Instytut Książki

Wanda Rutkiewicz była wielokrotnie portretowana i wspominana, szczególnie przy okazji rozmaitych rocznic. Jej podobizna znalazła się na znaczku pocztowym, jej imieniem nazywano szkoły i ulice. Poświęcono jej piosenkę, parę książek i filmów oraz monodram. Sama była też współautorką kilku książek i filmów. Po obejrzeniu dokumentów o niej lub z jej udziałem pozostaje obraz mocno kontrowersyjnej, egoistycznej i zmierzającej po trupach do celu osoby. Miny wspinaczy unikających negatywnych wypowiedzi o zmarłej mówiły znacznie więcej niż słowa. Czy po tym wszystkim kolejna publikacja ukazująca się ćwierć wieku po zaginięciu Wandy Rutkiewicz miała szansą wnieść coś nowego do obrazu naszej najwybitniejszej himalaistki? Okazuje się, że jak najbardziej tak.

Waldemar Bawołek uprawia prozę artystyczną. Jest to pojęcie z gatunku vintage, nikt by się teraz w Polsce (a i na świecie) nie przyznał, że coś takiego robi. A Bawołek tak, on jest artystą słowa, jest nim przede wszystkim.

W najnowszym zbiorze wierszy Polonia aeterna Wojciecha Wencla – podobnie jak w Epigonii czy wcześniej De profundis – źródłem inspiracji literackiej dla poety jest romantyzm. Świadomie podejmuje on dialog z dziewiętnastowieczną tradycją, aby wykazać jej żywotność w naszym „tu i teraz”.

W polskiej historiografii i literaturze pięknej Kresy zajmują miejsce szczególne. Już samo brzmienie tego słowa przywołuje obrazy unieśmiertelnione choćby przez Mickiewicza czy Sienkiewicza. Mit wschodnich ziem Rzeczypospolitej jest tym silniejszy, że tereny te odpadły od Polski po II wojnie światowej. Lwów, Wilno, Brześć, Łuck, Kamieniec Podolski – wszystkie te ośrodki znalazły się pod panowaniem Związku Sowieckiego, a teraz są częścią nowych organizmów państwowych, które powstały po transformacji ustrojowej: Litwy, Białorusi, Ukrainy. Mit Kresów zawiera w sobie również myśl o przyjaznej koegzystencji wielu narodów, w tym polskiego, a w jego najbardziej uproszczonym wydaniu zapomina się, że oprócz Polaków mieszkał tam ktoś jeszcze.

Na Am (dziennik z drugiej strony) Artura Grabowskiego złożyły się obserwacje i wrażenia bohatera (porte-parole autora) z pobytu w Stanach Zjednoczonych, gdzie pracował jako wykładowca akademicki. Krótkie zapiski o charakterze notatek diarysty, sprawiające nierzadko wrażenie „wydartych” z własnego wnętrza, mówionych do siebie, są nie tylko konstatacją rzeczywistości widzialnej, ale również (a może przede wszystkim) głęboką introspekcją bohatera-narratora, wrażliwego intelektualisty.

Może niewiele ma się dziać wokół nas – czytelników – podczas lektury tych dziesięciu Opowiadań bizarnych. Może zbyt wiele dzieje się w ciągu dnia, na zewnątrz, w życiu, pracy, oczekiwaniach, celach. I może temu nadmiarowi wymyka się proza Tokarczuk – staje się krótsza, skondensowana, niedopowiedziana, pełna tajemnic.

Henryk Bereza, człowiek postury niepozornej, zwierzę biblioteczno-kawiarniane, byt niemal w całości znakowy, wyłania się z pism swoich (a wszystkie one mają niesolidną postać komentarzy i notatek) w zbroi i na wierzchowcu, gotowy przyjąć ciosy zdradzieckie i zaatakować najpotężniejszych. Wyłania się z całe tej alfabetyczności głosem – własnym, czystym, mocnym, a przecie łagodnie brzmiącym.

Dorota Masłowska napisała moralitet. „Innych ludzi” możemy czytać jako poemat, którego fabułą jest rozpad wspólnoty w języku. Główne postaci tej książki, jak i statyści, w żadnym momencie nie spotykają się w temacie, działają na siebie jak opiłki magnezu o tych samych biegunach. Śledzimy losy ludzi zblazowanych, dla których konsumpcja stała się świecką religią, znakomicie obchodzących się bez potrzeb wyższych, by staroświecko nie parsknąć, duchowych.

Ks. Robert Skrzypczak jest filozofem i teologiem, który posiada umiejętność mówienia o sprawach trudnych w sposób zrozumiały i przejrzysty. Nie inaczej prezentuje się w swej ostatniej książce pt. „Miłość warta obrączek”. Dotyka ona jednego z największych problemów współczesnego świata zachodniego, czyli kryzysu instytucji małżeństwa, o czym świadczą dobitnie rosnąca z roku na rok liczba rozwodów i coraz powszechniejsza praktyka konkubinatów.