Polish literature

fot. archiwum Konrada Jerzego Pisarskiego, wnuka pisarza

Roman Pisarski

(1912–1969) – pisarz, autor książek dla dzieci, redaktor, nauczyciel, scenarzysta słuchowisk radiowych. Od 1958 roku członek Związku Literatów Polskich.

Urodził się w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk w zachodniej części Ukrainy) jako drugie dziecko Alfreda Pisarskiego i Bronisławy z Wolskich. Jego ojciec był wysoko postawionym urzędnikiem kolejowym, regularnie wyjeżdżał służbowo i pracował w delegacjach, przez co cała rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania. Ostatecznie przyszły pisarz zdał maturę w 1932 roku w III Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Stanisławowie. W tym samym roku rozpoczął studia – przez pierwsze dwa lata studiował filologię klasyczną, następnie na krótko przeniósł się na bohemistykę, a ostatecznie na filologię polską. W 1939 roku rzucił jednak studia, nie uzyskawszy dyplomu.

W czasie drugiej wojny światowej podejmował się różnych prac zarobkowych: pracował jako kanalarz w Miejskich Zakładach Wodociągowych, drwal w suchorowskim tartaku czy robotnik w fabryce zakładów ślusarskich „Czerwonyj metalist”. Był też karmicielem wszy w Instytucie Rudolfa Weigla, dzięki czemu ocalał od śmierci z rąk hitlerowców; uwolniony z łapanki (pozostałych aresztowanych rozstrzelano).

Po wojnie Pisarski początkowo zajął się pracą pedagogiczną. Uczył języka polskiego, historii, propedeutyki filozofii. Wrócił również na studia polonistyczne, by kontynuować naukę w trybie zaocznym na Uniwersytecie Jagiellońskim (w 1946 roku uzyskał stopień magistra). W 1952 roku nawiązał współpracę z prasą ogólnopolską, porzucił posadę nauczyciela i odtąd utrzymywał się z pracy twórczej. W latach 1958–1963 prowadził także autorską audycję Doktor Mów Dobrze, której tematyka była związana z kulturą języka i popularyzowaniem norm poprawnościowych.

Pisarski obecnie znany jest przede wszystkim jako autor popularnej opowieści O psie, który jeździł koleją, jego dorobek literacki jest jednak o wiele bogatszy. Pisarz zadebiutował w maju 1939 roku wierszem Granica na łamach „Kuriera Literacko-Naukowego”. Publikował fraszki w czasopiśmie satyrycznym „Koncyder”, artykuły w dzienniku „Głos Wielkopolski” i felietony w „Gazecie Pomorskiej”, drukował też teksty dla dzieci w takich czasopismach, jak „Świerszczyk”, „Miś”, „Płomyk” czy „Płomyczek”.

Pierwsza książka Pisarskiego, Pierwiastek ludowy i społeczny w piśmiennictwie polskim, została wydana w 1948 roku. W kolejnych latach ukazywały się jego liczne książki dla dzieci (między innymi Port i morze, Na stoliczku chleb w koszyczku czy W zaczarowanym sklepie). W 1953 roku Teatr Ziemi Pomorskiej w Bydgoszczy wystawił jedyną sztukę Pisarskiego, spektakl Piernikarze w Toruniu. Opowieść sceniczna w trzech aktach. Zasadniczą część spuścizny tego autora stanowią jednak wiersze dla najmłodszych i publikacje o charakterze dydaktycznym, dotyczące historii, podań i legend ludowych oraz zasad poprawnej polszczyzny.

BIBLIOGRAFIA

publikacje dla dzieci i młodzieży:

  • Jeszcze Polska [zbiór legend i opowiadań dla dzieci i młodzieży. Wycofany z drukarni przez cenzurę w 1948 roku].
  • Patrzcie, dzieci, samolot leci!, Kraków: Wydawnictwo Książek Popularnych, 1949.
  • Port i morze, Kraków: Wydawnictwo Książek Popularnych, 1949.
  • Budowa, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1953.
  • Las, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1953.
  • Na stoliczku chleb w koszyczku, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1953.
  • Podróże małe i duże, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1953.
  • W zaczarowanym sklepie, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1957.
  • W lesie, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1958.
  • Szczęśliwy dzień, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1958.
  • Rzekła rzepa rzepakowi, Warszawa: Czytelnik, 1958.
  • [pod pseud.: Józef Wolski], Fartuszek Irenki, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1959.
  • Sklep zegarmistrza, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1960.
  • Opowieść o toruńskim pierniku, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1960.
  • Patrząc na pawia, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1961.
  • Opowieść o Lajkoniku, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1961.
  • Śmieszne historie, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1961.
  • Na łące i na płocie, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1961.
  • Małe murzyniątko, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962.
  • Gliniane kogutki, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1962.
  • Kolorowa gramatyka, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962.
  • Weseli astronauci, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962.
  • Wyrwidąb i Waligóra, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962.
  • Zielone serce, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962.
  • Na wroniej ulicy, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962.
  • Jak się mieszka tu i tam, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1963.
  • Domy, zamki, pałace, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1963.
  • Prima aprilis, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1966.
  • Sztuczny człowiek, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1966.
  • Wakacje w ZOO, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1966.
  • Nasza biała myszka, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1967.
  • O psie, który jeździł koleją, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1967.
  • Petros pelikan, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1971.

inne:

  • Pierwiastek ludowy i społeczny w piśmiennictwie polskim. Wybór zagadnień z literatury, Kraków: Wydawnictwo Książek Popularnych, 1948.
  • Pałac przyjaźni. Opowieść o Pałacu Kultury i Nauki im. Józefa Stalina, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”, 1954.

TŁUMACZENIA

niemiecki:

  • [pod pseud.: Józef Wolski], Irenes Schürzchen [Fartuszek Irenki], tłum. Hella Rymarowicz, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1960.
  • Ein blinder Passagier [O psie, który jeździł koleją], tłum. Małgorzata Bester, Maria Wołczacka, Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1969.

AH

Return