Aktualności
Z okazji jubileuszowej, dwudziestej edycji Nagrody Transatlantyk – wyróżnienia przyznawanego co roku wybitnym ambasadorom i ambasadorkom literatury polskiej za granicą – postanowiliśmy przyznać nie jedną, ale aż dwie nagrody. Do znakomitego grona laureatek i laureatów dołączają w tym roku Vera Verdiani (Włochy) oraz Abel Murcia (Hiszpania).
Transatlantyk to przyznawana przez Instytut Książki nagroda dla wybitnych ambasadorów i ambasadorek literatury polskiej za granicą. Jej laureatami mogą zostać tłumaczka, wydawca, krytyczka lub animator życia kulturalnego, którzy swoją pracą przysłużyli się do zwiększenia obecności polskiej literatury w swoim kraju. W tym roku Nagrodę Transatlantyk przyznano po raz dwudziesty, jednak po raz pierwszy zrobił to nowy Instytut Książki, czyli instytucja powstała w czerwcu tego roku z połączenia dwóch innych instytucji – Instytutu Książki i Instytutu Literatury. Również po raz pierwszy w historii wyróżniono aż dwójkę laureatów.
Historia Nagrody Transatlantyk sięga 2005 roku. Wówczas, podczas Kongresu Tłumaczy Literatury Polskiej, otrzymał ją Henryk Bereska, niemiecki tłumacz takich gigantów naszej literatury jak Jan Kochanowski, Jarosław Iwaszkiewicz, Jerzy Andrzejewski, Stanisław Wyspiański, Cyprian Kamil Norwid i Tadeusz Różewicz. Wartość nagrody wynosi 10.000 euro, każdy laureat lub laureatka otrzymuje również pamiątkowy dyplom oraz statuetkę autorstwa Łukasza Kieferlinga.
Do tej pory Nagrodą Transatlantyk uhonorowano tak wybitne osobistości jak Anders Bodegård (Szwecja), Albrecht Lempp (Niemcy), Ksenia Starosielska (Rosja), Biserka Rajčić (Serbia), Pietro Marchesani (Włochy), Vlasta Dvořáčková (Czechy), Yi Lijun (Chiny), Karol Lesman (Holandia), Bill Johnston (Stany Zjednoczone), Laurence Dyèvre (Francja), Constantin Geambaşu (Rumunia), Lajos Pálfalvi (Węgry), Antonia Lloyd-Jones (Wielka Brytania), Hendrik Lindepuu (Estonia), Ewa Thompson (Polska), Tokimasa Sekiguchi (Japonia), Silvano De Fanti (Włochy) i Hatif Janabi (Irak).
Sylwetki tegorocznych laureatów:
Vera Verdiani (ur. 1935) jest jedną z najbardziej zasłużonych tłumaczek literatury polskiej we Włoszech. Jej imponująca kariera translatorska trwa już niemal 70 lat. Przez ten czas jak nikt inny zdążyła zapracować na miano mistrzyni przekładu, a jej nazwisko od lat jest dla wydawczyń i czytelników gwarancją najwyższej jakości kunsztu oraz punktem odniesienia dla tłumaczy i tłumaczek z różnych pokoleń.
Urodziła się i wciąż mieszka we Florencji. Ze względu na polskie korzenie ze strony matki, język polski od najmłodszych lat był jej drugim językiem. W 1959 roku ukończyła filologię słowiańską na Uniwersytecie we Florencji. Zawodowo poświęciła się nauczaniu języka francuskiego oraz intensywnej działalności translatorskiej z języków polskiego i francuskiego. W ciągu swojej kariery współpracowała z najważniejszymi włoskimi wydawnictwami, takimi jak m.in. Lerici, Feltrinelli, Vallecchi, De Donato, Sellerio, Boringhieri, Mondadori i Il Saggiatore.
Na język włoski przekładała wielu spośród najwybitniejszych polskich pisarzy i pisarek. Na swoim koncie ma m.in. tłumaczenia „Mini wykładów o maksi sprawach” Leszka Kołakowskiego, słynnego eseju „Ponowoczesność jako źródło cierpień” Zygmunta Baumana, pracy „Shakespeare współczesny” Jana Kotta, dramatów „Policja” i „Męczeństwo Piotra Oheya” Sławomira Mrożka, a także powieści „Cham” Elizy Orzeszkowej, „Popiół i diament” Jerzego Andrzejewskiego, „Madame” Antoniego Libery, „Weiser Dawidek” Pawła Huellego czy „Nienasycenie” Stanisława Ignacego Witkiewicza (wraz z innymi tłumaczami).
W swojej praktyce translatorskiej „zaprzyjaźniała się” z autorami, niejednokrotnie tłumacząc na język włoski znaczną część ich twórczości. Takie literackie przyjaźnie zawarła m.in. z Witoldem Gombrowiczem (przełożyła na włoski m.in. dwa tomy „Dziennika”, „Ferdydurke”, „Pornografię” czy „Pamiętnik z okresu dojrzewania”) Ryszardem Kapuścińskim (m.in. „Cesarz”, „Heban”, „Wojna futbolowa”, „Imperium”, „Szachinszach”), Gustawem Herlingiem-Grudzińskim (m.in. „Biała noc miłości”, „Wyspa”, „Podzwonne dla dzwonnika”, „Upiory rewolucji i inne eseje”), a także Stanisławem Lemem (m.in. „Głos Pana”, „Solaris”, „Śledztwo”, „Szpital przemienienia”).
Abel Murcia (ur. 1961) to wybitny i wyjątkowo aktywny tłumacz literatury polskiej na język hiszpański, który z Polską związany jest już od 40 lat. Swoje przekłady wydawał w różnych krajach hiszpańskojęzycznych. Przykładowo: jego tłumaczenia twórczości Wisławy Szymborskiej wydawane były w Hiszpani, Meksyku i Wenezueli, Tadeusza Różewicza – w Wenezueli, Olgi Tokarczuk – w Meksyku, zaś Stanisława Lema – w Hiszpanii. Dużą część spośród tłumaczonych przez niego utworów stanowi poezja.
Jest nie tylko tłumaczem, ale także poetą, specjalistą od hiszpańskiego jako języka obcego oraz fotografem. Ukończył filologię hiszpańską na Uniwersytecie w Barcelonie. Uczył języka hiszpańskiego na Uniwersytecie Łódzkim i Warszawskim, Universidad Internacional Menéndez Pelayo w Santander, a także w Instytucie Cervantesa w Warszawie. Od 2019 roku po raz drugi sprawuje funkcję dyrektora Instytutu Cervantesa w Warszawie – wcześniej był dyrektorem warszawskiego oddziału w latach 2003-2008, krakowskiego w latach 2008-2014 i moskiewskiego w latach 2014-2019.
Jest autorem słowników polsko-hiszpańskich i hiszpańsko-polskich – zarówno ogólnych, jak i specjalistycznych (słownik sportowy, słownik tematyczny, słowniki frazeologiczne). Na swoim koncie ma także liczne publikacje dotyczące nauczania hiszpańskiego jako języka obcego. Członek Acett (Niezależna Sekcja Tłumaczy przy Stowarzyszeniu Pisarzy Hiszpańskich), honorowy członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 2013-2018 był jurorem Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, a obecnie jest członkiem Rady Programowej Festiwalu Miłosza. Nagrodzony Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis nadawanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz hiszpańskim odznaczeniem Cruz de Oficial de la Orden al Mérito Civil.
Na swoim koncie ma m.in. hiszpańskie przekłady twórczości Wisławy Szymborskiej, Tadeusza Różewicza, Ryszarda Kapuścińskiego, Ewy Lipskiej, Olgi Tokarczuk, Stanisława Lema, Witolda Szabłowskiego czy Ryszarda Krynickiego. Wydał antologię przekładów poezji polskiej autorów i autorek z roczników 1960-80 pt. „Poesía a contragolpe. Antología de poesía polaca contemporánea”, w której znalazły się m.in. wiersze Marcina Świetlickiego, Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, Jacka Podsiadły, Miłosza Biedrzyckiego, Marzanny Bogumiły Kielar, Marcina Sendeckiego, Tomasza Różyckiego, Julii Fiedorczuk, Krzysztofa Siwczyka, Marty Podgórnik czy Agnieszki Wolny-Hamkało.