Aktualności
Już w przyszły czwartek, czyli 5 października, poznamy laureata lub laureatkę tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Kto dołączy do grona wybitnych twórców, w którym w ciągu 122 lat istnienia nagrody znaleźli się m.in. Thomas Mann, Thomas Stearns Eliot, Albert Camus, Aleknsandr Sołżenicyn, Gabriel García Márquez, Czesław Miłosz, Toni Morrison czy Olga Tokarczuk?
Literacka Nagroda Nobla jest przyznawana przez Akademię Szwedzką od 1901 roku. Akademia składa się z 18 członków, wśród których znajdują się szwedzcy pisarze, poeci, filolodzy i historycy. Nad wyborem laureata pracuje Komitet Noblowski, w tym roku składający się z sześciu osób.
Każdego roku nazwiska kandydatów do nagrody mogą być zgłaszane nie tylko przez członków Akademii Szwedzkiej, ale także członków innych podobnych instytucji, profesorów literatury i filologii, laureatów literackiej Nagrody Nobla oraz przewodniczących stowarzyszeń literackich. Nominacje są tajne i zostają ujawnione dopiero po upływie pięćdziesięciu lat od przyznania nagrody.
Fakt, że nie znamy listy autorów każdego roku nominowanych do Nagrody Nobla, nie oznacza oczywiście, że czytelnicy i krytycy literaccy z całego świata nie spekulują na ten temat i nie próbują przewidzieć, kto danego roku otrzyma najważniejszy literacki laur świata. Jest wręcz przeciwnie – o przewidywaniach mówi się głośno i powszechnie. Od lat istnieją nawet zakłady bukmacherskie, w których można wytypować literackich Noblistów.
Zdecydowani faworyci bukmacherów dość rzadko rzeczywiście zostają uhonorowani literacką Nagrodą Nobla, jednak zakłady z pewnością mogą stanowić podpowiedź – dość często nagradzani autorzy znajdują się na dalszych miejscach list przewidywań. Weźmy pod uwagę ostatnie lata: wprawdzie laureat z 2017 roku Kazuo Ishiguro czy laureat z 2021 roku Abdulrazak Gurnah raczej nie pojawiali się w zestawieniach bukmacherów, jednak nagrodzona w 2018 roku Olga Tokarczuk i nagrodzona w 2022 roku Annie Ernaux były wymieniane w gronie faworytek. Z kolei laureata z 2019 roku Petera Handkego i laureatkę z 2020 Louise Glück wprawdzie wymieniano w gronie faworytów, ale dopiero na dość odległych miejscach (w trzeciej lub czwartej dziesiątce).
W tym roku w gronie faworytów wymienia się m.in. takich autorów i autorki, jak: Ludmiła Ulicka (Rosja), Jon Fosse (Norwegia), Can Xue (Chiny), Gerald Murnane (Australia), Anne Carson (Kanada), César Aira (Argentyna), Salman Rushdie (Wielka Brytania, USA), Mircea Cartarescu (Rumunia), Margaret Atwood (Kanada), a nawet Haruki Murakami (Japonia).
Niestety w 2023 roku szanse polskich autorów i autorek na otrzymanie literackiej Nagrody Nobla są raczej znikome. Mimo to spekuluje się, że na szerokiej liście nominacji mogą znajdować się takie nazwiska, jak: Hanna Krall, Ewa Lipska, Andrzej Sapkowski czy Magdalena Tulli.
W liczącej 122 lata historii literackiej Nagrody Nobla polscy autorzy byli wyróżniani – w zależności od przyjętego kryterium – 5 lub 6 razy. Wśród laureatów najważniejszej nagrody literackiej świata znaleźli się Henryk Sienkiewicz (1905), Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996) i Olga Tokarczuk (2018), a także Isaac Bashevis Singer (1978) – amerykański pisarz będący z pochodzenia polskim Żydem.