Instytut Książki

Do istotnych (pod względem przesłania) pozycji książkowych wydanych w 2019 r. należy niewątpliwie zaliczyć powieść Michela Houellebecqa pt. „Serotonina”.

Michel Houellebecq, ur. 26.02.1956 r. (właściwe nazwisko Michel Thomas), należy do współczesnych pisarzy średniego pokolenia, mocno osadzonych w realiach swojej epoki. We Francji uchodzi za bardzo poczytnego i nagradzanego autora między innymi za radykalną krytykę współczesnej cywilizacji. Na uwagę zasługuje fakt odznaczenia pisarza Legią Honorową tuż przed premierowym wydaniem książki.

„Mała biała owalna tabletka, dzielona na pół” – tak zaczyna się powieść – to captorix, antydepresyjny lek, wyzwalający serotoninę, hormon wytwarzany przez błonę śluzową w przewodzie pokarmowym. Owa tabletka, jak twierdzi bohater, „…pozwala ludziom żyć, a przynajmniej nie umierać – przez pewien czas”. Właśnie tym lekiem faszeruje się nasz bohater, czterdziestosześcioletni Florent-Claude Labrouste, który chronicznie nie znosi swojego imienia (ale nic nie robi, by je zmienić), ciągle zmienia miejsce zamieszkania, ma nieuporządkowane życie osobiste oraz istotne komplikacje w życiu erotycznym, co ujawnił w wyznaniu: „Najczęściej spotykane niepożądane skutki uboczne captorixu to nudności, zanik libido oraz impotencja. Nigdy w życiu nie cierpiałem na nudności.”

Wędrując z Florentem od hiszpańskiej prowincji Almeria przez Paryż i Normandię, mamy możliwość obserwacji aktualnych problemów nękających nie tylko Francję, ale także Unię Europejską. Problemów nieustannie wplatających się w życie nie tylko bohatera, ale również ludzi związanych z nim uczuciami (miłości, przyjaźni) czy też zależnością zawodową. Taki efekt, to niewątpliwa zasługa pisarza, który jest bystrym obserwatorem otaczającej go rzeczywistości dobrze wyczuwającym społeczne nastroje.

Choć dość majętny, wykształcony, niestabilny w uczuciach, wędrujący z hotelu do hotelu Florent może budzić kontrowersje, to należy przyznać M. Houellebecq’owi mistrzostwo konstrukcji tej postaci pod każdym względem. Metodą retrospekcji w narracji, Florent cofa się wspomnieniami w odległą przeszłość małżeńskiego życia jego rodziców. Jako młodzieniec poczynił ciekawe obserwacje w tym zakresie. To z kolei może pomóc czytelnikowi zrozumieć motywy postępowania, irytującego momentami, dorosłego człowieka.

Pełne rysy charakterologiczne bohaterów powieści zmuszają do refleksji i stawiania sobie pytania: dlaczego właśnie tak, dlaczego męski odbiór świata różni się od kobiecego punktu widzenia? Florent wyjaśnia nam tak: „… gdyż kobiety słabo rozumieją, czym dla mężczyzny jest miłość. (…) U kobiety miłość to twórcza, tektoniczna potęga, kobieca miłość należy do najbardziej wstrząsających zjawisk naturalnych (…) to spektakl, który trzeba oglądać w poczuciu trwogi… Mężczyzna, z założenia, ma w sobie więcej rezerwy, podziwia i szanuje tę eksplozję uczuć, choć nie w pełni ją rozumie”. Można się z tą opinia zgodzić lub nie, ale nie sposób odmówić Florentowi refleksyjności.

Kolejnym powodem dla którego ta współczesna powieść zasługuje na uwagę czytelnika, jest według mnie dobre tłumaczenie z oryginału, dokonane przez Beatę Geppert. Wczytując się w relacje z pobytu Florenta w różnych restauracjach, tych ekskluzywnych również, można odnieść wrażenie, że słowa mają zapach, smak i koloryt Francji.

„Spędziłem dłuższą chwilę na studiowaniu karty, wybierając w końcu zapiekane z masłem i czosnkiem ślimaki z Burgundii (sześć sztuk) oraz tagliatelle ze smażonymi na oliwie przegrzebkami. Pragnąłem (…) wyjść z tradycyjnego dylematu (wino czerwone czy białe). Rozumowanie Claire zdawało się iść tym samym torem, jako że postawiła na grzankę ze szpinakiem i solą Guérande oraz zupę z miętusa po prowansalsku z sosem aioli.”

Takie tłumaczenie! Czyż nie jest to poetyka słowa i smaku?!

Zachęcam więc do sięgnięcia po tę powieść Michela Houellebecq’a przyciągającą wzrok jaskrowożółtą okładką z ciekawie rozwiązanym graficznie tytułem. Tu ukłon w stronę projektanta - Tomasza Majewskiego.

Barbara Harbul
Dyskusyjny Klub Książki dla dorosłych działający przy Gminnej Bibliotece Publicznej w Trąbkach Wielkich