Instytut Książki

Książka pt. „Niewidzialna korona”, której autorką jest współczesna polska pisarka i teatrolog Elżbieta Cherezińska, to znacznie więcej niż po prostu powieść historyczna. Akcja toczy się na przełomie XIII i XIV wieku, w czasach Wielkiego Rozbicia Dzielnicowego. Opowiada o wydarzeniach na przestrzeni jednego dziesięciolecia – najtrudniejszej dekady z życia króla Władysława Łokietka.

Po latach decentralizacji na polskim tronie zasiada Przemysł II z dynastii Piastów. Wkrótce jednak król ginie z rąk skrytobójcy. Na ziemie polskie wdzierają się margrabiowie brandenburscy. Z północy nadciągają rycerze okrytego niesławą zakonu krzyżackiego. Królestwo ogarnia chaos. Jedyny sojusznik zamordowanego króla pozostaje uwięziony w lochu. Zbliża się niszczycielska wojna. Szerzy się zepsucie, niecne knowania zataczają szerokie kręgi, nawet pośród duchowieństwa. Nad rozbitym piastowskim państwem ktoś jednak sprawuje pieczę… Niewidzialna korona Elżbiety Chereziskiej to nie tylko bogate źródło wiedzy z historii Polski. Tytułowa niewidzialna korona to mistyczne brzemię odpowiedzialności za ojczyznę, które spoczywa na skroniach arcybiskupa Jakuba Świnki.

Autorka snuje swą opowieść z pasją. Wydarzenia rozgrywają się jakby na naszych oczach. Jest to opowieść tak mocna i dynamiczna, że pochłania uwagę odbiorcy jak dobry film sensacyjny. Pisarka przedstawia wiarygodny obraz średniowiecza w całej ohydzie i barbarzyństwie tej epoki. Realizm kreacji historycznej raz po raz przesłania zagęszczona baśniowość. Elementy nadprzyrodzone takie jak żyjące własnym życiem zwierzęce symbole herbowe to metafora średniowiecznej pobożności. Oczom odbiorców ukazuje się długi korowód wyrazistych i sugestywnych bohaterów. Do mnie przemawia stopniowa przemiana księcia kujawskiego Władka zwanego Karłem, człowieka pełnego sprzeczności, obdarzonego chłopięcym uśmiechem i spojrzeniem starca w słynnego króla Władysława Łokietka. Największą sympatię wzbudza postać królewny Rikissy, małoletniej córki zamordowanego króla, dziewczynki odważnej i szlachetnej.

Szczególnie mocno wbijają mi się w pamięć postaci czarnych charakterów – Askańczyków: okrutnego margrabiego Waldemara i intrygantki, Mechtyldy Askańskiej. Grozę budzi podły Jan Muskata określany przez wrogów jako „wilk z pastorałem”. Wiarygodnie przedstawiony jest konflikt między Piastami a Przemyślidami. Wzrusza mnie motyw więzi między Władkiem, a jego wierną klaczą Rulką. Powieść napisana jest lekkim, przystępnym, obrazowym językiem, w którym archaiczna stylizacja przeplata się z formami współczesnymi. Dramatyczne wydarzenia raz po raz łagodzą akcenty humorystyczne, których w tej książce pełno. Trafiają do mnie malarskie porównania takie jak: „Starsza Polska bezbronna po śmierci króla niczym nałożnica po stracie kochanka”. Książka ta obfituje w śmiałe i bezpruderyjne sceny seksu – sceny te są bardzo mocne moim zdaniem niekiedy obsceniczne.

Nie sposób oddać prostymi słowami całego bogactwa treści tej książki. Nic, tylko delektować się wykwintnym smakiem tej królewskiej uczty, smakując każdy kęs. Przyznać trzeba rację roztropnemu arcybiskupowi Jakubowi Śwince, który stwierdza: „Królestwo to więcej niż król”, wygłaszając myśl przewodnią tego utworu. Powieść „Niewidzialna korona” Elżbiety Cherezińskiej to arcydzieło. Polecam gorąco nie tylko pasjonatom historii.

Beata Sowińska
DKK Złotów
Wielkopolska