Literatura

2022
Wisława Szymborska

Dwukropek

Wydany w 2005 roku Dwukropek Wisławy Szymborskiej sprawia niepozorne wrażenie – co może dać czytelnikowi niewielkich rozmiarów książeczka, przyozdobiona elementami pierścienia barw Johanna Wolfganga Goethego? Już po lekturze pierwszego wiersza okazuje się, że wiele! Wszak to, co w poezji Szymborskiej wydaje się proste, powala na kolana, rozbija emocjonalnie i na długo pozostawia z uczuciem rozdrażnienia.

Dwukropek nie jest lekturą łatwą, ani szybką, choć pomiędzy kremową obwolutą skrywa się zaledwie 17 wierszy. Ten kilkunastoletni już tomik poezji skłania do myślenia o tym, z czym raczej prędzej niż później będziemy musieli się zmierzyć. Każdy z tych utworów dotyka tematu egzystencjalnej nieuchronności, co niepokoi, wprowadza do głów zamęt i każe się zmierzyć z tym, co jest przez nas spychane na skraj podświadomości – ze śmiercią.

Na tych kilkudziesięciu skromnie zadrukowanych stronach Szymborska nie patyczkuje się ze swoimi czytelnikami. W chwili wydania Dwukropka miała 82 lata i była w pełni świadoma przemijania wszystkiego, co wokół. Nie dziwi jej to, że kiedyś zakochani w sobie ludzie właśnie „minęli się jak obcy, bez gestu i słowa” (s.18), że widniejący na stojącej na biurku starego profesora fotografii „brat, kuzyn, bratowa, żona, córeczka na kolanach żony, kot na rękach córeczki, i kwitnąca czereśnia, a nad tą czereśnią niezidentyfikowany ptaszek latający” „byli, minęli” (s.16), że długość brutalnie przecinanej przez Atropos nici życia zostaje skwitowana przez Mojrę słowami: „Bardziej krótko, mniej krótko – to tylko dla was różnica” (s. 26). Oswojona z nieuchronnością końca poetka wprost i bez zbędnego patosu wypowiada się na temat śmierci, dla której każdy jest jak pies zaplątany w dzieje (s. 22–24), jak „grecki posąg”, z którym „z pomocą ludzi i innych żywiołów” rozprawia się czas (s. 35–36), jak ofiara wypadku, o odejściu której bliscy dowiedzą się po odcedzeniu makaronu, zgrabieniu liści i obejrzeniu kolejnego odcinka przygód Diega i Juanity (s. 8). Szymborska z charakterystyczną dla siebie ironią i bez ogródek uświadamia nam, że choć pozostawimy po sobie nierozwiązane sprawy (wiersz ABC, s. 7), świat nie zatrzyma się nawet na moment, że choć nas już nie będzie, rozpocznie się kolejny dzień, a „tym, co ciągle żyją przyda się jeszcze parasol” (s. 9), choć zapewne nie będą go używali zbyt długo.

Dwukropek jest nie tylko lekturą wymagającą, ale i dla każdego próbującego pogodzić się z tym, co nieuniknione, obowiązkową i… optymistyczną. Pozwala spojrzeć na śmierć nie jak na karę za życie, ale jak na jego element obowiązkowy, jak na coś, co może nas spotkać, gdy „pora taka sobie, popołudniowa, czwartkowa, wrześniowa”, „dzieci z piskiem biegają dookoła stołu” i „kot z łaski swojej pozwala się głaskać” (s. 8). Szymborska w każdym z umieszczonych w tym tomiku wierszy przekazuje to, czego nauczyło ją życie – jeśli tylko oswoimy się z przemijaniem i nieuchronnością końca, osiągniemy spokój i wewnętrzną harmonię zwaną szczęściem.

Wszystkie cytaty pochodzą z tomiku Dwukropek Wisławy Szymborskiej, który ukazał się nakładem Wydawnictwa a5.

Recenzja maja 2022 - dorośli

Agnieszka Sławińska 

DKK przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bartoszycach, woj. warmińsko-mazurskie