(ur. 1957) – prozaik i tłumacz.

Działacz wrocławskiej „Solidarności”, więziony w latach 1982–1984, po uwolnieniu wyemigrował do Szwecji, związany z Uniwersytetem Sztokholmskim. Tłumaczy z języka szwedzkiego.

Pierwsza powieść Zbigniewa Kruszyńskiego zatytułowana Schwedenkräuter to oryginalne opracowanie problemu wykorzenienia i alienacji jako doświadczenia ówczesnych emigrantów. Z kolei wydane niedługo później Szkice historyczne to ambitna próba rekonstrukcji zarówno indywidualnych losów bohaterów, jak i przeżyć pokoleniowych. Obie powieści są w dużej mierze autobiograficzne; wydarzenia tej drugiej poprzedzają chronologicznie fabułę debiutanckiej powieści.

Podejmując problemy tożsamościowe, egzystencjalne i – w mniejszym stopniu – polityczne, Kruszyński przygląda się im od strony językowej. Metoda ta zostaje skorygowana w kolejnej książce – zbiorze opowiadań Na lądach i morzach – który to zbiór opowiadań był czytany jako gorzka diagnoza ówczesnej rzeczywistości społecznej, rzecz o ludzkich, psychicznych kosztach wielkiej zmiany, jaka dokonała się w Polsce w latach 90. XX wieku.

Książka Powrót Aleksandra stanowiła powrót Zbigniewa Kruszyńskiego po siedmiu latach na scenę literacką. Dużym zaskoczeniem stała się powieść Ostatni raport. Utwór ten wypełnia bowiem błyskotliwy, pełen anegdot i dygresji monolog agenta Służby Bezpieczeństwa, będący ostatecznie czymś w rodzaju donosu na samego siebie. Książka ta opowiada nie tylko o politycznych i moralnych dylematach, ale także skłania do refleksji nad ludzkimi wyborami i ich konsekwencjami. Ponadto Kruszyński właściwie oddaje atmosferę okresu PRL-u, pełną absurdów, kontrastów i społecznych napięć. Równie nieoczywista – jako studium ludzkich relacji i decyzji – okazała się mikropowieść Kurator ukazująca trudności w budowaniu autentycznych więzi, szczególnie w kontekście różnic pokoleniowych i roli materialnych zależności między generacjami.

Choć twórczość Kruszyńskiego jest głęboko zakorzeniona w polskich realiach, poruszane przez niego tematy, takie jak samotność, moralne dylematy czy poszukiwanie tożsamości, mają wymiar uniwersalny.

Zbigniew Kruszyński był trzykrotnie nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” za Szkice historyczne (1997), Na lądach i morzach (2000) oraz za zbiór opowiadań Powrót Aleksandra (2007) – za tę ostatnią książkę został uhonorowany Nagrodą im. Andrzeja Kijowskiego (2007). W 2015 roku otrzymał Poznańską Nagrodę Literacką im. Adama Mickiewicza.

BIBLIOGRAFIA

• Schwedenkräuter, Kraków: Oficyna Literacka, 1995.
• Szkice historyczne. Powieść, [b.m.] Wydawnictwo Faust, 1996.
• Na lądach i morzach. Opisy i opowiadania, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 1999.
• Powrót Aleksandra, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.
• Ostatni raport, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.
• Kurator, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B./Grupa Foksal, 2014.

DZIAŁALNOŚĆ TRANSLATORSKA

• Lars Gustafsson, Dziwne dobre przedmioty: wybór wierszy, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2012.
• Marie Lundquist, Pisane na kamieniach, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich, 2015.

TŁUMACZENIA

niemiecki:

• Zu Lande und zur See [Na lądach i morzach], tłum. Esther Kinsky, München: Deutsche Verlags–Anstalt, 2005.

rosyjski:

• На суше и на море [Na lądach i morzach], Moskwa: Novoe Literaturnoe Obozrenie, 2003.

PMK