(ur. 1943) – poeta, tłumacz, wydawca.

Studiował polonistykę na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. We wczesnych latach 70. XX wieku pracował w redakcji dwutygodnika „Student”, pisma, wokół którego w dużej mierze formowała się generacja Nowej Fali. Pracował też w redakcji „Nurtu”, publikował na jego łamach oraz między innymi w „Poglądach”, londyńskiej „Oficynie Poetów” i „Tygodniku Powszechnym”. W roku 1975 został sygnatariuszem „Memoriału 59” wyrażającego protest przeciwko projektowanym zmianom w konstytucji PRL, co spowodowało, że w latach 1976–1980 objęty był oficjalnym zakazem druku. Członek opozycji, związany z działalnością podziemną. W 1988 roku założył wraz z żoną Krystyną Krynicką Wydawnictwo a5, publikujące przede wszystkim współczesną polską poezję.

Debiutował w druku wierszem Wczasowstąpienie zamieszczonym w 1966 roku w tygodniku „Pomorze”. Jego wczesne wiersze ukazywały rzeczywistość koszmaru, chaosu, pustki, nicości oraz eksponowały pokoleniowe przeżycia związane z politycznymi wydarzeniami Marca 1968 oraz Grudnia 1970. Tę opresyjną wizję przedstawioną w jego utworach można było interpretować zarówno w kategoriach politycznych, jak i etycznych czy metafizycznych. Ważnym elementem poezji Krynickiego było wtedy jej skoncentrowanie na języku, obserwacja fałszerstw, których w jego obrębie dokonywała totalitarna ideologia, celem zaś wyzwolenie z zakłamanej nowomowy.

Z czasem twórczość autora Organizmu zbiorowego zaczęła ulegać przemianom. Miejsce gęstych, barokowych poematów zajęły ascetyczne, kilkuwierszowe formy. Poetycka działalność Krynickiego rozwijała się zgodnie z imperatywem wewnętrznego doskonalenia się, oczyszczenia z kłamstwa świata, niepodlegania – różnie rozumianej – nicości. Miniaturowe wiersze miały stać się nie tyle zaskakującym czytelnika dziełem sztuki, co przestrzenią kontemplacji, współodczuwania ze światem. Jedną z charakterystycznych cech jego twórczości stało się dopełnianie wcześniejszych wersji utworów, przedrukowywanie ich w kolejnych, nieraz bardzo licznych, wersjach, za czym kryje się założenie, iż wiersz nigdy nie jest czymś domkniętym, pozostawionym samemu sobie, ale raczej głosem ciągle podejmowanym na nowo, ewoluującym, etapem drogi do największej zrozumiałości, prostoty. Naczelnym gestem stało się wyciszenie, Norwidowskie przemilczenie. Ponadto w tomie Haiku. Haiku mistrzów Krynicki wprowadził czytelnika w świat haiku, ukazując piękno tej minimalistycznej i sugestywnej formy poezji. Co ciekawe poeta tłumaczy i interpretuje dzieła japońskich mistrzów, co wzbogaca jego tom o wymiar dialogu międzykulturowego.

W 2014 roku ukazał się cykl rozmów z poetą zatytułowany Gdybym wiedział. Rozmowy z Ryszardem Krynickim.

Ryszard Krynicki był wielokrotnie nagradzany, jest między innymi laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1976). Za tom Kamień, szron (2005) został wyróżniony nagrodą Krakowska Książka Miesiąca oraz nominowany do Nagrody Literackiej „Nike”. W 2015 roku został laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta, a w 2021 roku otrzymał Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius za całokształt pracy twórczej. Za propagowanie kultury niemieckiej za granicą otrzymał Nagrodę im. F. Gundolfa przyznawaną przez Niemiecką Akademię Języka i Poezji (2000). W 2006 został laureatem nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

BIBLIOGRAFIA

poezja:

• Pęd pogoni, pęd ucieczki, Warszawa–Poznań: Związek Studentów Polskich, 1968.
• Akt urodzenia, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1969.
• Drugi projekt organizmu zbiorowego, „Nowy Wyraz” 1973, nr 9 [wkładka pt. „Arkusz Poetycki” nr 2].
• Wszystko jest możliwe, Poznań: nakład autora, 1973.
• Organizm zbiorowy, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975.
• Nasze życie rośnie. Wiersze ulotne, Paryż: Instytut Literacki, 1978.
• Niewiele więcej. Wiersze z notatnika 78/79, Poznań: Witrynka Literatów i Krytyków, 1980.
• Jeżeli w jakimś kraju, b.m.w, 1982.
• Ocalenie z nicości, Kraków: Świt, 1983.
• Niepodlegli nicości (Wybrane i poprawione wiersze i przekłady), Warszawa: NOWA, 1988.
• Magnetyczny punkt. Wybrane wiersze i przekłady, Warszawa: Wydawnictwo CiS, 1996.
• Kamień, szron, Kraków: Wydawnictwo a5, 2005.
• Wiersze wybrane, Kraków: Wydawnictwo a5, 2009.
• Przekreślony początek. Dwadzieścia sześć wierszy z lat 1965–2010, Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2013.
• Haiku. Haiku mistrzów, Kraków: Wydawnictwo a5, 2014.
• Pęd pogoni, pęd ucieczki [rekonstrukcja], Wrocław–Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2016.
• „język, to obnażone serce”. Niezabliźniony świat. 70 wierszy, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2023.

DZIAŁALNOŚĆ TRANSLATORSKA

Z języka niemieckiego:

• Reiner Kunze, Nokturn i inne wiersze z lat 1959–1981, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA, 1987.
• Bertolt Brecht, Elegie bukowskie i inne wiersze. Poznań: Witrynka Literatów i Krytyków, 1979.
• Nelly Sachs, Rozżarzone zagadki. Wiersze wybrane; Kraków: a5, 2006.
• Paul Celan, Psalm i inne wiersze, Kraków: Wydawnictwo a5, 2013.

TŁUMACZENIA

angielski:

• Citizen R. K. Does Not Live: Poems of Ryszard Krynicki [wybór wierszy], tłum. Stanisław Barańczak i in., Forest Grove: Mr. Cogito Press, 1985.
• Magnetic Point: Selected Poems 1969–2014 [wybór wierszy], tłum. Clare Cavanagh, New York: A New Directions Books, 2017.
• Our life grows [Nasze życie rośnie], tłum. Alissa Valles, New York: New York Review Books, 2017.

białoruski:

• Дакрануцца. Выбраныя вершы [wybór wierszy], tłum. Andrzej Chadanowicz, Minsk: Logwinaj, 2013.

bułgarski:

• Магнетична точка [Magnetyczny punkt], tłum. Wera Dejanowa, Sofija: Stigmati, 1997.
• Камък, скреж [Kamień, szron oraz Magnetyczny punkt], tłum. Wera Dejanowa, Sofija: Stigmati, 2011.

czeski:

• Kamień, szron = Kámen, jinovatka, tłum. Václav Burian, Olomouc: Burian a Tichák, 2006.
• Magnetický bod [Magnetyczny punkt], tłum. Lenka Daňhelová, Ostrava: Protimluv, 2010.

estoński:

• Keda ei ole. Valik luulet [wybór wierszy], tłum. Hendrik Lindepuu, Halliste: Hendrik Lindepuu Kirjastus, 2020.

francuski:

• La pierre, le givre [Kamień, szron], tłum. Isabelle Macor-Filarska, Octon  Éditions Grèges, 2021.

hebrajski:

• נקודה מגנטית : מבחר שירים 1969–2005 [Magnetyczny punkt oraz Kamień, szron], tłum. David Weinfeld, Ra’ananah: ‘Eben Hŵšen, 2011.

hiszpański:

• Piedra, escarcha [Kamień, szron], tłum. Abel Murcia, Katarzyna Mołoniewicz, Madrid: Vaso Roto Ediciones, 2022.

niderlandzki:

• De nooit te helen wond van de waarheid. Honderd gedichten [wybór wierszt], tłum. René Smeets, Maarten Tengbergen, Kris Van Heuckelom, Leuven: P, 2020.

niemiecki:

• Um niemanden zu verletzen. Gedichte aus Notizbüchern [wybór wierzy], tłum. Karl Dedecius, Neu-Isenburg: Edition Tiessen, 1991.
• Wunde der Wahrheit. Gedichte [wybór wierszy], tłum. Karl Dedecius, Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1991.
• Atlas der neuen Poesie [wybór wierszy], tłum. Karl Dedecius, Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1996.
• Stein aus der Neuen Welt [wybór wierszy], tłum. Esther Kinsky, Hamburg: Rospo, 2000.
• Sehen wir uns noch? Gedichte [wybór wierszy], tłum. Karl Dedecius, Esther Kinsky, Renate Schmidgall, München: Carl Hanser Verlag, 2017.

rumuński:

• Poeme alese. Antologie (1969–2009) [wybór wierszy], tłum. Constantin Geambaşu, Timişoara: Excelsior Art, 2014.
• Creşte viaţa noastră. Antologie de versuri (1969–2009) [wybór wierszy], tłum. Constantin Geambaşu, Bucureşti: Editura Universităţii din Bucureşti, 2019.

serbski:

• Magnetna tačka [wybór wierszy], tłum. Biserka Rajčić, Beograd: Treći Trg, 2018.

słowacki:

• Magnetický bod [Magnetyczny punkt], tłum. Karol Chmel, Bratislava: Drewo a Srd, 2003.

szwedzki:

• Planeten fantasmagori [wybór wierszy], tłum. Joanna Helander, Bo Persson, Göran Tunström, Göteborg: Café Existens, 1994.

włoski:

• Il punto magnetico [Akt urodzenia], tłum. Francesca Fornari, Udine: Forum, 2011.
• Abitiamo attraverso la pelle [wybór wierszy], tłum. Francesca Fornari, Novara: Interlinea, 2012.

PMK