Literatura

Ela Lempp

Mikołaj Łoziński

(ur. 1980) – prozaik, fotografik, syn reżysera-dokumentalisty Marcela Łozińskiego.

Zadebiutował literacko utworem prozą Płacz Watermana, opublikowanym w dwumiesięczniku „Topos” w 1998 roku. Po zdaniu matury w 1999 roku wyjechał do Paryża, gdzie studiował socjologię na Sorbonie i zarobkował, publikując zdjęcia w prasie. W 2004 roku wrócił do Polski.

Jego debiut powieściowy Reisefieber ukazał się w 2006 roku. W następnych latach rozwijał twórczość prozatorską między innymi dzięki otrzymanemu w 2007 roku stypendium programu Instytutu Książki i Stowarzyszenia Willa Decjusza dla pisarzy i tłumaczy Homine Urbani. W 2022 roku był rezydentem literackiego projektu ERGO Hestii i Fundacji Wisławy Szymborskiej, podczas którego mieszkał w krakowskim mieszkaniu poetki i zbierał materiały do powieści Stramerowie, kolejnej części po wydanym trzy lata wcześniej Stramerze.

Powieść Reisefieber uznana została za jeden z najciekawszych, najbardziej obiecujących debiutów. Łoziński już w pierwszej książce potwierdził, że jest pisarzem dojrzałym i warsztatowo sprawnym, zaskoczył czytelników tym, że wyszedł w swojej prozie poza zaklęty krąg tradycyjnie polskich tematów. Napisał książkę wyciszoną i kameralną, w której nie ma głośnych tematów z pierwszych stron gazet ani stylistycznych ekstrawagancji. Głównym bohaterem Reisefieber jest mieszkający w Stanach Zjednoczonych trzydziestoośmioletni Daniel, niegdyś dziennikarz, który próbuje realizować ambicje literackie. Po śmierci matki, z którą zerwał kontakty wiele lat wcześniej, leci do Paryża, miasta swojego dzieciństwa i młodości, aby uporządkować sprawy po zmarłej. Podróż do Francji zamienia się w trudną i zaskakującą wyprawę bohatera do źródeł własnej historii.

Po sukcesie debiutanckiej powieści Łoziński zaczął szukać nowych rozwiązań i inspiracji. Kolejną jego książką był tom bajek Bajki dla Idy z tekstami nawiązującymi do formuły bajki zwierzęcej. To proza zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych, w której czasami zabawne, czasami smutne perypetie żółwia błotnego, psa, muszki, bakterii i ptaka gwarka zmieniają się w uniwersalne przypowieści o ludzkich marzeniach, tęsknocie czy samotności.

Książce, nagrodzonej paszportem „Polityki”, postaci nie noszą imion: są ojcem, dziadkiem, starszym bratem lub młodszym synem, co sprawia, że odrywają się one od konkretnych tożsamości i mocno zarysowanych tutaj realiów społeczno-politycznych. Anonimowość bohaterów łączy się z neutralnym tytułem – Książka. Decydując się na niego, autor stwierdza, iż każda pierwsza opowieść powstająca w głowie pisarza to historia rodzinna, która musi zostać prędzej czy później spisana.

Łoziński jest także autorem książki obrazkowej Prezent dla dwojga powstałej we współpracy z ilustratorem Jankiem Kozą.

Dobrze przyjęte były też kolejne książki Łozińskiego – dwa tomy wielogłosowej opowieści o losach żydowskiej rodziny w międzywojennym Tarnowie Stramer i Stramerowie. Autor sugestywnie kreśli rodzinny portret, w którym każdy z bohaterów zostaje przedstawiony indywidualnie i sugestywnie, a motywacje jednostek splatają się z rodzinnymi problemami. W Stramerze konflikty historii stopniowo narastają i biorą górę nad dotychczasową codziennością. W Stramerach wojenna rzeczywistość rozdziela członków rodziny, którzy próbują budować własną namiastkę normalności.

Łoziński jest laureatem wielu nagród. W 2006 za powieść Reisefieber otrzymał Nagrodę Fundacji Kultury, rok później Nagrodę Fundacji im. Kościelskich oraz nominację do Nagrody Literackiej „Nike”. Za Bajki dla Idy otrzymał nagrodę dla przyznawane przez kraje nadbałtyckie najpiękniejszej książki roku The Baltic Sea Region Janis Baltvilks International Prize. Jego Książka została nagrodzona Paszportem „Polityki” w 2012 roku. Powieść Stramer była nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” w 2020 roku, weszła także do finału Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus.

BIBLIOGRAFIA

  • Reisefieber, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2006.
  • Bajki dla Idy, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 2008.
  • Książka, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011.
  • Prawdziwa bajka, Warszawa: Kultura Gniewu, 2013.
  • Stramer, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019.
  • Prezent dla dwojga [książka obrazkowa, il. Janek Koza], Wrocław: Wydawnictwo Format, 2020.
  • Stramerowie, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2023.

TŁUMACZENIA

bułgarski:

  • Kniga [Książka], tłum. Radostina Pietrowa, Sofija: Balkani, 2014.

chorwacki:

  • Stramer, tłum. Emilio Nuić, Zagreb: Hena com, 2023.

czeski:

  • Reisefieber, tłum. Barbora Gregorová, Praha: Dybbuk, 2008.
  • Kniha [Książka], tłum. Lenka Kuhar Daňhelová, Praha: Havran, 2015.

francuski:

  • Stramer, tłum. Laurence Dyèvre, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2022.

łotewski:

  • Reisefieber, tłum. Ingmāra Balode, Riga: Satori, 2008.
  • Būtnes bēg [Bajki dla Idy], tłum. Ingmāra Balode, Riga: Liels un mazs, 2011.
  • Grāmata [Książka], tłum. Ingmāra Balode, Riga: Mansards, 2013.
  • Dāvana diviem [Prezent dla dwojga], tłum. Ingmāra Balode, Riga: Liels un mazs, 2023.

niderlandzki:

  • Stramer, tłum. Charlotte Pothuizen, Amsterdam: Uitgeverij Atlas Contact, 2024.

niemiecki:

  • Reisefieber, tłum. Roswitha Matwin-Buschmann, München: Deutsche Verlags-Anstalt, 2008.
  • Buch. Ein Familienroman [Książka], tłum. Marlena Breuer, Berlin: edition.fotoTAPETA, 2018.
  • Stramer. Ein Familienroman, tłum. Renate Schmidgall, Berlin: Suhrkamp, 2024.

słoweński:

  • Reisefieber, tłum. Jana Unuk, Nova Gorica: Educa, Melior, 2008.
  • Knjiga [Książka], tłum. Jana Unuk, Ljubljana: Modrijan, 2013.

szwedzki:

  • Stramer, tłum. David Szybek, Stockholm: Norstedts, 2025.

ukraiński:

  • Reisefieber, tłum. Ostap Sływynski, Lwiw: Piramida, 2013.

węgierski:

  • Reisefieber, tłum. Gáspár Keresztes, Budapest: Európa Könyvkiadó, 2007.
  • Regény [Książka], tłum. Márta Éles, Budapest: Európa Könyvkiadó, 2016.
  • Stramer, tłum. Pétér Hermann, Dunakeszi: Poligráf Könyvkiadó, 2022.
  • Ida meséi [Bajki dla Idy], tłum. Márta Éles, Budapest: Diófa Books, 2003.

włoski:

  • Libro. Romanzo [Książka], tłum. Laura Rescio, Roma: Atmosphere Libri, 2015.
  • Gli Stramer, tłum. Francesco Annicchiarico, Udine: Bottega Errante Edizioni, 2023.

AS

Wróć