(ur. 1966) – poetka, prozaiczka, autorka sztuk teatralnych i scenariuszy filmowych, współzałożycielka Teatru Skaza.

Wydany w 1990 roku tom Światło przestrzeni, będący jej debiutem, uznany został za jedną z ciekawszych książek poetyckich, które pojawiły się po przełomowym roku 1989. Przez kilka lat pisarka mieszkała poza granicami kraju, w Stanach Zjednoczonych i Niemczech, co znalazło odbicie w kolejnych jej utworach, w tym w powieściach Nie dotykać Normana Hammera i Luka czy dramacie Skaza, których akcja rozgrywa się w scenerii amerykańskiej. Początkowo Broda zajmowała się twórczością poetycką, tworząc subtelną lirykę kobiecą. Stanisław Balbus pisał o jej wierszach: „Precyzja, ład, oszczędność, a przy tym bujność i rozmach wyobraźni, ostrość plastycznego widzenia rzeczy i zjawisk łączy się tu z umiejętnością wydobywania ich znaczeń uniwersalnych, wprowadzania ich w metafizyczne perspektywy, gdzie każda rzecz, każde istnienie dane w jednorazowym błysku zmysłowej epifanii jest równocześnie mieszkańcem kosmosu”. Później skupiła się na prozie i dramatach. Interesują ją bohaterowie naznaczeni skazą, dotkliwą innością, zmagający się z samymi sobą i światem, którego nie chcą albo nie mogą zaakceptować. Najczęściej ich problemy mają źródło w traumatycznych przeżyciach z przeszłości: tytułowy bohater powieści Nie dotykać Normana Hammera był molestowany przez adopcyjnego ojca, ofiarami przemocy i seksualnego wykorzystywania było rodzeństwo ze Skazy, co ostatecznie pchnęło ich do kazirodczego związku. Broda poddaje psychikę bohaterów bolesnej wiwisekcji, obnażając wszelkie traumy i lęki, opisując bezradność i zagubienie. W książkach autorki mniejszą rolę odgrywa fabuła, najczęściej fragmentaryczna, szczątkowa, a często, jak w przypadku Luki rozpięta pomiędzy twardą rzeczywistością a przywidzeniem, zmyśleniem, najważniejsze jest dla pisarki bowiem przedstawianie duchowych pejzaży, notowanie wszelkich drgnień emocji, czemu służy specyficzny styl, pełen symboli i delikatnego poetyzowania.

Za debiut poetycki otrzymała w 1991 roku wyróżnienie w Konkursie o Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny. Tom Cudzoziemszczyzna został wyróżniony przez wydawców (1996) oraz otrzymała Nagrodę-Stypendium im. Stanisława Barańczaka (1998). Jej dramat Skaza otrzymał drugą nagrodę na Festiwalu Interpretacje Reżyserskie (2005), nagrodę na Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry” (2006), a w 2008 roku została umieszczona na liście stu najlepszych przedstawień teatralnych w historii Teatru Telewizji. Stypendystka Ministerstwa Kultury.

BIBLIOGRAFIA

poezja:

• Światło przestrzeni, Kraków: Oficyna Literacka, 1990.

• Cudzoziemszczyzna, Poznań: Wydawnictwo a5, 1995.

• Prawo brzoskwinki do gromu, Mikołów: Instytut Mikołowski, 2008.

• Zwykłe rzeczy, Warszawa: Nisza, 2013.

powieści:

• Nie dotykać Normana Hammera, Warszawa: Muza S.A., 2004.

• Luka, Poznań: Rebis, 2005.

dramaty:

• Skaza, „Dialog”, 2004.

TŁUMACZENIA

angielski:

• w antologii: Ambers aglow: an anthology of Polish women’s poetry (1981–1995), tłum. Regina Grol, Austin, TX: Host Publications, 1996.

• w antologii: Young poets of a new Poland, tłum. Donald Pirie, London: Forest Books: UNESCO, 1993.

• w antologii: Scattering the dark: an anthology of Polish women poets, ed. Karen Kovacik, Buffalo, New York: White Pine Press, 2015.

francuski:

• w antologii: Poésie (wybór Karl Dedecius), Paris: Les Éditions Noir sur Blanc, 2000.

hiszpański:

• w antologii: Poesía a contragolpe. Antología de poesía polaca contemporánea (autores nacidos entre 1960 y 1980), tłum. Abel Murcia, Gerardo Beltrán, Xavier Farré, Zaragoza: Universidad de Zaragoza, 2012.

• w antologii: El cerezo crece...: una generación consolidada: cinco poetas cracovianos tras la caída del muro de Berlin: antología bilingüe polaco-español, tłum. [brak informacji], Granada: Editorial Universidad de Granada, 2015 [wydanie dwujęzyczne].

niemiecki:

• w antologii: Nach den Gewittern. Ein polnisch-deutsches Lesebuch, hrsg. von Klaus-Dieter Sommer, tłum. Karl Dedecius, Bettina Eberspaecher, Dieter Kalka i in., Göttingen: Steidl, 1995.

• w antologii: Poesie, 2 tomy, wybór i tłum. Karl Dedecius, Zürich: Ammann, 1996.

• w antologii: Das Unsichtbare lieben. Neue polnische Lyrik, wybór i posł. Dorota Danielewicz-Kerski, tłum. Henryk Bereska, Renate Schmidgall, Roswitha Matwin-Buschmann i in., Köln: K. Gutke, 1998.

rumuński:

• w antologii: Lirica feminină poloneza, tłum. Nicolae Mareș, Bucureşti: ePublishers; Stany Zjednoczone: CreateSpace, 2016.

szwedzki:

• w antologii: 17 Polska Poeter, wybór i tłum. Irena Grönberg, Stockholm: FIB:s Lyrikklubb, 2003.

włoski:

• Inattese vertigini, tłum. Alessandro Amenta, Lorenzo Costantino, Udine: Forum, 2010.

EZ