Literatura

Jakub Żulczyk
(ur. 1983) – pisarz, scenarzysta, dziennikarz.
Urodzony w Szczytnie jeden z najpopularniejszych i najbardziej kontrowersyjnych polskich pisarzy swojego pokolenia. Bywa nazywany polskim Stephenem Kingiem albo mentalnym wnukiem Leopolda Tyrmanda. Studiował dziennikarstwo oraz amerykanistykę w Krakowie i tu zadebiutował jako pisarz. W Warszawie dalej pisze powieści i udziela się jako felietonista. Współpracował między innymi z „Tygodnikiem Powszechnym”, „Dziennikiem”, pismami „Machina”, „Lampa” i „Exklusive”. Redagował autorską rubrykę na łamach „Wprost”. Występuje również jako publicysta telewizyjny; współprowadził Redakcję Kultury w TVP2, a także audycję „Instytut Prosto” w Radio Proxy.
W 2006 roku zadebiutował (wielokrotnie później wznawianą) powieścią Zrób mi jakąś krzywdę. Młody pisarz nad podziw dojrzale analizuje w niej uwikłanie w kulturowe schematy i pociąg do jałowej konsumpcji najbanalniejszych wytworów kultury. Tym, co najlepiej świadczy o udatności tego debiutu, jest fakt, że wielu jego czytelników właśnie tę powieść wymienia jako jedną ze swoich ulubionych. Młodzi bohaterowie, którzy bronią się przed dorosłym życiem, wyrazisty – momentami czarny, a czasem wulgarny – humor i niebezpieczne zacieranie granic między światem rzeczywistym a tym, który istnieje tylko w wyobraźni, to znaki charakterystyczne prozy Żulczyka. Choć wiele motywów psychologicznych (wyobcowanie, niezgoda na dopasowanie) i kulturowych (zafałszowanie współczesnego życia, płytkość relacji międzyludzkich) pojawia się we wszystkich jego powieściach, tym, co każdą z nich czyni nową i ciekawą jest odmienność świata, do którego autor każe bohaterom uciekać z codzienności. W debiucie był to świat gier komputerowych, a w drugiej powieści (okrzykniętej „najbrutalniejszą i najuczciwszą polską powieścią młodzieżową”) dziki świat muzyki młodzieżowej, czyli rock, narkotyki i seks. W dylogii fantastycznej, na którą składają się Zmorojewo i Świątynia, pojawiają się mitologie słowiańskie i – krwawa, jak każe wiodąca od braci Grimm tradycja – baśń, a powieść Instytut jest horrorem rozgrywającym się w przerażonych umysłach ludzi, którzy nie są w stanie wyjść ze swego mieszkania. W 2014 roku ukazała się kolejna powieść Żulczyka, Ślepnąc od świateł. Choć sceneria tej książki – opisującej brudny i zepsuty świat warszawskich dilerów i pracowników korporacji – wydaje się bliska realizmowi, to i w niej autor skupia się przede wszystkim na świecie istniejącym bardziej w głowach bohaterów niż na szarej stołecznej ulicy.
Jego najnowsza powieść Kandydat to książka równie dynamiczna, co wciągająca. W tym politycznym thillerze Żulczyk łączy elementy prozy psychologicznej z medytacją o patologiach władzy, dając czytelnikom niezwykłą fabułę, w której Prezydenta nęka widmo Dyzmy, a skompromitowany Reporter próbuje odzyskać pozycję, ujawniając kontrowersyjne materiały.
Żulczyk, który z każdą kolejną książką cieszy się coraz większym zainteresowaniem krytyki i czytelników, chętnie promuje siebie i swoją twórczość za pośrednictwem mediów społecznościowych. Facebook i komentarze na portalach kulturalno-literackich pokazują, że jest to autor, który budzi bardzo wiele skrajnych emocji. Rzadko spotyka się z obojętnością, natomiast znacznie częściej z nienawiścią lub szczerym uwielbieniem.
Żulczyk jest laureatem Nagrody Literackiej m.st. Warszawy (2018) w kategorii proza oraz Literackiej Nagrody Warmii i Mazur (2017) za powieść Wzgórze psów. Za Ślepnąc od świateł autor nominowany był do Paszportów „Polityki” i nagrody TVP Kultura „Gwarancje Kultury”.
BIBLIOGRAFIA
- Zrób mi jakąś krzywdę… czyli wszystkie gry video są o miłości, Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2006.
- Radio Armageddon, Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2008; wydanie drugie skrócone i poprawione Warszawa: Świat Książki, 2015.
- Instytut, Kraków: Znak, 2010.
- Zmorojewo, Warszawa: Nasza Księgarnia, 2011.
- Świątynia, Warszawa: Nasza Księgarnia, 2011.
- Zdarzenie nad strumykiem [z Agatą Bogacką], Kraków: Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, 2013.
- Ślepnąc od świateł, Warszawa: Świat Książki, 2014.
- Wzgórze psów, Warszawa: Świat Książki, 2017.
- Czarne słońce, Warszawa: Świat Książki, 2019.
- Informacja zwrotna, Warszawa: Świat Książki, 2021.
- Dawno temu w Warszawie, Warszawa: Świat Książki, 2023.
- Kandydat, Warszawa: Świat Książki, 2025.
TŁUMACZENIA
angielski:
- Blinded by the light [Ślepnąc od świateł], tłum. Marek Kazmierski, London: Legend Press Ltd., London: Legend Press Ltd., 2020.
- The Institute [Instytut], tłum. Danusia Stok, London: Legend Press Ltd., [2021].
czeski:
- Oslněni světlem [Ślepnąc od świateł], tłum. Michael Alexa, Jan Faber, Ostrava: Protimluv, 2020.
francuski:
- Éblouis par la nuit [Ślepnąc od świateł], tłum. Kamil Barbarski, Paris: Éditions Payot & Rivages, 2023.
- Feedback [Informacja zwrotna], tłum. Kamil Barbarski, Erik Veaux, Paris: Éditions Payot & Rivages, 2023.
niemiecki:
- Geblendet von der Nacht [Ślepnąc od świateł], tłum. Paulina Schulz-Gruner, Greifswald: Katapult, 2022.
rosyjski:
- Холм псов [Wzgórze psów], tłum. Serhij Łeheza, Moskwa: AST, 2021.
AS