(ur. 1982) – pisarz, fotograf i reporter, finalista wielu prestiżowych polskich nagród literackich.

Ukończył archeologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Swoje fotografie prezentował na wystawach indywidualnych w wielu polskich miastach. Za debiutancką Miedziankę. Historię znikania (2011) nominowany do Nagrody Literackiej „Nike”, Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, Nagrody Literackiej Gdynia i Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Stypendysta Narodowego Centrum Kultury i Fundacji „Herodot” im. Ryszarda Kapuścińskiego. Dyrektor programowy Instytutu Reportażu w Warszawie, współtwórca Szkoły Ekopoetyki (wraz z prof. Julią Fiedorczuk), pomysłodawca i współtwórca literackiego Festiwalu po Drodze. Kurator projektu fotograficznego „Migawki. Fotograficzne Archiwum Rewitalizacji”.

Wprowadził do polskiego reportażu nowy temat: architekturę. Już w pierwszej książce, głośnym debiucie Miedzianka. Historia znikania (2011), opisał dzieje małego miasteczka na Dolnym Śląsku, które w krótkim czasie zniknęło z powierzchni ziemi. To nie tylko rekonstrukcja losów jego mieszkańców – Niemców, Polaków, Rosjan i Romów – lecz także opowieść o piętnie, jakie historia odciska na życiu zwykłych ludzi, oraz o tym, jak sam człowiek wpływa na otaczający go krajobraz: w Miedziance w ciągu wieków działały kopalnie, które rujnowały środowisko. Zmianom historycznym towarzyszyła tu stopniowa, konsekwentna dewastacja miasta, które w końcu niemal dosłownie zapadło się pod ziemię. Autor znakomicie oddaje proces powolnej erozji, niszczenia; w kolejnych stop-klatkach zatrzymuje obrazy zmieniającej się przestrzeni – popadających w ruinę domów, zapadających się drzew, ale też podstępnego wysiedlania mieszkańców miasteczka skazanego przez władze na zniknięcie.

O ile w Miedziance architektura stanowi ważne tło dla opisu ludzkich losów, o tyle w kolejnych książkach autora (Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, 2012; Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach, 2013; Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, 2013) urasta ona do rangi głównej bohaterki. Springer pisze o architekturze z pozycji jej użytkownika - przeciętnego mieszkańca czy też zwykłego przechodnia – i tym samym niejako wyrywa ją z objęć specjalistów, architektów i urbanistów. Wychodząc od prostych pytań, na przykład: „dlaczego architektura PRL-owskiego modernizmu tak źle się starzeje i dlaczego budzi takie kontrowersje?”; „dlaczego polscy architekci nie słyszeli na studiach o Oskarze Hansenie?”; „dlaczego przestrzeń, w której mieszkamy, jest tak brzydka?”, autor opowiada nie tylko o architekturze, ale też o ekonomicznych i społecznych mechanizmach, które w różny – w zależności od czasu i miejsca – sposób determinują jej funkcję i ostateczną formę.

Reportera interesuje także inne oblicze architektury, która bywała wykorzystywana jako narzędzie stosowane do kształtowania relacji społecznych i wpływania na ludzkie zachowania. Stąd zapewne szczególna uwaga, jaką poświęcił peerelowskiemu modernizmowi, a zwłaszcza architektowi-wizjonerowi Oskarowi Hansenowi. W Zaczynie Springer ciekawie rozszerza kontekst opowieści, wprowadzając wątek skandynawski; za pomocą kilku kresek pokazuje, jak przyjęty tam model społeczny odbija się w architekturze i stosunku ludzi do otaczającej ich przestrzeni i vice versa.

Książki Springera zawierają często element reporterskiego śledztwa; autor dociera do nieznanych świadectw, dokumentów, zestawia relacje osób, które w odmienny sposób interpretują te same zdarzenia. Motyw ten jest wyraźnie widoczny w Miedziance, ale też w książce o bardziej publicystycznym zacięciu, Wannie z kolumnadą, w której reporter stara się między innymi dotrzeć do osób odpowiedzialnych za bezprawne umieszczanie wielkoformatowych reklam na budynkach mieszkalnych.

Ważnym elementem książek Springera są fotografie, które wplata w tekst często na prawach równolegle rozwijanej opowieści (Źle urodzone i Wanna z kolumnadą). Jego zdjęcia są rozpoznawalne na pierwszy rzut oka: chłodna tonacja barw, melancholijny dystans, niewymuszona malarskość, gdzieniegdzie odrobina ironii. Jak sam przyznaje, teksty stara się komponować na podobnych zasadach, jakimi rządzi się reportaż fotograficzny; w analogiczny sposób operuje w nich bliższymi i dalszymi planami, rytmem, detalem. Choć jego książki są poświęcone konkretnym zjawiskom czy postaciom architektów, mają zawsze głębszy, egzystencjalny wymiar, dzięki czemu wykraczają poza doraźny opis. Pisarstwo Springera zostało już docenione zarówno przez krytyków, jak i czytelników – jest on uznawany za jednego z najzdolniejszych autorów swojego pokolenia.

BIBLIOGRAFIA

• Miedzianka. Historia znikania, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2011.
• Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach, Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2013.
• Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2013.
• 13 pięter, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015.
• Księga zachwytów, Warszawa: Agora, 2016.
• Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast, Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2016.
• Dwunaste: Nie myśl, że uciekniesz, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2019.
• Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL, Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2022.
• Mein Gott, jak pięknie, Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2023.
• Szara godzina. Czas na nową architekturę, Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2024.

TŁUMACZENIA

angielski:

• Dom jako forma otwarta: Szumin Hansenów = The house as open form: the Hansens' summer residence in Szumin, tłum. Anda MacBride, Kraków: Wydawnictwo Karakter; Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2014. [wydanie dwujęzyczne]
• History of a disappearance: the story of a forgotten Polish town [Miedzianka. Historia znikania], tłum. Sean Gasper Bye, New York: Restless Books, 2017.

czeski:

• Miedzianka: příběh zániku [Miedzianka. Historia znikania], tłum. Martin Veselka, Žilina: Absynt, 2017.

niemiecki:

• Kopfgeburten [Źle urodzone], tłum. Lisa Palmes, Berlin: Dom Publishers, 2015.
• Kupferberg: der verschwundene Ort [Miedzianka. Historia znikania], tłum. Lisa Palmes, Wien: Paul Zsolnay Verlag, 2019.

węgierski:

• Miedzianka: egy eltűnt város krónikája [Miedzianka. Historia znikania], tłum. Zsuzsa Mihályi, Budapest: Typotex, 2017.

WS