Literatura

Edward Pasewicz

(ur. 1971) – poeta, prozaik, dramaturg i kompozytor.

W 2000 Pasewicz został laureatem VII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Jacka Bieriezina za projekt tomu Mat o brzasku, który ukazał się ostatecznie jako jego debiutancka książka Dolna Wilda w 2002 roku.

Współorganizator Krakowskiego Kolektywu Twórczego i Teatru Krakoteka. Był także członkiem redakcji wydawanego w latach 2010–2015 pisma mówionego „Gadający Pies”.

Pisarstwo Edwarda Pasewicza kojarzone jest, mówiąc w dużym uproszczeniu, z wątkami religijno-seksualnymi. Buddyjski obraz świata, przynoszący inne spojrzenie na to, co żywe, i na to, co ludzkie, oraz jawny homoseksualizm podmiotowych wyznań czynią z tej poezji ważny poligon eksperymentów. Nie są to jednak eksperymenty formalne, ponieważ ich istota nie polega na innowacjach dokonywanych wyłącznie w obrębie literatury, ale na przeformułowaniu całego kontekstu, w ramach którego literatura mogłaby funkcjonować. Dlatego też na wiersze Pasewicza często wskazywano w dyskusjach dotyczących poezji polskiej: wiąże się je z gejowskimi emancypacjami, ekopoezją, możliwościami doświadczenia religijnego poza tradycją katolicką. Ważnym kontekstem dla wierszy autora Dolnej Wildy jest muzyczność i wizualność. Nie tylko dlatego, że Pasewicz sam komponuje i wykonuje swoje utwory z towarzyszeniem różnych zespołów. Przede wszystkim dlatego, że w jego książki wpisana jest idea szeroko rozumianej muzyczności. Na przykład w zbiorze Th zapis nutowy jest systemem niosącym znaczenie i emocje, równie istotnym jak pismo. O ważności wizualnych czynników w poezji Pasewicza świadczy natomiast jego książka-obiekt Henry Berryman. Pięśni, w której wiersze przeplatają się z fotomontażami i zdjęciami, co daje efekt albumu, a poezja staje się jednym z medium, współwystępującym z innymi.

Teksty Pasewicza modyfikują zatem tradycyjnie estetyczne i społeczne sposoby rejestrowania rzeczywistości. Można w jego przypadku mówić o „molekularnym spojrzeniu”. Sprzyjałoby ono widzeniu świata w dużym zbliżeniu i zagęszczeniu. Materia życia, ciała, świata jest tu rozdrabniana (na cząsteczki, drobne krwinki, światło, subtelne smaki i zapachy) i przez to intensyfikowana, a wiersze umożliwiają naszemu spojrzeniu przekroczenie granic widzialności. Jednocześnie ten hiperzmysłowy wymiar wierszy łączy Pasewicz z wyobrażeniami śmierci, które przynoszą kres widzeniu: wiersz Bajka z tomu Drobne! Drobne! finalnie wybrzmiewa tak: „białe dzwonkowe kwiaty o trupim zapachu / kradną mi spojrzenie”. Poszerzenie możliwości percepcyjnych idzie w tych wierszach w parze z upłynnieniem wielu granic istniejących w społeczeństwie. Nie sposób izolować religijności (rozumianej zupełnie nieortodoksyjnie) i seksualności (domagającej się uznania poza podziałem ról w patriarchalnym układzie) od nieatropocentrycznego obrazu świata, który pojawia się w wielu książkach Pasewicza. Jego poetycki projekt jest szeroko zakrojony, a jedną z niewątpliwych wartości tego pisarstwa jest pokazanie ludzkiego świata i jednostkowego podmiotu w sieci powiązań z różnymi innymi światami i podmiotami nieosobowymi.

Pasewicz jest laureatem wielu nagród. Po zwycięstwie w Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim im. Jacka Bieriezina został w 2004 uhonorowany Medalem Młodej Sztuki, a w 2010 Nagrodą Specjalną Ministra Kultury. W latach 2011 i 2015 był stypendystą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia (za tomy Henry Berryman. Pięśni, Drobne! Drobne!, za Pałacyk Bertolda Brechta oraz za powieść Pulverkopf) i Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (za Drobne! Drobne!, Pałacyk Bertolda Brechta i za Och, Mitochondria). Za tom Sztuka bycia niepotrzebnym nominowany w 2021 do Nagrody Literackiej „Nike”. Za powieść Pulverkopf otrzymał w 2022 roku Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus.

Jego wiersze tłumaczone były między innymi na język angielski, niemiecki, słoweński, serbski, czeski, hiszpański.

BIBLIOGRAFIA

zbiory wierszy:

  • Dolna Wilda, Łódź: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział w Łodzi, 2002.
  • Wiersze dla Róży Filipowicz, Wrocław: Biuro Literackie, 2004.
  • Th, Kielce: kserokopia.art.pl, 2005.
  • Henry Berryman. Pięśni, Kielce: kserokopia.art.pl, 2006.
  • Drobne! Drobne!, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2008.
  • Pałacyk Bertolda Brechta, Kraków: Wydawnictwo EMG, 2011.
  • Och, Mitochondria, Kraków: Wydawnictwo EMG, 2015.
  • Miejsce, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2017.
  • Sztuka bycia niepotrzebnym, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2020.
  • Darkslide, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2022.

wybory wierszy:

  • Muzyka na instrumenty strunowe, perkusje i czelestę, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2010.

proza:

  • Śmierć w darkroomie, Kraków: Wydawnictwo EMG, 2007.
  • Pulverkopf, Warszawa: Wielka Litera, 2021.
  • Czarne wesele, Warszawa: Wielka Litera, 2024.

AS

Wróć