(1929–2004) – pisarz, tłumacz, krytyk i historyk literatury, eseista.

Jest autorem szkiców poświęconych przede wszystkim zaś tradycji klasycznej, zarówno chrześcijańskiej, jak i pogańskiej, a także literaturze staropolskiej i angielskiej poezji romantycznej. W swoim namyśle nad twórczością zakładał zawsze perspektywę kulturowej ciągłości, podkreślając aktualność dzieł stworzonych przed wiekami. Ukazywał związek kultury polskiej z antykiem, dowodząc, że – w symbolicznym ujęciu – Polska leży nad Morzem Śródziemnym, „w przestrzeni dzieł wiecznych”. Zwieńczeniem jego wieloletniej pracy stała się monumentalna Mitologia Greków i Rzymian – nowa polska próba zmierzenia się z mityczną materią. Zygmunt Kubiak świadomie zderzył klasyczne dziedzictwo ze współczesnością, czytając mity poprzez doświadczenia mieszkańca Europy Środkowej u schyłku XX stulecia. Ukazywał mit w jego najgłębszym wymiarze jako „historie, które nie wydarzyły się nigdy, lecz dzieją się zawsze”, a więc jako zapis uniwersalnego ludzkiego doświadczenia.

Tłumaczenia Zygmunta Kubiaka są uznawane za wzorcowe i stanowią ważny wkład w polską kulturę literacką. Jego przekłady cechuje dbałość o estetykę języka polskiego oraz głęboka wiedza historyczna i kulturowa, która pozwala czytelnikowi lepiej zrozumieć kontekst powstawania tych dzieł. Wielokrotnie wracał do publikacji wcześniej przez siebie przekładanych i nieraz gruntownie je zmieniał. Dzięki jego pracy translatorskiej teksty antyczne, takie jak Antologia Palatyńska czy poezje Konstandinosa Kawafisa, stały się dostępne dla współczesnych czytelników. Kubiak był nie tylko tłumaczem, ale także propagatorem kultury antycznej, zaangażowanym w popularyzację literatury grecko-rzymskiej.

Był redaktorem wielu opracowań, między innymi: tragedii Sofoklesa (1969), Iliady i Odysei Homera (1990), wierszy Józefa Wittlina (1995). Publikował również w czasopismach „Słowo Powszechne”, „Znak”, „Tygodnik Powszechny”.

W 1997 roku został odznaczony greckim Złotym Krzyżem Zasługi (1996) oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Był wielokrotnie nagradzany, między innymi otrzymał Nagrodę im. Kościelskich (1963), włoską nagrodę Premio Canaletto (za przekład Eneidy, 1989), Nagrodę im. Stanisława Vincenza (za całokształt twórczości, 1996), Nagrodę Literacką im. Władysława Reymonta (za całokształt twórczości, 2000), Nagrodę Totus Tuus (za humanistyczne przesłanie dzieł, 2002). Pośmiertnie uhonorowany Nagrodą im. księdza Józefa Tischnera (za twórczość translatorską, a zwłaszcza za przekład Wyznań św. Augustyna, 2004).

BIBLIOGRAFIA

• Półmrok ludzkiego świata, Kraków: Znak, 1963.
• Wędrówki po stuleciach, Kraków: Znak, 1969.
• Szkoła stylu. Eseje o tradycji poezji europejskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
• Słowo o znaczeniu pracy edytorskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.
• Jak w zwierciadle, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1985.
• Przestrzeń dzieł wiecznych. Eseje o tradycji kultury śródziemnomorskiej, Kraków: Znak, 1993.
• Kawafis Aleksandryjczyk [biografia], Warszawa: Tenten, 1995.
• Platona poezja i mądrość, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1996.
• Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa: Świat Książki, 1997.
• Brewiarz Europejczyka, Warszawa: Biblioteka Więzi, 1998.
• Literatura Greków i Rzymian, Warszawa: Świat Książki, 1999.
• Uśmiech Kore, Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2000.
• Nowy brewiarz Europejczyka, Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2001.
• Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa: Świat Książki, 2002.
• Twarde dno snu, Warszawa: Noir sur Blanc, 2002.
• Grecy o miłości, szczęściu i życiu, Warszawa: Rebis, 2002.
• Piękno i gorycz Europy. Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa: Świat Książki, 2003.

DZIAŁALNOŚĆ TRANSLATORSKA

z greki:

• Muza grecka. Epigramaty z Antologii Palatyńskiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960.
• Konstandinos Kawafis, Wybór wierszy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967.
• Antologia poezji nowogreckiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.
• Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela (z Janem Radożyckim), Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1979.

z łaciny:

• Muza rzymska. Antologia poezji starożytnego Rzymu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1963.
• Klemens Janicjusz, Poezje wybrane, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
• Święty Augustyn, Wyznania [Confessiones], Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX”, 1978.
• Wergiliusz, Eneida, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
• Jan Kochanowski, Dworzanki czyli Książeczka epigramatów, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989.

z angielskiego:

• William Shakespeare, Dwaj panowie z Werony [Two gentlemen of Verona], Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958.
• Robert Graves, Żona pana Miltona [Wife to Mr. Milton] (wraz z Cecylią Żółtowską), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961.
• John Henry Newman, Rozmyślania i modlitwy. Poezje, Warszawa: „Pax”, 1967.
• Zygmunt Adamczewski, Tragiczny protest [studia], Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.
• Alfred Tennyson, Poezje wybrane, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.
• Samuel Taylor Coleridge, Aforyzmy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
• Poezje wybrane, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
• Myles Dillon, Nora K. Chadwick, Ze świata Celtów, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1975.
• Charles Harold Dodd, Założyciel chrześcijaństwa [Founder of Christianity], Paris: Éditions du Dialogue: Société d'Éditions Internationales, 1978.
• Michael Grant, Mity rzymskie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
• William Blake, Poezje wybrane, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.
• William Wordsworth, Poezje wybrane, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978.
• Thomas Hardy, Poezje wybrane, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989.
• Twarde dno snu. Tradycja romantyczna w poezji języka angielskiego, Kraków: Oficyna Literacka, 1993.

z niderlandzkiego:

• Huub Oosterhuis, Dzieci ubogiego [Kinderen van de arme], Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX”, 1990.

TŁUMACZENIA

niemiecki:

• Prometheus [Prometeusz; Mitologia grecko-rzymska], tłum. Martina Nitsch, Warszawa: Bertelsmann Media, 2000.

 PMK