(ur. 1948) – prozaik, scenarzysta, reżyser.

Ukończył studia na Wydziale Leśnym SGGW i na Wydziale Reżyserii PWSFTviT w Łodzi. Jego wykształcenie sprawia, że w powieściach zestawia obrazy w sposób przypominający montaż filmowy.

Jego twórczość inspirowana jest historią Kresów Wschodnich RP, losami Polaków zesłanych na Sybir i dziejami polskiej elity ziemiańskiej – Helak podejmuje próby przypominania i przywracania etosu tej warstwy społecznej.

Tak dzieje się w powieści Nad Zbruczem, która przyniosła mu uznanie. Wiesław Helak opowiada w niej o Polsce – jak pisał Krzysztof Masłoń – której nie było, która istniała jedynie w pamięci i w snach naszych przodków, a której bronili oni przed rosyjską, a potem sowiecką przemocą, przed terrorem germanizacji i wynarodowieniem. Bohaterem książki jest artysta rysownik Konstanty Franciszek, syn powstańca styczniowego, który ucieka z zaściankowej prowincji, by zasmakować życia w modnym Wiedniu. Autor opisuje kręte drogi jego życia, wyrzeczenie się narodowej tożsamości. W końcu bohater przechodzi jednak przemianę i podejmuję walkę z Moskalami. Trafia też nad Dniestr, gdzie poznaje miejscowych ludzi, w których dotychczasowe życie wkroczyła rewolucja bolszewicka.

Kontynuacją tej powieści jest Góra Tabor. Książka przenosi czytelnika w czasy międzywojennej Polski i jej tragicznego końca. Helak tak jak poprzednio zahacza o wątki związane z kresami Rzeczpospolitej, ale tym razem pisze także o zdarzeniu, które na całe pokolenia podzieliło Polaków, czyli o zamachu majowym Józefa Piłsudskiego. Bohater powieści Jancio, były legionista, w roku 1926 staje po stronie rządu. Strzela i zabija. To wybór, który decyduje o jego dalszych losach.

Wracamy do nich dzięki kolejnej książce autora: W stronę Seretu. Jej akcja rozgrywa się w czasach PRL i opowiada o niszczeniu elit kraju przez komunistów. Autor pokazał tu Polskę stalinowską z perspektywy Jańcia, który teraz wrogiem komunizmu i komunistów. Helak opisuje także losy dwóch braci Jańcia: partyjnego funkcjonariusza wysokiego szczebla oraz rzemieślnika, którego pasją jest motoryzacja. W powieści ważną funkcję pełni również wątek muzyczny. Dla bohatera muzyka jest czymś więcej niż odskocznią od rzeczywistości. Twórczość Bacha i Chopina stanowi dla niego nić łączącą ludzi z Bogiem.

Scenariusze syberyjskie powstały w wyniku podróży Helaka śladami polskich zesłańców. To historie trzech Polaków, dla których carskie zesłanie otworzyło nowy rozdział życia. Proza Helaka uświadamia nam, jak niepełna jest nasza wiedza o losach rodaków na obczyźnie, a pieczołowite odtworzenie realiów obyczajowych i etnograficznych pozwala nam tę lukę uzupełnić.

Wiesław Helak jest reżyserem i scenarzystą filmów fabularnych takich jak Epizod, Własna wina, Coś się kończy, Opowieść Harley’a, Złodziej.

Jego powieść Nad Zbruczem otrzymała w 2017 roku Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza, a także Nagrodę Identitas dla najlepszej prozy w 2019 roku.

BIBLIOGRAFIA

• Lwowska noc, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2012.
• Scenariusze syberyjskie, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2013.
• Tryhubowa, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2014.
• Tchnienie, Warszawa: Wydawnictwo Trio – Kuklówka Radziejowicka: Fundacja Lwów i Kresy, 2015.
• Nad Zbruczem, Kraków: Arcana, 2017.
• Góra Tabor, Kraków: Arcana, 2020.
• W stronę Seretu, Kraków: Arcana, 2021.

MHS