(1953‒2018) ‒ pisarz, krytyk, eseista, tłumacz.

Dzieciństwo i młodość spędził w Suchedniowie, tu też wrócił po dwóch latach studiów. Około roku 1980 związał się z lokalną Solidarnością, działał w jej strukturach przez całe lata 80. XX wieku, poza Suchedniowem także w Białej Podlaskiej i Krakowie. Po 1989 roku zamieszkał w Złotowie, gdzie pracował w Zakładzie Energetyki Cieplnej. W 1995 roku przeniósł się do Bydgoszczy. Od 1998 do 1999 roku był sekretarzem redakcji miesięcznika literackiego „Akant”. Od 2000 roku mieszkał w Kielcach, z licznymi przerwami na wyjazdy zarobkowe na Litwę, do Wielkiej Brytanii, Czech, Holandii i Niemiec. Przez kilka lat przebywał także na Łotwie, a następnie w Hiszpanii. W 2017 roku wrócił do Polski.

Zubiński w swojej prozie chętnie podejmuje tematykę bliskiego jego sercu regionu Gór Świętokrzyskich. Akcja wielu jego powieści rozgrywa się we Wrzosowie, który symbolizuje rodzinny Suchedniów na Kielecczyźnie (Dawno i daleko, Opowieści wrzosowskie). Pisarz nazywany jest prozaikiem ziemi kieleckiej, której barwny obraz przyrody szczególnie chętnie wykorzystywał w swojej twórczości. To właśnie drobiazgowe opisy stanowią jedną z najważniejszych cech pisarstwa Zubińskiego – powieść Odlot dzikich gęsi, bogata w malownicze obrazy natury, otrzymała Nagrodę Fundacji Kultury w 2000 roku. W powieści tej pisarz zestawił ze sobą działanie wielkiej historii z osobistym dramatem człowieka.

Zubiński często porusza problematykę historyczną: zajmuje się pograniczem oraz Kresami. W swojej twórczości analizuje przeszłość, mechanizmy przepracowywania historii, podejmuje refleksję nad utraconym czasem, który podlega pamięciowej idealizacji (Góry na niebie, Burza pod lasem, Wieża i inne opowiadania, Ogień przy drodze). W Burzy pod lasem za miejsce wydarzeń obrał Złotowszczyznę, ziemię pogranicza, natomiast powieść Ogień przy drodze osadził na Kresach – w Krzemieńcu, na ziemiach Wołynia i Podola, gdzie ukazał dramat sowieckiej i niemieckiej okupacji oraz rzeź Polaków, a na tym tle życie małżeństwa Winnickich. Jest to utwór polifoniczny, który oddaje niejednoznaczność zarówno wielkich wydarzeń historycznych, jak i osobistych wyborów.

W prozie Zubińskiego istotną rolę odgrywa detal, który przenosi czytelnika do czasów i miejsc najczęściej oddalonych od wielkomiejskiego zgiełku. Poza wielką historią pisarz analizuje również teraźniejszość i transformacje, którym ona podlega. Jego krytyczny głos szczególnie mocno wybrzmiał w powieści Rzymska wojna. Wzywa ona Polaków do rozliczenia się z okresem PRL, ukazując jednocześnie skutki zaniechania tego procesu.

Literacka twórczość Tadeusza Zubińskiego poza pozycjami książkowymi, powieściami i zbiorami opowiadań obfitowała także w liczne publikacje w większości polskich pism literackich, między innymi w „Akancie”, „Akcencie”, „Elewatorze”, „Frazie”, „Odrze”, „Twórczości” oraz pismach społecznych, kulturalnych, historycznych i regionalnych, jak „Kresy”, „Radostowa”, „Teologia Polityczna”, „Tygiel Kultury”.

Ponadto Zubiński zajmował się historią i dziejami innych narodów, barwnie opisując ich dzieje, mitologie, kulturę, wierzenia i kultowe postaci. Swoje teksty poświęcił między innymi generałowi Franco oraz czeskiemu pisarzowi Bohumilowi Hrabalowi. Jest również autorem uznanego Słownika mitów i tradycji rodzimych  narodów Estonii, Litwy i Łotwy oraz Mitologii estońskiej i liwskiej. Opublikował także wiele artykułów i książek poświęconych kulturze i historii państw bałtyckich oraz historii Hiszpanii, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszej połowy XX wieku. Od 2004 roku pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego miesięcznika „Świat Inflant”. Był członkiem bractwa inflanckiego – bratem inflanckim o imieniu Āpsis.

Jest laureatem Konkursu im. J.I. Kraszewskiego (1989), Nagrody Fundacji im. Natalii Gall (1995), Nagrody Fundacji Kultury (2000), Konkursu Literackiego im. Stefana Żeromskiego (2003), Świętokrzyskiej Nagrody Kultury (2010). Dwukrotnie nominowany do Nagrody Europy Środkowej Angelus (w 2008 i 2011 roku). Był stypendystą rządów RP i Republiki Łotewskiej.

BIBLIOGRAFIA

powieści:

• Odlot dzikich gęsi, Warszawa: W.A.B., 2001.
• Nikodem Dyzma w Łyskowie, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 2003.
• Góry na niebie, Kielce: Oficyna Wydawnicza „Ston 2”, 2005.
• Burza pod lasem, Warszawa: Stowarzyszenie Dom Polski Sarmacja; Raphael, 2007.
• Ogień przy drodze, Poznań: Zysk i S-ka, 2009.
• Dawno i daleko, Poznań: Zysk i S-ka, cop. 2011.
• Rzymska wojna, Szczecin: Wydawnictwo Forma; Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2012.
• Morze wewnętrzne, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2017.

zbiory opowiadań, nowele:

• Dotknięcie wieku, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1996.
• Sprawiedliwy w Sodomie, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1996.
• Wieża i inne opowiadania, Koszalin: Agencja Millennium Bogdan Gutkowski, 2007.
• Goście stołu Pańskiego, Starachowice: Oficyna Wydawnicza Radostowa, 2010.
• Opowieści wrzosowskie, Starachowice: Oficyna Wydawnicza Radostowa, 2011.

szkice, eseje:

• Wyspa zaczarowana. Celtyckie legendy i mity dawnej Irlandii, Sandomierz: Wydawnictwo Armoryka, 2008.
• Czechy egzotyczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.  
• Osobisty poczet polskich aktorów, piosenkarzy, ludzi estrady, filmu etc. urodzonych na obszarze szeroko pojętych Kresów i działających twórczo w kraju  po roku 1945, Starachowice: Oficyna Wydawnicza Radostowa, 2015.
• Angielski dla samych swoich – English for the Old Fellows, Sandomierz: Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, 2016.

publikacje książkowe na temat Inflant:

• Ciche kraje, Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe „Fosze”, 2006.
• Etniczne dziedzictwo Bałtów, Warszawa: Stowarzyszenie Dom Polski Sarmacja; Raphael, 2007.
• Herder w Rydze i inne szkice bałtyckie, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008.
• Mitologia bałtyjska, Sandomierz: Wydawnictwo Armoryka, 2009.
• Historia literatury łotewskiej i łatgalskiej od początków piśmiennictwa do II Atmody (1987–1991), z uwzględnieniem dziejów literatury tworzonej w języku liwskim. Szkice literackie, Sandomierz: Wydawnictwo Armoryka, 2010.
• Słownik mitów i tradycji rodzimych narodów Estonii, Litwy i Łotwy, Starachowice: Oficyna Wydawnicza Radostowa, 2010.
• Mitologia estońska i liwska, Sandomierz: Wydawnictwo Armoryka, 2011.
• Wielki szary wilk – Kārlis Ulmanis, Komorów: Wydawnictwo Antyk – Marcin Dybowski, 2012.
• Historia literatury estońskiej od początków piśmiennictwa do roku 1940. Szkice literackie, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013.
• Generał Johan Laidoner albo Estonia heroiczna, Komorów: Wydawnictwo Antyk – Marcin Dybowski, 2013.
• Mieszaniny inflanckie, Sandomierz: Księgarnia Literacka im. Sióstr Chodakowskich, 2015.

eseje poświęcone Hiszpanii:

• Generał Franco i jego Hiszpania (1892–1975). Biografia niepoprawna politycznie, Warszawa: Fronda, 2014.
• El Rey – Król Juan Carlos I i jego Hiszpania, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2014.
• Wojna domowa w Hiszpanii 1936–1939, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, cop. 2015.
• Błękitna dywizja. Hiszpańscy sojusznicy Hitlera, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, cop. 2016.
• Cara Al Sol. El Fundador José Antonio Primo de Rivera i Falanga Hiszpańska, Warszawa: Wydawnictwo Capital, 2017.

TŁUMACZENIA

niemiecki:

• Der Sturm am Wald [Burza pod lasem], tłum. Rafael Blaszczyk, Herne: Gabriele Schäfer Verlag, 2017.

rosyjski:

• Мифология Эстов [Mitologia estońska i liwska], tłum. Milana Kowalkowa, Sankt-Peterburg: Aleteja, 2016.
• Мифология балтов [Mitologia bałtyjska], tłum. Anatolij Nechaj, Sankt-Peterburg: Aleteja, 2016.

EZ