Literatura

fot. Magda i Michał Kryjakowie

Szczepan Twardoch

(ur. 1979) – pisarz i publicysta.

W najwcześniejszych książkach (Obłęd rotmistrza von EgernSternberg) skłaniał się ku historiozoficznym fantazjom, na warsztat twórczy biorąc filozofię dziejów i ducha rewolucji. Zmianę tonu przynosi powieść Epifania wikarego Trzaski. Pisarz wychyla się w niej w stronę współczesności, włączając się między innymi w gorącą dyskusję na temat lustracji Kościoła katolickiego. Problem ten, choć w radykalniejszej wymowie, pojawia się także w thrillerze politycznym zatytułowanym Przemienienie, którego głównym bohaterem jest porucznik Służby Bezpieczeństwa. Świat tajnej, komunistycznej milicji został tam sportretowany z brutalną bezwzględnością. Radykalnie antykomunistyczną wymowę ma także kolejna książka Twardocha – Prawem wilka, zwłaszcza otwierające ów zbiór opowiadanie Bodhisattwa. Kolejnym dziełem pisarza jest sensacyjno-kryminalna powieść Zimne wybrzeża, której oś fabularna rozwija się głównie wokół problemów z polsko-niemiecką tożsamością bohatera Johanna Schmidta vel Johna Smitha.

Tematyzowanie dylematów tożsamościowych odnajdziemy także w Wiecznym Grunwaldzie (2010), w którym Twardoch przygląda się antagonizmowi polsko-niemieckiemu przez pryzmat stereotypów narodowych. Rok później pojawił się zbiór sześciu opowiadań Tak jest dobrze, na różne sposoby problematyzujący życiowe porażki, brak akceptacji, lęk przed śmiesznością i upokorzeniem czy nieautentyczność ludzkich postaw. Rok 2012 przyniósł Morfinę, studium męskiej słabości, w którym po mistrzowsku splatają się trzy wątki: psychologiczny, historyczny i sensacyjny. Akcja powieści (zawierająca także partie retrospektywne) obejmuje trzy tygodnie 1939 roku. Drach z 2014 roku jest epickim portretem wielopokoleniowej śląskiej rodziny. Król i kontynuacja Królestwo opowiadają historię żydowskiego boksera, Jakuba Szapiro. Książka ta w 2018 roku została wydana po śląsku pod tytułem Drach. Edycyjŏ ślōnskŏ. W Pokorze i Chołodzie autor kontynuuje eksplorację tematów historycznych i tożsamościowych.

Najnowsza książka Twardocha Null opowiada o wojnie w Ukrainie. Zdaniem Aleksandry Pakieły autor „nie daje prostych odpowiedzi – nie ocenia, nie gloryfikuje, nie demonizuje. Powieść ta, choć osadzona w ukraińskiej rzeczywistości, niesie uniwersalne pytania o tożsamość, dziedzictwo, obowiązek i pragnienie życia”.

Utwory Szczepana Twardocha posłużyły filmowcom i twórcom teatralnym jako kanwa filmów i spektakli.

Za zbiór opowiadań Tak jest dobrze autor został nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2012. W 2013 roku został laureatem Paszportu Polityki w kategorii literatura. Nagrodę otrzymał za powieść Morfina – powieść ta była również w finale Nagrody Literackiej „Nike” i otrzymała nominacje do nagród Nagrody Literackiej Gdynia i European Book Prize. W 2015 roku Drach znalazł się w finale Nagrody Literackiej „Nike”, a autor za tę powieść zdobył niemiecką nagrodę literacką Brücke Berlin. W 2015 roku został laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich. W 2017 roku otrzymał główną nagrodę w plebiscycie „O!Lśnienia 2016” w kategorii „Literatura”. W tym samym roku był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia w kategorii proza za powieść Król. W 2019 roku został laureatem Nagrody im. Samuela Bogumiła Lindego. W 2022 roku Szczepan Twardoch otrzymał Nagrodę im. Kazimierza Kutza. W 2025 roku zdobył Uznamską Nagrodę Literacką.

BIBLIOGRAFIA

proza:

  • Obłęd rotmistrza von Egern, Lublin: Fabryka Słów, 2005.
  • Sternberg, Warszawa: Super NOWA, 2007.
  • Epifania wikarego Trzaski, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2007.
  • Przemienienie, Dębogóra: Wydawnictwo Dębogóra, 2008.
  • Prawem wilka, Warszawa: Super NOWA, 2008.
  • Zimne wybrzeża, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2009.
  • Wieczny Grunwald. Powieść zza końca czasów, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2010.
  • Tak jest dobrze, Warszawa: Powergraph, 2011.
  • Morfina, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.
  • Drach, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014.
  • Król, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016.
  • Ballada o pewnej panience: wszystkie najważniejsze opowiadania, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2017.
  • Królestwo, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018.
  • Pokora, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020.
  • Chołod,  Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022.
  • Powiedzmy, że Piontek, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2024.
  • Null,  Warszawa: Wydawnictwo Marginesy, 2025.

inne książki:

  • Wyznania prowincjusza, Warszawa: Fronda 2010.
  • Sztuka życia dla mężczyzn (współautor: Przemysław Bociąga), Warszawa: Świat Książki, 2013.
  • Wieloryby i ćmy, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015.
  • Lepiej byś tam umarł (współautor: Mamed Khalidov), Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2017.
  • Jak nie zostałem poetą, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2019.
  • Wielkie Księstwo Groteski, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2021.
  • Byk, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022.

TŁUMACZENIA

angielski:

  • King of Warsaw [Król], tłum. Sean Gasper Bye, Seattle: Amazon Crossing, 2020.

chorwacki:

  • Morfij [Morfina], tłum. Emilio Nuić, Zagreb: Hena com, 2018.

czeski:

  • Morfium [Morfina], tłum. Michael Alexa, Brno: Host, 2017.
  • Král [Król], tłum. Michala Benešová, Brno: Host 2020.

francuski:

  • Transfiguration [Przemienienie], tłum. Ewa Rawicz-Władyka, Paris: Bellicum: Terra Mare Éd., 2010.
  • Morphine [Morfina], tłum. Kamil Barbarski, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2016.
  • Drach, tłum. Lydia Waleryszak, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2018.

hebrajski:

  • ירון בקר. [Król], tłum. Miriam Borenstein, Jeruszalajim, 2023.

hiszpański:

  • El rey de Varsovia [Król], tłum. Bogumiła Wyrzykowska, Ester Rabasco Macías, Barcelona: Acantilado, 2023.

macedoński:

  • Morfium [Morfina], tłum. Ilija Trajkovski, Skopje: Begemot, 2016.

niderlandzki:

  • De koning [Król], tłum. Charlotte Pothuizen, Amsterdam: Nieuw Amsterdam, 2019.
  • Het zwarte koninkrijk [Królestwo], tłum. Charlotte Pothuizen, Amsterdam: Nieuw Amsterdam, 2021.

niemiecki:

  • Morphin [Morfina], tłum. Olaf Kühl, Reinbek: Rowohlt Verlag, 2015.
  • Drach, tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Verlag, 2016.
  • Der Boxer [Król], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Verlag, 2018.
  • Wale und Nachtfalter: Tagebuch vom Leben und Reisen [Wieloryby i ćmy. Dzienniki 2007–2015], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Verlag, 2019.
  • Das schwarze Königreich [Królestwo], Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Verlag, 2020.
  • Demut [Pokora], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Verlag, 2022.
  • Kälte [Chołod], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Verlag, 2024.
  • Die Nulllinie [Null], Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Verlag, 2025.

rumuński:

  • Morfina [Morfina], tłum. Cristina Godun, Kluż-Napoka: Casa Cărtii de Stiintă, 2015.

serbski:

  • Morfijum [Morfina], tłum. Jelena Ćirlić-Jović, Beograd: Dereta, 2016.

słowacki:

  • Kráľ [Król], tłum. Alexander Horák, Žilina: Absynt, 2021.

słoweński:

  • Morfij [Morfina], tłum. Staša Pavlović, Ljubljana: Cankarjeva založba, 2016.

ukraiński:

  • Morfij [Morfina], tłum. Ostap Ukrajinets, Charkiw: Ranok Publishing House, 2018.
  • Korol' [Król], tłum. Ostap Ukrajinec, Charkiw, 2020.

węgierski:

  • Morfium [Morfina], tłum. Gábor Körner, Budapest: Typotex, 2015.
  • A király [Król], tłum. Gábor Körner, Budapest: Typotex, 2018.

włoski:

  • Il re di Varsavia [Król], tłum. Francesco Annicchiarico, Palermo: Sellerio editore, 2020.

PK

Wróć