(1932–2007) – pisarz, reportażysta, publicysta, poeta i fotograf.

Od 1962 roku pracował dla Państwowej Agencji Prasowej jako stały korespondent zagraniczny. Swój warsztat pisarski kształcił podczas podróży do licznych krajów, w których miały miejsce wojny, przewroty i rewolucje, w Ameryce, Azji, a zwłaszcza w Afryce, której wyzwoleniu z kolonialnego jarzma asystował. Podróżom tym towarzyszyło głębokie zrozumienie różnorodności kulturowej, co widoczne jest choćby w takich dziełach, jak Heban czy Imperium. Jego teksty skupiają się na losach zwykłych ludzi, często tych najbardziej pokrzywdzonych przez los, ukazując ich codzienne zmagania o godność.

Ryszard Kapuściński w swoich książkach, opisując i interpretując oglądany świat, posługuje się charakterystyczną dla siebie techniką narracji (bogata stylizacja, metaforyka i niezwykłe obrazowanie), tworzy rysunki psychologiczne przedstawianych postaci. Takim reportażem-powieścią są choćby przetłumaczony na wiele języków Cesarz opowiadający o schyłku anachronicznego reżimu Haile Selassie w Etiopii, książka przedstawiająca schyłek rządów ostatniego szacha Iranu – Szachinszach oraz Imperium poświęcone upadkowi Imperium Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Kapuścińskiego fascynowały nie tylko obce światy i ludzie, lecz także literatura, a każdą podróż poprzedzał wielomiesięczną lekturą dotyczącą kraju, do którego się wybierał. Umiał słuchać napotkanych ludzi, ale też potrafił odczytać ukryte sensy znaczących scen i wydarzeń, na przykład wyprowadzki Europejczyków z Angoli czy dyskusji o alimentach w parlamencie Tanganiki. Właściwa mu skłonność do przetwarzania prywatnych przygód w syntetycznie ujęte dzieła literackie widoczna jest choćby w Lapidarium będącym ciekawym zapisem przekształcania reporterskich spostrzeżeń w filozoficzną refleksję o świecie i człowieku. Po jego śmierci ukazał się zbiór wywiadów i rozmów dotyczących warsztatu i etyki dziennikarza zatytułowany To nie jest zawód dla cyników (2013).

Reportaże Kapuścińskiego doczekały się adaptacji radiowych (Cesarz, 1980), teatralnych (Jeszcze dzień życia, 1987; Cesarz, 1978, 1981, 2014, 2019; Szachinszach,1984), operowych (Cesarz, 1995) i filmowych (Jeszcze dzień życia, 2018). Twórczość poetycka Kapuścińskiego jest mniej znana niż jego reportaże. W tomikach Notes i Prawa natury autor zadaje fundamentalne pytania o kondycję człowieka, przemijanie i sens życia. Jego poezja, podobnie jak reportaże, jest pełna wnikliwych spostrzeżeń i pozwala czytelnikowi spojrzeć na świat z perspektywy wrażliwego kontemplatora.

Ryszard Kapuściński był wielokrotnie nagradzany, otrzymał między innymi: Międzynarodową Nagrodę Dziennikarską (1978), Nagrodę Alfreda Jurzykowskiego (1994), Nagrodę Prix de l’Astrolabe (1995), Nagrodę Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich z Toronto (1996), Nagrodę Premio Internazionale Feudo di Maida (2000), Nagrodę im. księdza Józefa Tischnera (2002), Nagrodę Literacką im. Władysława Reymonta (2003), Nagrodę Literacką im. Elsy Morante (2005), Nagrodę Literacką „Nike” (2005). Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974), Orderem Ecce Homo (2002), Medalem Uznania Fundacji Kościuszkowskiej (2005), Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005). Liczne uniwersytety w Polsce i za granicą przyznały mu też tytuł doktora honoris causa. W uznaniu jego zasług od 2010 roku przyznawana jest Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego za najlepsze książki reporterskie.

BIBLIOGRAFIA (wybór)

reportaże:

• Busz po polsku. Historie przygodne, Warszawa: Czytelnik, 1962.
• Kirgiz schodzi z konia, Warszawa: Czytelnik, 1968.

eseje:

• Gdyby cała Afryka..., Warszawa: Czytelnik, 1969.
• Dlaczego zginął Karl von Spreti, Warszawa: Książka i Wiedza, 1970.
• Chrystus z karabinem na ramieniu, Warszawa: Czytelnik, 1975.
• Jeszcze dzień życia, Warszawa: Czytelnik, 1976.
• Cesarz, Warszawa: Czytelnik, 1978.
• Szachinszach, Warszawa: Czytelnik, 1982.
• Zaproszenie do Gruzji (współwydane z W. Kubicki: Słodkie morze Bajkał), Warszawa: MAW, 1983.
• Lapidarium, Warszawa: Czytelnik, 1990.
• Imperium, Warszawa: Czytelnik, 1993.
• Lapidarium II, Warszawa: Czytelnik, 1995.
• Lapidarium III, Warszawa: Czytelnik, 1997.
• Heban, Warszawa: Czytelnik, 1998.
• Lapidarium IV, Warszawa: Czytelnik, 2000.
• Lapidarium V, Warszawa: Czytelnik 2002.
• Prawa natury, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.
• Lapidarium VI, Warszawa: Czytelnik, 2007.
• Dałem głos ubogim, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2008.
• O książkach, ludziach i sztuce, Warszawa: Czytelnik, 2009.
• Latynoafryka, Zielonka: Oficyna Wydawnicza Kontynenty, 2021.
• Gorzki smak wody, Zielonka: Kontynenty, 2024.
• Zegar piaskowy, Warszawa: Czytelnik, 2024.

proza (inne):

• Czarne gwiazdy, Warszawa: Czytelnik, 1963.
• Wojna futbolowa, Warszawa, Czytelnik, 1978.
• Autoportret reportera, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2003.
• Podróże z Herodotem, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2004.
• Ten Inny, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2006.
• Rwący nurt historii. Zapiski o XX i XXI wieku, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2007.

poezja:

• Notes, Warszawa: Czytelnik, 1986.
• Prawa natury, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.
• Wiersze zebrane, Warszawa: Agora, 2008.

album fotograficzny:

• Z Afryki, Bielsko-Biała: Buffi, 2000.

TŁUMACZENIA (wybór)

angielski:

• The emperor [Cesarz], tłum. William R. Brand, Katarzyna Mroczkowska-Brand, London: Pan Books, 1983.
• Shah of Shahs [Szachinszach], tłum. William R. Brand, Katarzyna Mroczkowska-Brand, London: Quartet Books, 1985.
• Another day of life [Jeszcze dzień życia], tłum. William R. Brand, Katarzyna Mroczkowska-Brand, Klara Glowczewska, San Diego: Harcourt Brace Jovanovich, 1986.
• The soccer war [Wojna futbolowa], tłum. William R. Brand, London: Granta Books in assoc. with Penguin Books, 1990.
• The Emperor; Shah of shahs [Cesarz; Szachinszach], tłum. William R. Brand, Katarzyna Mroczkowska-Brand, London: Picador, 1994.
• Imperium [Imperium], tłum. Klara Glowczewska, London: Granta Books in assoc. with Penguin Books, 1994.
• The shadow of the sun: my African life [Heban], tłum. Klara Glowczewska, London: Allen Lane, cop. 2001.
• I Wrote Stone. The Selected Poetry of Ryszard Kapuscinski [Prawa natury], tłum. Diana Kuprel, Marek Kusiba, Emeryville: Biblioasis, 2007.
• Travels with Herodotus [Podróże z Herodotem], tłum. Klara Glowczewska, New York: Alfred A. Knopf, 2007.
• The Other [Ten Inny], tłum. Antonia Lloyd-Jones, London–New York: Verso, 2008.
• Nobody leaves. Impressions of Poland [Busz po polsku. Historie przygodne], tłum. William R. Brand, London: Penguin Books, 2019.

albański:

• Perandori [Cesarz], tłum. Astrit Beqiri, Tiranë: Panteon, 1999.
• Imperium [Imperium], tłum. Astrit Beqiri, Tiranë: Logoreci, 2000.
• Udhëtime me Herodotin [Podróże z Herodotem], tłum. Astrit Beqiraj, Tiranë: Botimet Papirus, 2013.
• Tjetri [Ten Inny], tłum. Astrit Beqiraj, Tiranë: Botimet Papirus, 2017.

azerski:

• Şahənşah [Szachinszach], tłum. Rəşadət Axundov, Baku: Fikir Sexi, 2016.

baskijski:

• Kristo fusilarekin [Chrystus z karabinem na ramieniu], tłum. Amaia Apalauza Ollo, Iruñea: Katakrak, 2019.

białoruski:

• Імперыя [Imperium], tłum. Jauhien Salejcuk, Minsk: Nasa Niva, 2009.
• Імператар [Cesarz], tłum. Ales Piatkiewicz, Minsk: Nasa Niva; Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej, 2009.
• Імператар; Падарожжы з Герадотам [Cesarz oraz Podróże z Herodotem], tłum. Alena Piatrowicz, Minsk: Nasa Niva; Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej, 2009.
• Чорнае дрэва. Афрыканская ліхаманка [Heban], tłum. Âŭgena Salejčuk, Vilnius: Logvìnaŭ, 2016.

bułgarski:

• Император; Шахиншах [Cesarz; Szachinszach], tłum. Blagovesta Lingorska, Plovdiv: „Christo G. Danov”, 1990.
• Лапидарий [Lapidarium], tłum. Blagovesta Lingorska, Sofija: Universitetsko Izd-vo „Sv. Kliment Ochridski”, 1993.
• Империята [Imperium], tłum. Blagovesta Lingorska, Sofija: Fl’orir, 1994.
• Събрани (tu: Футболната война. Още един ден живот. Абанос) [Wojna futbolowa; Jeszcze dzień życia; Heban], tłum. Blagovesta Lingorska, Sofija: Karina M, Todorova, 2001.
• Още един ден живот [Jeszcze dzień życia], tłum. Błagowiesta Lingorska, Sofija: Izbrano, 2001.
• Пътешествия с Херодот [Podróże z Herodotem], tłum. Błagowesta Lingorska, Sofija: Iztok-Zapad, 2008.
• Автопортрет на репортера [tu: Autoportret reportera, Rwący nurt historii, Ten Inny], tłum. Błagowiesta Lingorska, Sofija: Izdatielstwo Snom, 2015.

chiński:

• 帶著希羅多德去旅行  [Podróże z Herodotem], tłum. Huang Jiangong, Taibei shi: Yunchen Wenhua Shiye Gufen Youxian Gongsi, 2009.
• 皇帝. 一个独裁政权的倾覆 [Cesarz], tłum. Wu Lan, Pekin: Xinxing, 2011.
• 十一个时区之旅 [Imperium], tłum. Liu Wei, Pekin: Minzhu yu Jianshe Chubanshe, 2025.

chorwacki:

• Putovanja s Herodotom [Podróże z Herodotem], tłum. Mladen Martić, Zagreb: Zagrebački holding, Podružnica AGM, 2011.
• Car [Cesarz], tłum. Mladen Martić, Zagreb: Zagrebački holding, Podružnica AGM, 2016.
• Drugi [Ten Inny], tłum. Tea Božinović, Zagreb: TIM press, 2021.
• Imperij [Imperium], tłum. Adrian Cvitanović, Zagreb: Ljevak, 2021.

czeski:

• Na dvoře Šáha Šáhů [Szachinszach], tłum. Pavla Provazníková, Praha: Panoráma, 1981.
• Fotbalová válka [Wojna futbolowa], tłum. Pavla Provazníková, Praha: Panorama, 1983.
• Impérium [Imperium], tłum. Dušan Provazník, Praha: I. Železný, 1995.
• Eben [Heban], tłum. Dušan Provazník, Praha: Mladá Fronta, 2003.
• Lapidárium [Lapidarium IV; Lapidarium V], tłum. Dušan Provazník, Praha: Mladá Fronta, 2005.

duński:

• Kejseren: Haile Selassies storhed og fald [Cesarz], tłum. Ib Lindberg, København: Fremad, 1984.
• Fodboldkrigen [Wojna futbolowa], tłum. Jan Stage, København: Tiderne Skifter, 1991.
• Imperiet [Imperium], tłum. Roman Karol Koscianski, Hans Christian Fink, København: Tiderne Skrifter, 1994.
• Ibenholt: afrikanske rejser [Heban], tłum. Runa Kildegaard Klukowska, København: Samlerens Bogklub, 2000.
• Rejser med Herodot [Podróże z Herodotem], tłum. Runa Kildegaard Klukowska, København: Tiderne Skifter, 2008.

esperanto:

• Ebono: raportoj el Afriko [Heban], tłum. Tomasz Chmielik, Bielsko-Biała: Kleks, 2001.

estoński:

• Reisid Herodotosega [Podróże z Herodotem], tłum. Ruth Karemäe, Tallinn: Loomingu Raamatukogu, 2013.

fiński:

• Imperiumi [Imperium], tłum. Tapani Kärkkäinen, Helsinki: Like, 1998.
• Keisari [Cesarz], tłum. Tapani Kärkkäinen, Helsinki: Like, 2006.
• Eebenpuu [Heban], tłum. Tapani Kärkkäinen, Helsinki: Like, 2007.

francuski:

• Le négus [Cesarz], tłum. Évelyne Pieiller, Paris: C. P. Flammarion, 1984.
• Le Shah ou la d´emesure du pouvoir [Szachinszach], tłum. Dennis Collins, Paris: C.P. Flammarion, 1986.
• D’une guerre l’autre [Jeszcze dzień życia], tłum. Dennis Collins, Paris: C.P. Flammarion, 1988.
• Imperium [Imperium], tłum. Véronique Patte, Paris: Plon, 1994.
• Ébène: aventures africaines [Heban], tłum. Véronique Patte, Paris: Plon, 2000.
• La guerre du foot: et autres guerres et aventures [Wojna futbolowa], tłum. Véronique Patte, Paris: Plon, 2003.
• Cet Autre [Ten Inny], tłum. Véronique Patte, Paris: Plon, 2006.
• Mes voyages avec Hérodote [Podróże z Herodotem], tłum. Véronique Patte, Paris: Plon, 2006.
• Autoportrait d'un reporter [Autoportret reportera], tłum. Véronique Patte, Paris: Plon 2008.
• Le Christ à la carabine. Récits [Chrystus z karabinem na ramieniu], tłum. Véronique Patte, Paris: Plon, 2010.
• Œuvres [dzieła zebrane], tłum. Véronique Patte, Paris: Flammarion, 2014.

fiński:

• Imperiumi [Imperium], tłum. Tapani Kärkkäinen, Helsinki: Like, 1993.
• Eebenpuu [Heban], tłum. Tapani Kärkkäinen, Helsinki: Like, 2002.
• Keisari [Cesarz], tłum. Tapani Kärkkäinen, Helsinki: Like, 2006.

grecki:

• Έβενος το χρώμα της Αφρικής [tu: Heban; Wojna futbolowa; Podróże z Herodotem], tłum. Zogia Mauroeidi, Ateny: Metaichimio, 2002.
• Πόλεμος του ποδοσφαίρου [Wojna futbolowa], tłum. Zogia Mauroeidi, Ateny: Metaichimio, 2002.
• Ταξίδια με τον Ηρόδοτο [Podróże z Herodotem], tłum. Zogia Mauroeidi, Ateny: Metaichmio, 2005.
• Ο Άλλος [Ten Inny], tłum. Alexándra Iōannídou, Ateny: Metaíchmio, 2011.

gruziński:

• Šahinšahi  [Szachinszach], tłum. Ambrosi Grishikashvili, Tbilisi: Intelekti, 2009.
• Imperia [Imperium], tłum. Ambrosi Grišikašvilma, Tbilisi: s.n., 2010.
• Mogzauroba Herodotest'an ert'ad [Podróże z Herodotem], tłum. Ambrosi Grishikashvilli, Tbilisi: Gamomc'emloba Sulakauri, 2015.
• Imperatorori [Cesarz], tłum. Ambrosi Grishikashvilli, Tbilisi: Sulakauri Publishing, 2015.
• Qirgizi č’amodis c’xenidan [Kirgiz schodzi z konia], tłum. Ambrosi Grishikashvilli, Tbilisi: Sulakauri Publishing, 2015.

hebrajski:

• הק'סר [Cesarz], tłum. Joram Bronowski, Tel-Awiw: Zmora–Bitan, 1989.
• בצל השמש [Imperium], tłum. Dawid Wainfeld, Tel-Awiw: Kibuc Hamoched, Sfarei, Karan Tarbut Israel-Polin, 1993.
• עריכה מרים [Heban], tłum. Miri Paz, Tel-Awiw: ʿAm ʿŴbed, 2017.

hindi:

• Shahon ka shah [Szachinszach], tłum. Prakash Dixit, New Delhi: Rajkamal Prakashan, 2014.

hiszpański:

• La guerra de Angola [Jeszcze dzień życia], tłum. Maria Dembowska, México: Ediciones de Nueva Política, 1977.
• El Sha o la desmesura del poder [Szachinszach], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 1987.
• El emperador [Cesarz], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 1989.
• La guerra del fútbol [Wojna futbolowa], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 1992.
• El imperio [Imperium], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 1994.
• Ébano [Heban], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, [2000].
• Desde África [Z Afryki], tłum. Pilar Gil Cánovas, Barcelona: Edicola-62, 2001.  
• Un día más con vida [Jeszcze dzień życia], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 2003.
• Lapidarium IV [Lapidarium IV], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 2003.
• Ébano [Heban], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Folio, 2004.
• Viajes con Heródoto [Podróże z Herodotem], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 2006.
• Encuentro con el Otro [Ten Inny], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 2007.
• Cristo con un fusil al hombre [Chrystus z karabinem na ramieniu], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 2010.
• La jungla polaca [Busz po polsku. Historie przygodne], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 2012.
• Estrellas negras [Czarne gwiazdy…], tłum. Agata Orzeszek, Barcelona: Anagrama, 2016.

niderlandzki:

• De keizer: macht en ondergang van Ras Tafari Haile Selassie I. [Cesarz], tłum. Pszisko Jacobs, Haarlem: In de Knipscher, 1984.
• De Sjah aller Sjahs [Szachinszach], tłum. Pszisko Jacobs, Amsterdam: De Arbeiderspers, 1986.
• Nog een dag [Jeszcze jeden dzień życia], tłum. Gerard Rasch, Amsterdam: De Arbeiderspers, 1988.
• De voetbaloorlog [Wojna futbolowa], tłum. Gerard Rasch, Amsterdam: De Arbeiderspers, 1991.
• Imperium: ondergang van een wereldrijk [Imperium], tłum. Gerard Rasch, Amsterdam: De Arbeiderspers, 1993.
• Ebbenhout: Afrikaanse ontmoetingen [Heban], tłum. Gerard Rasch, Amsterdam: De Arbeiderspers, 2000.
• Lapidarium: observaties van een wereldreiziger 1980–2000 [Lapidarium], tłum. Gerard Rasch, Amsterdam: De Arbeiderspers, cop. 2003.
• De Ander [Ten Inny], tłum. Ewa van den Bergen-Makala, Amsterdam: De Arbeiderspers, 2008.
• De dood van de ambassadeur [Dlaczego zginął Karl von Spreti], tłum. Ewa van den Bergen-Makala, Amsterdam: Fosfor, 2015.

japoński:

• 皇帝ハイレ・セラシエ : エチオピア帝国最後の日々 [Cesarz], tłum.  Kazuhiro Yamada [Eigo-kara] yaku, Tokio: Chikuma Shobō, 1986.
• サッカー戦争 [Wojna futbolowa], tłum. Kitadai Miwako yaku, Tokio: Chuō Kōronsha, 1993.
• 帝国: ロシア・辺境への旅 [Imperium], tłum. Kudō Yukio yaku, Tokio: Shinchōsha, 1994.
• 黒檀 [Heban], tłum. Yuko Kudō, Yūko Abe, Mari Takei, Tokio: Kawade Shobō Shinsha, 2010.

kataloński:

• Viatges amb Heròdot [Podróże z Herodotem], tłum. Anna Rubió, Jerzy Sławomirski, Barcelona: Empúries, 2006.
• Eben [Heban], tłum. Anna Rubió, Jerzy Sławomirski, Barcelona: Empúries, 2006.
• Un día més de vida [Jeszcze dzień życia], tłum. Anna Rubió, Jerzy Sławomirski, Barcelona: Empúries, 2010.
• Crist amb la carrabina al coll [Chrystus z karabinem na ramieniu], tłum. Anna Rubió, Jerzy Sławomirski, Barcelona: Empúries, 2010.
• L’Emperador [Cesarz], tłum. Pau Freixa Terradas, Barcelona: Navona, 2019.
• L’imperi [Imperium], tłum. Pau Freixa Terradas. Barcelona: Folch & Folch, 2022.

koreański:

• 흑단 [Heban], tłum. Ch’oe Sŏngŭn, Seul: Crimson Books, 2010.
• 헤로도트스와의 여행 [Podróże z Herodotem], tłum. Ch’oe Sŏngŭn, Seul: Crimson Books, 2013.

litewski:

• Kelionės su Herodotu [Podróże z Herodotem], tłum. Kazys Uscila, Vilnius: Mintis, 2009.
• Kristus su automatu ant peties [Chrystus z karabinem na ramieniu], tłum. Vytas Deksnys, Kaunas: Kitos Knygos, 2009.

macedoński:

• Империјата [Imperium], tłum. Lidija Tanuszewska, Skopje: Behemot, 2014.
• Уште еден ден живот [Jeszcze dzień życia], tłum. Lidija Tanuszewska, Skopje: Begemot, 2018.

niemiecki:

• König der Könige: eine Parabel der Macht [Cesarz], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Fischer-Taschenbuch-Verlag, 1986.
• Schah-in-schah [Szachinszach], tłum. Martin Pollack, Köln: Kiepenheuer und Witsch, 1986.
• Der Fussballkrieg: Berichte aus der Dritten Welt [Wojna futbolowa], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Eichborn, 1990.
• Imperium: sowjetische Streifzüge [Imperium], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Eichborn, 1993.
• Wieder ein Tag Leben: Innenansichten eines Bürgerkriegs [Jeszcze dzień życia], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Eichborn, 1994.
• Lapidarium [Lapidarium], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Eichborn, 1996.
• Afrikanisches Fieber: Erfahrungen aus vierzig Jahren [Heban], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Eichborn, 1999.
• Die Welt im Notizbuch [Lapidarium II; Lapidarium III], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Eichborn, 2000.
• Meine Reisen mit Herodot [Podróże z Herodotem], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Eichborn Verlag, 2005.
• Ein Paradies für Ethnographen [Busz po polsku], tłum. Martin Pollack, Renate Schmidgall, Frankfurt am Main: Eichborn, 2010.
• Der Andere [Ten Inny], tłum. Martin Pollack, Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2013.

norweski:

• Atter ein dag [Jeszcze dzień życia], tłum. Ole Michael Selberg, Oslo: Aschehoug, 2008.
• Keisaren [Cesarz], tłum. Ole Michael Selberg, Oslo: Samlaget, 1986.
• Sjahen [Szachinszach], tłum. Ole Michael Selberg, Oslo: Samlaget, 1988.
• Fotballkrigen [Wojna futbolowa], tłum. Jan Brodal, Oslo: Aschehoug, 1992.
• Imperiet [Imperium], tłum. Ole Michael Selberg, Oslo: Aschehoug, 1994.
• Ibenholt [Heban], tłum. Ole Michael Selberg, Oslo: Aschehoug, 2001.

perski:

• نویسنده ریشارد کاپوشینسکی ؛ مترجم ولی‌الله ابراهیمی. [Szachinszach], tłum. Valioll âh Ebrâhimi, Tehran: Nik Pendâr, 1378 [1999].
•  ریشارد کاپوشچینسکی ؛ ترجمه‌ی روشن وزیری. [Heban], tłum. Roušan Vaziri, Tehran: Farzân, 1379 [2000].
• یک روز دیگر از زندگی مایکل هیستینگس، جاناتان میلر ؛ [Cesarz], tłum. Ḥasan Kâmšâd, Tehran: Entešârât-e Mâhī, 1393 [2015].
•   [Jeszcze dzień życia], tłum. Behrang Rajabī, Tehran: Entešârât-e Mâhī, 1395 [2016].
• کتاب دیگری [Ten inny], tłum. Hūšang Jeyrânī, Tehran: Roušangarân va Moṭâleʿât-e Zanân, 1395 [2016].
• آرش طهماسبی. [Podróże z Herodotem], Iran: Ḵūb, 1400 [2021].

portugalski:

• Imperium [Imperium], tłum. Ana Leticia Mikosz, Kenneth Hacynski de Nóbrega, São Paulo: Companhia das Letras, 1993.
• Mais um dia de vida [Jeszcze dzień życia], tłum. Ana Saldanha, Porto: Campo das Letras, 1998.
• Ébano: minha vida na África [Heban], tłum. Tomasz Barcinski, São Paulo: Companhia das Letras, 2002.
• O Imperador [Cesarz], tłum. Tomasz Barcinski, São Paulo: Companhia das Letras, 2005.
• Minhas viagens con Heródoto [Podróże z Herodotem], tłum. Tomasz Barcinski, São Paulo: Companhia das Letras, 2006.
• A guerra do futebol [Wojna futbolowa], tłum. Tomasz Barciński, São Paulo: Companhia das Letras, 2008.
• O outro [Ten Inny], tłum. Włodzimierz Szymaniak, Isabel Vaz Ponce de Leao, Porto: Campo Das Letras, 2009.
• O xá dos xás [Szachinszach], tłum. Tomasz Barciński, São Paulo: Companhia das Letras, 2012.

rosyjski:

• Император [Cesarz], tłum. Sergej Ivanovič Larin, Moskwa: Nauka. Gl. Red. Vostočnoj Literatury, 1992.
• Černoe derevo [Heban], tłum. Sergej Ivanovič Larin, Moskwa: Izd-vo MIK, 2002.
• Император; Шахиншах [Cesarz; Szachinszach], tłum. Sergej Ivanovič Larin, Moskwa: Paulsen, 2008.

rumuński:

• Împăratul [Cesarz], tłum. Mihai Mitu, Bucureşti: Globus, 1991.
• Agonia Imperiului [Imperium], tłum. Olga Zaicik, Bucureşti: Nemira, 1996.
• Abanos [Heban], tłum. Mihai Mitu, Bucureşti: Paralela 45, 2002.
• Călătorind cu Herodot [Podróże z Herodotem], tłum. Mihai Mitu, Bucureşti: Art, 2008.
• Şahinşahul [Szachinszach], tłum. Mihai Mitu, Bucaresti: Humanitas, 2009.

serbski:

• Šahinšah [Szachinszach], tłum. Ljubica Rosić, Beograd: Književne Novine, 1987.
• Car [Cesarz], tłum. Ljubica Rosić, Beograd: Srpska Književna Zadruga, 1993.
• Fudbalski rat [Wojna futbolowa], tłum. Svjetlana Babić-Baranjski, Gornji Milanovac: Dečje Novine, 1992.
• Imperija [Imperium], tłum. Biserka Rajčić, Beograd: Radio B92, 1997.
• Lapidarijum [Lapidarium], tłum. Biserka Rajčić, Beograd: B92, 2001.
• Lapidarijum V [Lapidarium], tłum. Biserka Rajčić, Beograd: Književni List, [2003].
• Putovanja s Herodotom [Podróże z Herodotem], tłum. Rajčić Biserka, Beograd: Službeni Glasnik, 2007.
• Ebanovina. Moj afrički život [Heban], tłum. Ljubica Rosić, Beograd: Samizdat B92, 2018.

słowacki:

• Eben [Heban], tłum. Jozef Marušiak, Bratislava: Kalligram, 2003.
• Impérium [Imperium], tłum. Jozef Marušiak, Krasno nad Kysucou: Absynt, 2016.
• Šachinšach [Szachinszach], tłum. Karol Chmel, Krásno nad Kysucou: Absynt, 2016.
• Cisár [Cesarz], tłum. Patrik Oriešek, Žilina: Absynt, 2017.
• Ďalší deň života [Jeszcze jeden dzień], tłum. Patrik Oriešek, Žilina: Absynt, 2020.

słoweński:

• Cesar [Cesarz], tłum. Niko Jež, Ljubljana: Cankarjeva Založba, 1999.
• Ebenovina [Heban], tłum. Niko Jež, Ljubljana: Cankarjeva Založba, 2003.
• Potovanja s Herodotom [Podróże z Herodotem], tłum. Nikolaj Jež, Ljubljana: Modrijan, 2009.

szwedzki:

• Kejsaren. En envåldshärskares fall [Cesarz], tłum. Britt Arenander, Stockholm: Alba, 1985.
• Shahernas shah [Szachinszach], tłum. Britt Arenander, Stockholm: Alba, 1986.
• En dag till att leva [Jeszcze jeden dzień], tłum. Britt Arenander, Stockholm: Alba, 1987.
• Imperiet [Imperium], tłum. Anders Bodegård, Stockholm: A. Bonniers, cop. 1993.
• Fotbollskriget [Wojna futbolowa], tłum. Anders Bodegård, Stockholm: A. Bonniers, 1998.
• Ebenholts [Heban], tłum. Anders Bodegård, Stockholm: A. Bonniers, 2000.
• Pa resa med Herodotos [Podróże z Herodotem], tłum. Anders Bodegård, Stockholm: Bonnier, 2006.

turecki:

• Şahlarin şahi [Szachinszach], tłum. Oktay Döşemeci, Istanbul: Habitus Yayıncılık, 1989.
• Imparatorluk  [Imperium], tłum. Gül Çağalı Güven, Istanbul: Om Yayınevi, 1999.
• Africa aslanı  [Heban], tłum. Gül Çağalı Güven, Istanbul: Om Yayınevi, 2000.
• Futbol savaşı [Wojna futbolowa], tłum. Gül Çağalı Güven, Istanbul: Om Yayınevi, 2000.
• Herodot'la yolculuklar [Podróże z Herodotem], tłum. Osman Firat Bas, Istanbul: Habitus Kitap, 2015.
• Abanoz [Heban], tłum. Gül Çağali Güven, Istanbul: Habitus Kitap, 2016.

ukraiński:

• Імперія [Imperium], tłum. Matijasz Dzwinka, Kijew: Tempora, 2012.
• Ще день життя [Jeszcze dzień życia], tłum. Oles Gerasim, Czerniwczi: Knigi – XXI, 2015.
• Гебан [Heban], tłum. Oles Gerasim, Czerniwczi: Knigi – XXI, 2019.

urdu:

• Shahinshāh [Szachinszach], Karachi: Aaj Kutab Khana, 1997.

węgierski:

• Golyózáporban Angola földjén [Jeszcze dzień życia], tłum. Hárs Gábor, Budapest: Kossuth Könyvkuiadó, 1977.
• A Császár [Cesarz], tłum. Nemere István, Budapest: Magvetö Kiadó, 1981.
• A Sahinsach [Szachinszach], tłum. Gimes Romána, Budapest: Európa Könyvkiado, 1985.
• A Császár; A Sahinsah [Cesarz; Szachinszach], tłum. Gimes Romána, Budapest: Európa Könyvkiadó, 1987.
• Futballháború [Wojna futbolowa], tłum. Gimes Romána, Hárs Gábor. Budapest: Európa Könyvkiadó, 1988.
• A birodalom [Imperium], tłum. Erzsébet Szenyán, Budapest: Europai Utas-Századvég Kiadó, 1993.
• Lapidárium [Lapidarium], tłum. Erzsébet Szenyán, Budapest: Europai Utas-Századvég Kiadó, 1993.
• Lapidárium II [Lapidarium II], tłum. Erzsébet Szenyán, Miskolc: Felsömagyarország Kiadó, 1999.
• Ében [Heban], tłum. Erzsébet Szenyán, Budapest: Széphalom Könyvműhely, 2000.
• O imperador. A queda de um autocrata [Cesarz], tłum. Erzsébet Szenyán, Budapest: Széphalom Könyvműhely, 2005.

wietnamski:

• Du hanh cung Herodutus [Podróże z Herodotem], tłum. Nguyen Thai Linh, Hanoi: Nha Nam, 2008.
• Hoàng đế [Cesarz], tłum. Nguyễn Chí Thuật, H.: Lao động: Công ty Sách Thái Hà, 2018.
• Gỗ mun [Heban], tłum. Nguyễn Thái Linh, H.: Thế giới, 2022.

włoski:

• Il Negus: splendori e miserie di un autocrate [Cesarz], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 1983.
• La prima guerra del football: e altre guerre di poveri [Wojna futbolowa], tłum. Vera Verdiani, Milano: Serra e Riva, 1990.
• Imperium [Imperium], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 1994.
• Lapidarium: in viaggio tra i frammenti della storia [Lapidarium], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 1997.
• Ebano [Heban], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2000.
• Lapidarium [Lapidarium II], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2001.
• Shah-in-Shah [Szachinszach], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2001.
• Taccuino d'appunti [Notes], tłum. Silvano De Fanti, Jarosław Mikołajewski, Udine: Forum, 2004.
• In viaggio con Erodoto [Podróże z Herodotem], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2005.
• Autoritratto di un reporter [Autoportret reportera], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2006.
• L’incontro con l’Altro – la sfida del sec. XXI [Spotkanie z Innym)], tłum. Silvano De Fanti, Udine: Forum, 2007.
• Ancora un giorno [Jeszcze jeden dzień], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2008.
• Nel turbine della storia [Rwący nurt historii], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2009.
• Opere [tu: Cesarz, Wojna futbolowa, Szachinszach, Imperium, Heban, Podróże z Herodotem, Lapidarium, Notes], tłum. Silvano De Fanti, Vera Verdiani, Milano: Mondadori, 2009.
• Perché è morto Karl von Spreti [Dlaczego zginął Karl von Spreti], tłum. Silvano De Fanti, Trento: Il Margine, 2010.
• Se tutta l’Africa [Gdyby cała Afryka...], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2012.
• Giungla Polacca [Busz po polsku. Historie przygodne], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2014.
• Stelle nere [Czarne gwiazdy], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2016.
• Cristo con il fucile in spalla [Chrystus z karabinem na ramieniu], tłum. Vera Verdiani, Milano: Giangiacomo Feltrinelli Editore, 2020.

PMK