(ur. 1946) – poeta, prozaik, krytyk literacki, znawca i tłumacz literatury serbsko-chorwackiej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jest przedstawicielem poetyckiej Nowej Fali z lat 70. XX wieku, uczestniczył w ówczesnym ruchu kontestacji przeciw komunistycznej władzy. W tomie Zjadacze kartofli zręcznie połączył codzienne obserwacje z głęboką refleksją nad rzeczywistością. Z kolei w tomie poezji Kamyk i cień zawarł refleksje nad historią, pamięcią i tożsamością. W jego twórczości widoczna jest świadomość pokoleniowa i obywatelska oraz potrzeba obrony podstawowych wartości. Cechą charakterystyczną jest sprawozdawczy zapis scen z życia oraz niezwykłe wizje nasycone językiem symbolicznym. Kornhauser jako poeta jest zjawiskiem osobnym, prócz nowofalowej wrażliwości na kłamstwo tkwiące w formułach języka publicznego daje się u niego zauważyć oryginalna, często surrealistyczna wyobraźnia i cała gama tematów i środków poetyckich. Jest to poeta wsłuchany we własną, bardzo osobistą prawdę i indywidualne przeżycie świata. Jego poezja charakteryzuje się nowatorskimi rozwiązaniami formalnymi, które pozwalają na eksplorację granic języka i jego możliwości wyrazu, jak na przykład w tomie Origami. Ponadto Julian Kornhauser traktował poezję jako narzędzie do analizy i interpretacji świata, co czyni jego twórczość głęboko refleksyjną.

Swój debiut prozatorski poprzedził wydaną wraz z Adamem Zagajewskim głośną książką programową Świat nie przedstawiony, w której – w imię mówienia prawdy w zakłamanej rzeczywistości komunizmu – ujmował się za prozą realistyczną. Jako prozaik pozostał twórcą subiektywnego doświadczenia, eksploatującym własną biografię duchową i biografię zbiorową swego pokolenia, ukazującym, jak wśród rozlicznych wpływów kształtowała się jego własna osobowość. Z kolei w książce Dom, sen i gry dziecięce… Kornahuser nadaje codziennym wydarzeniom i miejscom niemal magiczny charakter, tworząc swoistą poetycką narrację.

Swoje eseje, recenzje, szkice krytycznoliterackie, wiersze i przekłady publikował między innymi w „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”, „Dzienniku Polska–Europa–Świat”, „Rzeczpospolitej”, „Twórczości”, „Odrze”, „Literaturze na Świecie”, „Tekstach Drugich”.

Julian Kornahauser był wielokrotnie nagradzany. Otrzymał między innymi: Nagrodę Fundacji im. Kościelskich (1975), Nagrodę Poetycką im. Andrzeja Bursy (1981), Nagrodę Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich (1997), Nagrodę Miasta Krakowa (1998), Wrocławską Nagrodę Poetycką „Silesius”  za całokształt twórczości (2016), Międzynarodową Nagrodę Poetycką Balatonu (2016), tytuł Ambasadora Polszczyzny w Piśmie (2017). Uhonorowany Złotym Krzyż Zasługi (1999) i tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego.  (2022). Jego twórczość poetycka była publikowana w wielu antologiach XX-wiecznej poezji polskiej wydawanych w Polsce i za granicą.

BIBLIOGRAFIA

poezja:

• Nastanie święto i dla leniuchów, Warszawa: Iskry, 1972.
• W fabrykach udajemy smutnych rewolucjonistów, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1973.
• Zabójstwo, Kraków: wydanie nakładem własnym poza cenzurą, 1973.
• Stan wyjątkowy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1978.
• Zjadacze kartofli, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1978.
• Zasadnicze trudności, Warszawa: Czytelnik, 1979.
• Każdego następnego dnia, Kraków: ABC, 1981.
• Tyle rzeczy niezwykłych. Wiersze dla Agatki, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981.
• Hurrraaa!, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982.
• Inny porządek: 1981–1984, Kraków: Oficyna Literacka, 1985.
• Za nas, z nami, Warszawa: Czytelnik, 1985.
• Wiersze z lat osiemdziesiątych, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1991.
• Kamyk i cień, Poznań: Wydawnictwo a5, 1996.
• Było, minęło, Warszawa: Nowy świat, 2001.
• Księżyc jak mandarynka, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
• Origami, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.
• Widok na jezioro. Wiersze z lat 1972–2007, Kraków: Śródmiejski Ośrodek Kultury; Fall, 2009.
• Tylko błędy są żywe, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2015.
• Wiersze zebrane, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2016.
• „braków nie ma żadnych”. Pokrzywy i olchy. Wiersze, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2021.

powieści:

• Kilka chwil, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975.
• Stręczyciel idei, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1980.
• Dom, sen i gry dziecięce. Opowieść sentymentalna, Kraków: Znak, 1995.
• Proza zebrana, Poznań: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu, 2017.

szkice:

• Od mitu do konkretu. Szkice o modernizmie i awangardzie w poezji chorwackiej, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978.
• Strategie liryczne serbskiej awangardy, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 1991.
• Wątki polskie we współczesnej literaturze serbskiej i chorwackiej. Rekonesans, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1993.
• Literatury zachodnio- i południowosłowiańskie XX wieku w ujęciu porównawczym, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1994.
• Świadomość regionalna i mit odrębności. O stereotypach w literaturze serbskiej i chorwackiej, Kraków: Scriptum, 2001.

eseje:

• Międzyepoka. Szkice o poezji i krytyce, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 1995.
• Postscriptum: notatnik krytyczny, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1999.
• Uśmiech sfinksa: o poezji Zbigniewa Herberta, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001.
• Poezja i codzienność, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2003.
• Preteksty, posłowia. Małe kanony literatury światowej, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2020.

DZIAŁALNOŚĆ TRANSLATORSKA

z chorwackiego:

• Slavko Mihalić, Sen w świetle, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980.
• Josip Osti, Wszystkie flagi są czarne, Sejny: Pogranicze, 1995.

z serbskiego:

• Marko Ristić, Wiersze, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977.
• Dušan Matić, Tajny płomień, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1980.
• Tragarze zdań. Antologia młodej poezji serbskiej, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1983.
• Stevan Tontić, Sarajewski rękopis, Warszawa: Latona, 1995.
• Lament nad Sarajewem. Antologia poezji bośniackiej, Szczecin: 13 Muz; Sejny: Pogranicze, 1996.
• Miloš Crnjanski, Lament nad Beogradom, Beograd: Tanesi, 2010.

TŁUMACZENIA

angielski:

• Been and Gone [polsko-angielski wybór wierszy], tłum. Piotr Florczyk, Michigan: Marick Press, 2009.
• I'm half of your heart: selected poems, 1967–2017 [wybór wierszy], tłum. Piotr Florczyk, Sandpoint, Idaho: Lost Horse Press, 2018.

chorwacki:

• U jednoj sekundi: izbor pjesama (1972–2000) [wybór wierszy], tłum. Marina Trumić, Tešanj: Centar za kulturu i obrazovanje, 2002.

niemiecki:

• w antologii: Landkarte schwer gebügelt: neue polnische Poesie von 1968 bis heute, München: Heyne Verlag, 1985.
• Zuhause, Traum und Kinderspiele [Dom, sen i gry dziecięce…], tłum. Kirsti Dubeck, Potsdamer: Deutsches Kulturforum Östliches Europa, 2003.
• Dwa światy = Zwei Welten, tłum. Henryk Bereska [et al.]., Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2008. [wydanie dwujęzyczne]

rumuński:

• Cameră mai mare decât pâinea [wybór wierszy], tłum. Constantin Geambaşu, Bucureşti: Tracus Arte, 2018.

serbski:

• Načelne teškoće [wybór wierszy], tłum. Petar Vujičić, Vrsac: Knjizevna Opstina, 1989.
• Kuća, san i dečje igre [Dom, sen i gry dziecięce…], tłum. B. Rajčić. Ljubljana: Vodnikova Domačija, Kulturni Vikend Djece iz BiH, 1996.
• Signalizam srpska neoavangarda [Sygnalizm: propozycja serbskiej poezji eksperymentalnej], tłum. Biserka Rajčíc, Niš: Prosveta, 1998.
• Bilo pa prošlo [wybór wierszy], tłum. Lubica Rosić, Kralevo: Narodna biblioteka „Stefan Prvovenčani”, 2016.

węgierski:

• Otthon, álmok, gyermekkori játékok: szentimentális történet [Dom, sny i gry dziecięce…], tłum. Gizella Csisztay, Budapest: Gondolat, 2008.
• Julian Kornhauser [wybór wierszy], tłum. Gábor Zsille, Balatonfüred: Balatonfüredi Költőverseny Quasimodo Közalapítvány, 2016.

PMK