(1940–2024) – prozaik, dramatopisarz, autor reportaży i scenariuszy filmowych; absolwent Politechniki Warszawskiej i Studium Dziennikarskiego Uniwersytetu Warszawskiego.

Urodził się w rodzinie chłopskiej we Frampolu niedaleko Białegostoku, był związany uczuciowo i artystycznie z miejscem urodzenia. Wsi białostockiej poświęcił najlepsze ze swych dzieł: debiutancki tom opowiadań Listy z rabarbaru (1967), Konopielkę (1973) – powieść będącą fenomenalnym zapisem wiejskiej mentalności skonfrontowanej z cywilizacją miasta, poruszającą podobny temat powieść Awans (1973) oraz dramat Czworokąt (1976), ukazujący historię człowieka, który choć pozornie zaszedł daleko, utracił swoje miejsce na ziemi i poczucie tożsamości.

W latach 1984–1991 Redliński przebywał w Nowym Jorku. Nie potrafił jednak odnaleźć się w amerykańskiej kulturze. Trudne doświadczenia wyobcowanego, nieprzystosowanego do nowych, nieznanych realiów emigranta opisał w powieściach Dolorado (1984) i Szczuropolacy (1994).

O sile Redlińskiego jako pisarza przesądzały między innymi jego zdolności stylizacyjne, znakomity zmysł językowy i poczucie humoru. W utworach tego autora można dostrzec ponadto bezpruderyjny erotyzm, „chłopskość”, rozumianą także jako „męskość”, oraz prostolinijność w formułowaniu przekazu literackiego. W twórczości tej znajdziemy również akcenty polityczne – Krfotok (1998), najbardziej kontrowersyjna książka Redlińskiego, określana mianem „pamfletu na naszą mitologię narodową”, to alternatywna historia Polski końca XX wieku. Autor snuje tu wizję, w której nie dochodzi do wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku, generał Jaruzelski zostaje odsunięty od władzy, wybucha wojna domowa, a następnie, na skutek zbrojnej interwencji ZSRR – wojna polsko-rosyjska. Opisywane wydarzenia – takie jak wysadzenie Pałacu Kultury, odejście na emeryturę Jana Pawła II czy ogłoszenie Jerzego Popiełuszki biskupem – służą Redlińskiemu za punkt wyjścia do przedstawienia i skrytykowania narodowej tendencji mitologizującej.

Na podstawie utworów Redlińskiego nakręcono trzy filmy: Awans (1974) w reżyserii Janusza Zaorskiego, Konopielkę (1982) w reżyserii Witolda Leszczyńskiego oraz Szczęśliwego Nowego Jorku (1997), ponownie w reżyserii Zaorskiego. Ostatni z wymienionych filmów jest ekranizacją powieści Szczuropolacy.

Edward Redliński został uhonorowany licznymi nagrodami literackimi. Trzykrotnie otrzymał Nagrodę Literacką im. Stanisława Piętaka: w 1968 roku za Listy z rabarbaru, w 1974 – za Konopielkę i w 1982 – za sztukę Pustaki. Zdobył również między innymi Nagrodę Fundacji im. Kościelskich za Konopielkę (1974), Nagrodę Ministra Kultury za sztukę Cud na Greenpoincie (1995). Został uhonorowany za całokształt twórczości Nagrodą im. Jarosława Iwaszkiewicza (2006), Nagrodą im. Franciszka Karpińskiego (2009) i Nagrodą Marszałka Województwa Podlaskiego (2013).

BIBLIOGRAFIA

proza:

• Listy z rabarbaru, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1967.
• Konopielka, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1973.
• Awans, Warszawa: Czytelnik, 1973.
• Dolorado, Chicago: Contemporary Images INT’L, 1984.
• Szczuropolacy, Warszawa: BGW, 1994.
• Krfotok, Warszawa: Muza, 1998.
• Transformejszyn, czyli jak golonka z hamburgerem tańcowała, Warszawa: Muza, 2002.
• Telefrenia, Warszawa: Świat Książki, 2005.
• Bumtarara. Szkice z wyprawy antyamerykańskiej, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2006.
• Bzik prezydencki, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008.

dramaty:

• Pustaki, 1980; wyd. książkowe Warszawa: Czytelnik, 1985.
• Czworokąt, 1976 [brak wyd. książkowego].
• Wcześniak, 1977; wyd. książkowe Warszawa: Czytelnik, 1985.
• Awans. Jubileusz, Warszawa: Czytelnik, 1979.
• Cud na Greenpoincie, „Dialog” 1995, nr 12.

reportaże/eseje:

• Ja w nerwowej sprawie, Warszawa: Iskry, 1969.
• Zgrzyt, Warszawa: Iskry, 1971.

• Nikiformy, Warszawa: Czytelnik, 1982.

TŁUMACZENIA

niemiecki:

• Aufschwung oder Das Paradies [Awans], tłum. Henryk Bereska, Berlin: Henschelverlag, 1975.

AH