Literatura

fot. Krzysztof Dubiel

Dorota Masłowska

(ur. 1983) najpopularniejsza autorka młodego pokolenia, nazywana czasami enfante terrible polskiej literatury.

Jej debiutancka powieść uchodzi za największą polską sensację literacką ostatniego dziesięciolecia. Książka ta sprzedała się w ogromnym nakładzie i wzbudziła żywe zainteresowanie zagranicznych wydawców. Dorota Masłowska w 2002 roku wstrząsnęła polskim życiem literackim. Bestseller, który napisała, przygotowując się do matury – Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną to chłodne spojrzenie na życie zdezorientowanej młodzieży z blokowiska, żyjącej od imprezy do imprezy, w świecie narkotyków, seksu i światopoglądowego nonsensu. Debiutancka powieść młodziutkiej autorki stała się z dnia na dzień zarówno literackim skandalem, jak i kultową książką pokolenia. Wojna jest monologiem głównego bohatera, Silnego. On sam i pozostałe postaci: Magda, Andżela, Arleta, Natasza, Kacper, Lewy, nastolatki z niewielkiego miasta w Polsce doby wilczego kapitalizmu, z góry skazane są na zasiłek dla bezrobotnych. Ich moralność, wyobrażenia i przekonania na temat świata, stanowiące zlepek modnych komunałów zaczerpniętych z telewizji i kolorowych magazynów, ale też i radykalnych haseł z internetowych blogów, tyleż śmieszą, co wywołują zgrozę. Ich mowa jest tandetną odmianą języka, a jednocześnie ma w sobie energię karnawału lumpennihilistów. Akcja powieści rozgrywa się w przeddzień i w dzień ludowego festynu „Dzień bez Ruska” (festyn stanowi zapowiedź „wojny”: „ruscy” handlarze docierający do miasteczka są konkurencja handlową dla miejscowych, a zwłaszcza dla lokalnego bossa i polityka Zdzisława Sztorma, właściciela wytworni polskiego piasku i hurtowni z ruskim „sidingiem”, czyli panelami budowlanymi). Tym samym powieść Masłowskiej (w dużej mierze toczy się w narkotykowym widzie) z wersji polskiego Trainspoting staje się satyrą społeczną, groteską. Długo oczekiwana druga powieść Masłowskiej, Paw królowej, to w pierwszej kolejności powieść rozrachunkowa. Autorka odwołała się w niej do osobistych (i raczej przykrych) doświadczeń. Dorota Masłowska – w chwili debiutu sympatyczna nastolatka z prowincji – na własnej skórze odczuła, co znaczy dostać się w tryby medialnej machiny i szpony macherów traktujących literaturę jako jedną z gałęzi show-biznesu, a młodziutką pisarkę jako bezwolną kukiełkę. Nie dziwi więc, iż głównym bohaterem swojego nowego utworu uczyniła gasnącą gwiazdę muzyki rozrywkowej, głupkowatego wokalistę, obiekt medialnych manipulacji i obrzydliwego prostaka. Postaciami drugoplanowymi są równie pokraczne i niemądre figury. Rzecz dzieje się w dzisiejszej Warszawie i można w niej widzieć zjadliwy pamflet na tzw. warszawkę (cyniczny i zepsuty świat mediów i show-biznesu). A ponieważ Masłowska umieściła także siebie w opowieści, jej pamflet jest samozwrotny. W tym się oczywiście wyraża nastawienie rozrachunkowe i autoedukacyjne autorki Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną. Jednak to, co pisarka mówi w swojej powieści, ustępuje temu, w jaki sposób przemawia. Tak jak poprzednio o sile i wartości książki decyduje olśniewający styl i – szerzej – rozmach językowej kreacji. Paw królowej jest bowiem utrzymany w rytmach i rymach hip-hopowej piosenki. Forma to szczególna – wulgarna, prymitywna, plebejska, służąca do uchwycenia i wykrzyczenia najprostszych prawd. Pisarka wykorzystała, a właściwie zradykalizowała tę zdeformowaną mowę, pełną językowych wynaturzeń i błędów gramatycznych. Ów język stał się tutaj ekwiwalentem rzeczywistości, krzywym, potwornym zwierciadłem, w którym przegląda się świat roku 2005. Za powieść Paw królowej Dorota Masłowska otrzymała w 2006 roku Nagrodę „Nike”, najbardziej prestiżową nagrodę literacką w Polsce. W tym samym roku ukazała się jej kolejna książka, Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku.

BIBLIOGRAFIA

  • Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2002.
  • Paw królowej, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2005.
  • Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2006.
  • Między nami dobrze jest, Warszawa: Lampa i Iskra boża, 2008.
  • Kochanie, zabiłam nasze koty, Warszawa: Noir sur Blanc, 2012.
  • Jak zostałam wiedźmą, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014.
  • Więcej niż możesz zjeść. Felietony parakulinarne, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015.

TŁUMACZENIA

angielski:

  • Snow White and Russian Red [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Benjamin Paloff, New York: Black Cat, 2005.
  • White and Red [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Benjamin Paloff, London: Atlantic Books - Grove Atlantic, 2005.
  • A Couple of Poor Polish-Speaking Romanians [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Paul Sirett, Lisa Goldman, London: Oberon, 2009.
  • A Couple of Poor Polish-Speaking Romanians [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku] tłum. Benjamin Paloff, w: Loose screws : nine new plays from Poland, London; New York; Calcuta: Seagull Books, 2015.
  • No matter how hard we tried [Między nami dobrze jest], tłum. Benjamin Paloff, w: (A)pollonia: twenty-first century Polish drama and texts for the stage, London: Seagull Books, 2014.
  • Honey, I killed the cats [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Benjamin Paloff, Dallas: Deep Vellum Publishing, 2019

bułgarski:

  • Vsičko ni e nared [Między nami dobrze jest], tłum. Pravda Spasova w: Naslednici: antologiâ nova polska dramaturgiâ, Sofiâ: Black Flamingo Publishing, 2015.
  • Dvama neŝastni Rum"nci, kojto govorât polski [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Ina Michajłowa, w: S’’vremenna polska drama, Sofiâ: Walentyn Trajanow, 2008.

chorwacki:

  • Poljskom šakom u rusku bulju [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Emilio Nuić, Zagrzeb: Hena com, 2015.

czeski:

  • Červená a bílá [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Barbara Gregorová, Praha: Odeon, 2004.
  • Kralovnina savle [Paw królowej], tłum. Barbara Gregorová, Praga: Fra, 2008.
  • Dva ubohý Rumuni, co uměj polsky [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Barbora Gregorová, Praha : Agite/Fra, 2010.
  • Zabila jsem naše kočky, drahá [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Barbora Gregorová, Praha: Odeon - Euromedia Group, 2014.
  • Mezi náma dobrý [Między nami dobrze jest], tłum. Barbora Gregorová, w: Čtyři polské hry, Praha: Na Konári, 2010.

francuski:

  • Polococktail party [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Zofia Bobowicz, Montricher: Noir sur Blanc, 2004; Paris: Points, 2006.
  • Tchatche ou crève [Paw królowej], tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2008.
  • Deux pauvres Roumains parlant polonais [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Kinga Joucaviel, Touluse: Presses universitaires du Mirail, 2008.
  • Vive le feu [Między nami dobrze jest], tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2011.
  • Chéri, j’ai tué les chats [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. tłum. Isabelle Jannès-Kalinowski, Noir sur Blanc, 2013.

hiszpański:

  • Blanco nieve, rojo Rusia [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Joanna Orzechowska, Barcelona: Mondadori, 2005.
  • Dos pobres rumanos que hablaban polaco; Entre nosotros todo va bien [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku; Między nami dobrze jest], tłum. Pau Freixa Terradas, Segovia: Ediciones La Uña Rota, 2020.

litewski:

  • Lenkų ir rusų karas po baltai raudona vėliava [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Vytas Deksnys, Kowno: Kitos knygos, 2007.

łotewski:

  • Starp mums viss labi [Między nami dobrze jest], tłum. Zane Štala, Ryga: Mansards, 2016
  • Pǫlu-krievu karš zem sarkanbaltā karoga [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Ingmāra Balode, Rīga: Dienas Grāmata, 2007.

macedoński:

  • Belo-crven svet: polsko-ruskata vojna pod belo-crveno zname [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Slobodan Krstevski, Skopje: Tri, 2014.

niderlandzki:

  • Sneeuwwit en Russisch rood [Wojna polska-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Karol Lesman, Amsterdam: De Bezige Bij, 2004.

niemiecki:

  • Schneeweiss und Russenrot [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheur und Witsch, 2004.
  • Die Reiherkönigin. Ein Rap poem [Paw królowej], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheuer & Witsch 2007.
  • Liebling, ich habe die Katzen getötet [Kochanie, zabiłam nasze koty], tłum. Olaf Kühl, Köln: Kiepenheuer & Witsch 2015.
  • Andere Leute [Inni ludzie], tłum. Olaf Kühl, Berlin: Rowohlt Berlin, 2019.

portugalski:

  • Branco neve, vermelho Rússia [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Marcelo Paiva de Souza, Rio de Janeiro: Record, 2007.

rosyjski:

  • Polsko-russkaja vojna pod belo-krasnym flagom [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Irina Lappo, Moskva: Inostranka, 2005.
  • U nas vse horošo [Między nami dobrze jest], w: Antologiâ sovremennoj pol'skoj dramaturgii 2, Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie, 2015
  • Dvoe bednyh Rumyn, govorâŝih po-pol'ski [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Irina Lappo, w: Antologiâ sovremennoj pol’skoj dramaturgii, Moskva, 2010.

rumuński:

  • Albă ca Zăpada şi roşu bolşevic [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Constantin Geambaşu, Bucureşti: Editura Trei, 2008.

serbski:

  • Belo-crveno: poljsko-ruski rat pod belo-crvenom zastavom [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Bojan Đord'ević, Agnieszka Łasek, Beograd: LOM, 2006.

słowacki:

  • Sneh a krv [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tomáš Horváth, Bratislava: Ikar, 2004.
  • U nás je to fajn [Między nami dobrze jest], tłum. Tomáš Horváth, w: Pol'ská drama, red. J. Jaworska, Bratislava: Divadelný ústav, 2012.

słoweński:

  • Poljsko-ruska vojna pod belo-rdečo zastavo [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tatjana Jamnik Pocajt, Ljubljana: Modrijan, 2011.
  • Pri nas je vse v redu [Między nami dobrze jest], tłum. Darja Dominkuš, Ljubljana: SNG Drama, 2012.

szwedzki:

  • Polsk-ryskt krig under rödvit flagga [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Tomas Håkanson, Sztokholm: Albert Bonniers Förlag, 2018.
  • Två fattiga rumäner som talar polska [Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku], tłum. Jarema Bielawski, Göteborg: Folkteatern i Göteborg, 2010.

ukraiński:

  • Polsko-rosijska wijna [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Larysa Andiejewska, Charków: Folio, 2006.
  • Między nami dobrze jest, w: Spovìd' pìslâ zlamu. Antologìâ sučasnoï pol's'koï dramaturgii, Kiïv 2013.

węgierski:

  • Lengyel-ruszki háború a fehér-piros lobogó alatt [Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Gáspár Keresztes, Budapest: Európa K., 2003.
  • Megvagyunk egymással [Między nami dobrze jest], tłum. P. Pászt, w: Fiatal lengyel drama, Budapest: Kalligram, 2010.

włoski:

  • Prendi tutto[Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną], tłum. Corrado Borsani Ucci, Milano: Frassinelli, 2004.
Bibliografia
Tytuł:
Inni ludzie
Rok wydania:
2018
Wydawnictwo i miejsce publikacji:
Kraków: WYDAWNICTWO LITERACKIE (WL)
Wróć