Literatura

fot. Bernard Osser

Dawid Bieńkowski

(ur. 1963) – prozaik. Z wykształcenia jest psychologiem, pracuje jako psychoterapeuta.

Jego debiutancka powieść Jest przyniosła mu wiele nagród: wyróżnienie w konkursie o Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza, Nagrodę im. Andrzeja Kijowskiego oraz Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Akcja tego utworu rozgrywa się w latach 1980–1982, a jego bohaterowie to piątka warszawskich licealistów, których dojrzewanie przypada na burzliwy czas powstania „Solidarności”, społecznych niepokojów i stanu wojennego. Przedstawione w Jest postacie to młodzi antykomuniści i żarliwi patrioci, zaangażowani w działalność opozycyjną. Powieść tę odebrano jako jedną z najciekawszych wypowiedzi pokoleniowych i uznano za niezwykle doniosłą politycznie.

Szeroko dyskutowana była również druga powieść Dawida Bieńkowskiego, zatytułowana Nic. Ten wielowątkowy, utrzymany w konwencji realistycznej utwór traktuje o narodzinach nowego ładu społeczno-gospodarczego w Polsce w latach 90. XX wieku. Nic pojawiło się w chwili, kiedy coraz głośniej zaczęto mówić o kosztach i ofiarach wczesnej ery polskiego kapitalizmu. Pisarz stworzył galerię postaci reprezentujących typowe losy Polaków w latach wielkiej zmiany. Poznajemy tu między innymi młodego inteligenta, który porzuca posadę nauczyciela i staje się menedżerem francuskiej sieci fast foodów. Dla tej samej korporacji pracują też cyniczny prostak oraz sympatyczne małżeństwo z prowincji. W dalszym planie pojawiają się artyści oraz postaci związane z mediami i show-biznesem. Każda z tych postaci przegrywa i ostatecznie zmaga się z wewnętrzną pustką; w ten sposób uwidacznia się tytułowe „nic”. Bohaterowie, zrazu zafascynowani światem konsumpcji i dużych pieniędzy, stopniowo odkrywają, że ich dążenia są pomyłką. Ci szlachetniejsi porzucili swoje marzenia i ideały, ci brutalni i zepsuci także nie znajdują spełnienia. Wszyscy czują się wypaleni i oszukani. Jak napisał o tej powieści Artur Madaliński: „Rozpoznania zawarte w tej prozie nie są pocieszające. Gdyby uważnie spojrzeć na bohaterów, okazałoby się, że żaden z nich nie potrafił sprzeciwić się już to okrutnym warunkom, dyktowanym przez potężną firmę, już to wszędobylskiej komercjalizacji. […] Oto, zdaje się przekonywać pisarz, wszyscy jesteśmy dzisiaj niezwykle podatni na pociągający coraz to nowymi gadżetami świat konsumpcji i komercji, wszyscy chętnie mu ulegamy – tyle że wybornie się maskujemy”.

O sukcesach i porażkach życia w Polsce, zwykłych i niezwykłych frustracjach opowiada także trzecia powieść, Biało-czerwony, groteskowa historia Pawła, „prawdziwego mężczyzny i Polaka”. Jest ona straszna i śmieszna, pełna słów wielkich i boleśnie oderwanych od świata, które wygłasza, próbując pocieszyć głównego bohatera po stłuczce po pijanemu, „Dziadek, a może i Ojciec w jednej osobie”, wielki patriota, który walczył we wszystkich powstaniach.

BIBLIOGRAFIA

  • Jest, Warszawa: Wydawnictwo Agawa, 2001.

  • Nic, Warszawa: W.A.B., 2005.

  • Biało-czerwony, Warszawa: W.A.B, 2007.

TŁUMACZENIA

francuski:

  • Quoi qu’il arrive [Jest], tłum. Olivier Gautreau, Paris: L. Teper, 2006.

litewski:

  • Nieko [Nic], tłum. Kazys Uscila, Wilno: Mintis, 2007.

rosyjski:

  • Lûbov: krasnoe i beloe [Biało-czerwony], tłum. Èl’vira Èva Garaeva, Moskva: AST, 2009.

EZ

Wróć