(ur. 1979) – poetka, publicystka, krytyczka literacka, kulturoznawczyni; stypendystka Literarisches Colloquium Berlin.

Debiut Agnieszki Wolny-Hamkało przebiegał pod znakiem zwiększonego zainteresowania ciałem w humanistyce i sztuce końca lat 90. W początkowych utworach poetka nie stroniła od obrazów brzydoty – zaniedbanych przedmieść lub życia na ulicy – oraz od zmysłowo-plastycznej metaforyki, która nie zniknęła z jej późniejszych tomów, zmieniły się jednak jej znaczenie i zasięg: od wyrażenia pewnego sposobu doświadczania świata do zmysłowości języka, odpowiadającej w tej twórczości za estetycznie przyjemny odbiór wiersza.

Obrazy i sceny wierszy Wolny-Hamkało, w których percepcyjny, „chłonny” podmiot oraz jego cielesne doznania odgrywają ważną rolę, są nieodłączne od punktowej zmysłowości języka, dotyczącej pojedynczej frazy, mimochodem rzuconego zdania, intrygującego słowa. Można powiedzieć, że od zbioru Gospel wiersze Wolny-Hamkało straciły na improwizacyjnej narracyjności, zyskały natomiast na „gęstości”. Pojawiła się także krótsza fraza, celująca w języki popkultury, dobrze układająca się ze światem korporacji i mediów. Historie wielu podmiotów ze zbioru Ani mi się śni lub tomu Nikon i Leica są anonimowe i różnorodne, choć jednocześnie spójne, z wyrazistymi bohaterami. Ich przeznaczeniem są w pewnym sensie stany zawieszenia. „Ja” tkwi tu poza miłością, spełnieniem lub niespełnieniem. Wyraźne jest w tych tekstach także podtrzymywanie przez podmiot pragnienia intensywnego życia, cały czas cieleśnie mocno odczuwanego.

W prozie tej autorki czytelnik odnajdzie zestawienie ludzkich relacji i odwołań do kondycji świata. W książkach Agnieszki Wolny-Hamkało kanwę dla rozgrywających się zdarzeń stanowią kadry z minionej epoki, wypełnionej symbolami transformacji. Pisarka posługuje się także popkulturowymi kliszami (na przykład w książce Zaćmienie). W powieści Moja córka komunistka zastosowała wielowarstwowe koncepty, między innymi dotyczące tego, jak jedzenie współgra ze zmianami w życiu – przedstawiła tym samym symbolikę głodu, pragnienia, wszelkich niestrawności. W najnowszych książkach dla dzieci i młodzieży (Lato Adeli; Po śladach) autorka ukazuje niewinność dzieciństwa oraz niepokoje dorastania. Opis fabuły jest w nich skondensowany, nasycony rozbudowaną metaforyką i wypełniony rzeczywistymi odniesieniami topograficznymi.

Agnieszka Wolny-Hamkało współpracuje między innymi z „Gazetą Wyborczą”, „Tygodnikiem Powszechnym”, „Polityką”, „Dwutygodnikiem”, „Lampą”, „Bluszczem”. Jest kuratorką literacką Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania. Tworzyła performance’y wystawiane w łódzkiej galerii Manhattan, wrocławskiej galerii Entropia, bydgoskim klubie Mózg, Muzeum Pana Tadeusza („Test Turinga”). Agnieszka Wolny-Hamkało napisała również sztuki teatralne: Dzień dobry, wszyscy umrzemy („Dialog”, 2015) i Nad rzeką, której nie było (Teatr Kubuś w Kielcach, 2018), Wyzwolenie: królowe (Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, 2019), Alicja (Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu, 2021), Niebieska linia (Teatr Dialogu, 2022), Gotyk Polski (Teatr Dialogu, 2023). Ponadto redagowała antologie opowiadań: Projekt Mężczyzna (wraz z Justyną Sobolewską, 2009), ORWO (wraz z Dorotą Hartwich, 2011), 7 grzechów głównych (2012), Transgresje (2014).

Za tom Spamy miłosne autorka była nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia (2008) oraz nagrody mediów publicznych w dziedzinie literatury pięknej – Cogito (2008). Otrzymała wyróżnienie Polskiej Sekcji IBBY za Nikt nas nie upomni (2017). W 2019 roku została laureatką nagrody IBBY za książkę dla młodzieży Lato Adeli. Za powieść Po śladach otrzymała nominację do nagrody Literacka Podróż Hestii (2022).

Jej wiersze tłumaczono na język angielski, rosyjski, ukraiński, włoski, chiński, węgierski, niemiecki, szwedzki, duński, czeski, serbski, słowacki.

BIBLIOGRAFIA

poezja:

• Mocno poszukiwana, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT, 1999.
• Lonty, Wrocław: LEW – Leopold Wróblewski na zlecenie Stowarzyszenia Pisarzy Polskich – Oddział we Wrocławiu, 2001.
• Gospel, Wrocław: Biuro Literackie, 2004.
• Ani mi się śni, Wrocław: Biuro Literackie, 2005.
• Spamy miłosne, Kraków: Wydawnictw a5, 2007.
• Nikon i Leica, Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2010.
• Borderline, Kraków: EMG, 2013.
• Występy gościnne, Wydawnictwo Igloo, 2014.
• Panama smile, Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2017.
• Zerwane rozmowy. 105 wierszy na inne okazje, wybór i posłowie Jakub Skurtys, Wrocław: Warstwy, 2020.
• Raster Lichtensteina, Wrocław: Warstwy, 2021.
• Wiersze o pojęciach, Warszawa: Convivo, 2023.
• Dla Twojej córki. Fraszki, Wrocław: Warstwy, 2024.

proza:

• Inicjał z offu, Warszawa: Iskry, 2012.
• Zaćmienie, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2013.
• 41 utonięć, Warszawa: Iskry, 2015.
• Moja córka komunistka, Warszawa: W.A.B., 2018.

książki dla dzieci i młodzieży:

• Nochal Czarodziej, Łagiewniki: Wydawnictwo Format, 2007.
• Rzecz o tym, jak paw wpadł w staw, Warszawa: Wydawnictwo Hokus Pokus, 2011.
• Nikt nas nie upomni, Warszawa: Wydawnictwo Hokus-Pokus, 2016.
• Dwanaście miesięcy byliśmy szczęśliwi (a potem nam było już tylko wesoło), Warszawa: Wydawnictwo Hokus Pokus, 2019.
• Lato Adeli, Warszawa: Wydawnictwo Hokus-Pokus, 2019.
• Gdzie jest noc, Warszawa: Hokus-Pokus, 2019.
• Po śladach, Warszawa: Wydawnictwo Hokus Pokus, 2021.

DZIAŁALNOŚĆ TRANSLATORSKA

na ukraiński:

• Ganna Osadko, 73 емоції / Hanna Osadko, 73 emocje, 2. tłum. Krzysztof Czyżewski, Sejny: Pogranicze; Lwiw: Dzhezva, 2022.

TŁUMACZENIA

(wybór)

angielski:

• w antologii: Scattering the Dark: an Anthology of Polish Women Poets, tłum. Karen Kovacik, Buffalo: White Pine Press, 2015.

serbski:

• w antologii: Где су врата: антологија поезије Међународног новосадског књижевног фестивала: 10 година, oprac. Jovan Zivlak, Novi Sad: Društvo kn̂iževnika Voǰvodine, 2015.

węgierski:

• w antologii: A sárkány szemébe nézek és vállat vonok: 31 kortárs lengyel költő, tłum. Viktória Szathmáry-Kellermann [et al.], Budapest: Petőfi Kulturális Ügynökség, 2021.

PMK