Instytut Książki

Neapol Herlinga – taki tytuł nosił, odbywający się w ramach obchodów Roku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego z okazji stulecia urodzin Pisarza, festiwal literacki zorganizowany 24-26 października br. przez Instytut Polski w Rzymie we współpracy z katedrą polonistyki na neapolitańskim uniwersytecie „L’Orientale” i dr Martą Herling – córką Pisarza i kustoszem jego spuścizny, przy zaangażowaniu Urzędu Miasta Neapolu, Ambasady RP w Rzymie i konsula honorowego RP w Neapolu oraz wsparciu ze strony Instytutu Literatury, Instytutu Muzyki i Tańca oraz Instytutu Adama Mickiewicza.

W programie tego interdyscyplinarnego przedsięwzięcia, otwartego uroczyście na Zamku Andegaweńskim przez Ambasadora RP we Włoszech Annę Marię Anders i burmistrza Neapolu Luigi de Magistris, znalazły się prezentacja publikacji dzieł wybranych Herlinga pt. Etica e letteratura. Testimonianze, diario, racconti pod red. prof. Krystyny Jaworskiej w prestiżowej serii I Meridiani wydawnictwa Mondadori; konferencja akademicka L’Europa di Herling z udziałem włoskich i polskich badaczy jego twórczości oraz dyrektorów instytucji zaangażowanych w obchody Roku Herlinga – Biblioteki Narodowej, Instytutu Książki oraz Instytutu Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską; spotkanie w siedzibie Włoskiego Instytutu Studiów Historycznych (IISS) przyjaciół Gustawa Herlinga-Grudzińskiego z Włoch, Krakowa, Lublina czy Paryża, połączone z prezentacją wystawy archiwalnej Gustaw Herling – portret neapolitański przygotowanej przez Joannę Borysiak i zakończone projekcją filmu dokumentalnego Dziennik pisany pod wulkanem w reż. Andrzeja Titkowa.

Szczególną grupą uczestników festiwalu było ponad 50 włoskich studentów polonistyki, którzy na Uniwersytecie „L’Orientale”, wykazując wyjątkowe zaangażowanie, zaprezentowali własne tłumaczenia niepublikowanych dotąd po włosku fragmentów Dziennika pisanego nocą, przygotowane pod opieką profesorów z 13 ośrodków akademickich. Profesorowie natomiast przy okazji festiwalu odbyli spotkanie redakcyjne serii wydawniczej PL.IT oraz doroczne zgromadzenie Stowarzyszenia Polonistów Włoskich (AIP) z udziałem dyr. Józefa M. Ruszara z Instytutu Literatury. Pod patronatem Stowarzyszenia i placówki, przy zaangażowaniu IISS oraz Fundacji Rzymskiej Margrabiny J.S. Umiastowskiej ma się ukazać w przyszłym roku publikacja pofestiwalowa, obejmująca m.in. w/w studenckie tłumaczenia.

Ogromne wrażenie wywarły na publiczności dwa wyjątkowe wydarzenia kulturalne w programie festiwalu – koncert polskiej muzyki XX wieku pt. Muzyka obala granice, którego osią była przyjaźń i korespondencja Gustawa Herlinga-Grudzińskiego i kompozytora Romana Palestra, zaprezentowane przez Lecha Dzierżanowskiego, a w szczególności lektura opowiadania Podzwonne dla dzwonnika (neapolitańskiej bazyliki Santa Chiara) w tłumaczeniu Very Verdiani i adaptacji Stefano de Matteis przez jednego z najwybitniejszych włoskich aktorów Toniego Servillo w… bazylice Santa Chiara. Dodatkowo, polscy goście festiwalu złożyli kwiaty przy grobie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego w kaplicy rodziny Benedetto Croce na cmentarzu Poggioreale.

Festiwal, w którego wydarzeniach wzięło udział łącznie ok. 800 osób, cieszył się zainteresowaniem mediów włoskich i polskich, zapowiedzi i pozytywne relacje ukazały się m.in. w Corriere della Sera, La Repubblica, Il Mattino, Corriere del Mezzogiorno, Avvenire, Radio Radicale, Rai Tre, TVP Info, TVP Kultura i Polskim Radio oraz PAP.

Placówka otrzymała wiele podziękowań za twórczą kontynuację wieloletniego cyklu polskich festiwali literackich we Włoszech poświęconych wybitnym polskim autorom, począwszy od Sieny Herberta w r. 2008 roku, Wenecji Miłosza w r. 2011 po festiwal Wisławy Szymborskiej w Bolonii w r. 2016. Zauważano, że festiwal Neapol Herlinga stał się okazją dla samych mieszkańców miasta do ponownego odkrycia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego jako pisarza polsko-neapolitańskiego, zaś dr Marta Herling podkreślała znaczenie prestiżowej publikacji wydawnictwa Mondadori oraz zaangażowania Urzędu Miasta Neapol w upamiętnienie jej ojca z okazji stulecia jego urodzin, będące oznaką uznania, jakiego w wymiarze lokalnym nie doczekał się za życia.