Instytut Książki

Przygotowany na zlecenie Instytutu Książki przez Polską Sieć Ekonomii raport Jeszcze książka nie zginęła? jest pierwszym tego typu opracowaniem uwzględniającym perspektywę ekonomiczną wszystkich podmiotów pola literackiego.

– Rynek książki w Polsce, jako cześć sektora kultury, pełni fundamentalną rolę w budowaniu tożsamości narodowej i kształtowaniu kapitału kulturowego społeczeństwa. W przeciwieństwie do innych sektorów kultury i gospodarki rynek książki jest jednak niemal całkowicie nieuregulowany. Zlecony przez Instytut Książki raport zbiera wiedzę na temat sytuacji wszystkich interesariuszy i stanowi punkt wyjścia do dalszej dyskusji na temat niezbędnych dziś systemowych rozwiązań – mówi Grzegorz Jankowicz, dyrektor Instytutu Książki.

Celem Raportu było opisanie rynku książki z perspektywy strukturalnej oraz wskazanie mechanizmów, które mogłyby wspierać jego zrównoważony rozwój. Raport opiera się na pogłębionej analizie jakościowej i ilościowej przeprowadzonej w oparciu o ankiety ekspercie oraz warsztaty deliberatywne. Celem badania było sprawdzenie, jak kształtują się relacje między podmiotami działającymi w obszarze rynku książki, a które z nich mają pozycję dominującą, które pozycję podporządkowaną.

>>POBIERZ RAPORT<<

Polski rynek książki znajduje się w kryzysie strukturalnym – twierdzą twórcy i twórczynie raportu: Joanna Rachubik z Uniwersytetu Warszawskiego, Maciej Sroczyński z Polskiej Sieć Ekonomii i Jan Oleszczuk-Zygmuntowski z Akademii Leona Koźmińskiego. Cztery duże firmy dystrybucyjne kontrolują osiemdziesiąt procent rynku hurtowego. Prowadzi to do systematycznego wypierania mniejszych podmiotów, tracących możliwość konkurowania przez praktyki takie jak nieterminowe płatności, wymuszanie opłat dodatkowych oraz brak bezpłatnego dostępu do danych sprzedażowych własnych produktów. To tylko niektóre z wniosków wypracowanych przez Polską Sieć Ekonomii.

Negatywne skutki obecnej sytuacji dotykają wszystkie uczestniczki i uczestników rynku książki: od autorów i autorek, tłumaczy i tłumaczek, przez wydawnictwa, firmy dystrybucyjne, księgarnie, aż po biblioteki i grono najszersze: czytelniczki i czytelników.

Raport nie tylko opisuje kluczowe wyzwania w polskim sektorze książki, lecz także prezentuje propozycje konkretnych rozwiązań, takich jak opracowanie ustawy o ochronie rynku, reforma Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa, stworzenie kodeksu dobrych praktyk rynku książki oraz wypracowanie nowych regulacji dla bibliotek.

– Proponowane w raporcie rozwiązania nie zawsze mają charakter regulacyjny, ale wskazują również na inne metody naprawiania rynku książki. W ten sposób sugerujemy kierunek zmian, które mają na celu wsparcie rozwoju sektora oraz jego ochronę w obliczu dynamicznych przemian społecznych i technologicznych. Nasze podejście ma również na celu ułatwianie wdrażania skutecznych regulacji poprzez stworzenie przestrzeni do lepszego porozumienia i współpracy pomiędzy wszystkimi ogniwami łańcucha wartości – deklarują twórcy raportu.

***

Twórcy raportu Jeszcze książka nie zginęła? 

dr Joanna Rachubik – Assistant Professor na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Doktor ekonomii eksperymentalnej i behawioralnej, z bogatym doświadczeniem akademickim zdobytym w Danii, Korei Południowej i Polsce. Specjalizuje się w podejmowaniu decyzji, ekonomii behawioralnej i eksperymentalnej, polityce publicznej oraz ekonomii środowiskowej i emerytalnej. Publikowała w czołowych czasopismach naukowych i prezentowała swoje badania na międzynarodowych konferencjach. Zdobywała doświadczenie jako starsza konsultantka w Deloitte (Risk Advisory), gdzie pracowała w zespole ds. ekonomii i zrównoważonego rozwoju.

Maciej Sroczyński – członek Polskiej Sieci Ekonomii, wiceprezes Koła Naukowego Ekonomii Heterodoksyjnej UW, student na kierunku Finance, International Investment & Accounting na Uniwersytecie Warszawskim.

Jan Oleszczuk-Zygmuntowski – ekonomista i przedsiębiorca społeczny zainteresowany złożonymi systemami, ekonomią polityczną technologii oraz gospodarką cyfrową. Współprzewodniczący Polskiej Sieci Ekonomii i Prezes Zarządu PLZ Spółdzielni, operatora centrum technologii spółdzielczych Coop Tech Hub. Doktorant Akademii Leona Koźmińskiego, wykładowca kierunku Zarządzanie i AI w Cyfrowym Społeczeństwie. Założyciel i w latach 2015-2020 prezes zarządu Fundacji Instrat, progresywnego think-tanku. Doświadczenie zdobywał m.in. w Polskim Funduszu Rozwoju. Absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, stypendysta G20Global Solutions, British Council, Møller Institute, Open Future Foundation i FEPS. Autor „Kapitalizmu Sieci”, książki nominowanej do nagrody Economicus 2020. Ambasador DigitalEU.

Polska Sieć Ekonomii to stowarzyszenie, które łączy ekonomistki i ekonomistów, ekspertów i ekspertki z dziedzin pokrewnych, praktyków, przedsiębiorczynie oraz osoby zaangażowane społecznie. Od 2020 roku działa na rzecz zmiany polityki i debaty publicznej w duchu nowej ekonomii, uwzględniającej planetarne ograniczenia wzrostu, wspierającej walkę z nierównościami oraz promującej regenerację ekologiczną i społeczną. Celem jest promowanie ekonomii, która służy społeczeństwu, oraz zmiana polskiego i europejskiego modelu rozwoju.

Raport dostępny jest poniżej do pobrania.