Aktualności
Podczas odbywającego się właśnie w Krakowie Festiwalu Conrada będzie można obejrzeć dwie arcy-literackie wystawy, które zostały zorganizowane we współpracy z Instytutem Książki w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa. Pierwsza z nich, wystawa „Emeryty″ Anny Kaszuby-Dębskiej to realizacja w przestrzeni publicznej z elementami teatralnymi. Druga to przypomnienie klasycznych nie pokazywanych nigdy wcześniej zdjęć Gisèle Freund, na których uwieczniła najważniejszych pisarzy ubiegłego stulecia.
„Emeryty″
Wernisaż: 20 października, godz. 20:00, Cricoteka
Wyobraźmy sobie, że Kantor spotyka Schulza, a za chwilę dołącza do nich jeszcze kilku członków Grupy Krakowskiej. Ale uwaga – wszyscy są manekinami. „Emeryty″ to intermedialna instalacja autorstwa Anny Kaszuby-Dębskiej, inspirowana przede wszystkim tekstem Emeryt Schulza. Projekt jest kontynuacją i rozwinięciem innej instalacji artystki – słynnego projektu „Szpilki″.
Prezentowana na placu pod Cricoteką kolekcja „Emeryty″ będzie instalacją w przestrzeni publicznej nawiązującą do happeningu, ambalażu i kantorowskiego Teatru Informel, w którym aktor zostaje pozbawiony własnej roli, zrównany z przedmiotem i poddaje się przypadkowi.
Podczas wernisażu odbędzie się czytanie performatywne w wykonaniu młodzieżowego TEATRU PROSCENIUM VI LO pod opieką reżyser Marleny Maciejewskiej.
Wystawa potrwa do 8 listopada.
„Gisèle Freund – sceny fotograficzne i portrety″
Wernisaż: 21 października, godz. 18:00, Muzeum Narodowe w Krakowie
Wprowadzenie: Michał Paweł Markowski, Janos Frecot, Wojciech Nowicki
Gisèle Freund była jedną z najważniejszych artystek fotografii ubiegłego wieku, a jej portrety pisarzy i intelektualistów przeszły nie tylko do historii sztuki, ale także literatury, jako powszechnie znane wizerunki wybitnych twórców. Urodziła się w 1908 roku w Berlinie w zamożnej żydowskiej rodzinie. Jej ojciec był przedsiębiorcą oraz kolekcjonerem sztuki i to jemu Gisèle zawdzięcza zainteresowanie twórczością artystyczną. Za egzamin maturalny otrzymuje w prezencie od ojca Leicę, swój pierwszy aparat fotograficzny. Jako kierunek studiów wybrała jednak socjologię na uniwersytecie we Frankfurcie nad Menem, a do jej nauczycieli należeli Karl Mannheim i Theodor Adorno. W 1931 roku wyjechała do Paryża, aby podjąć pracę nad doktoratem. Po przejęciu władzy przez Hitlera w Niemczech zdecydowała się pozostać we Francji. Tu spotkała Adrienne Monnier, wydawczynię i właścicielkę legendarnej księgarni „Maison des Amis des Livres”, wokół której w latach 20. i 30. XX wieku skupiała się francuska literacka awangarda. Dzięki tej znajomości, a później przyjaźni, Gisèle Freund mogła poznać i sfotografować najważniejszych pisarzy ubiegłego stulecia.
W 1935 roku w Paryżu odbył się Pierwszy Międzynarodowy Kongres Pisarzy w Obronie Kultury, w którym udział wzięło 250 literatów z 38 krajów, i którego celem było ostrzeżenie przed rosnącym w siłę faszyzmem i zbliżającym się niebezpieczeństwem wybuchu wojny. Reportaż, jaki powstał podczas tego wydarzenia, zawierał galerię mniej lub bardziej znanych wtedy, a dziś wybitnych postaci jak: Andre Gide, Hanry Barbusse, Jean-Richard Bloch, Heinrich Mann, Anna Seghers, Bertold Brecht, Aldous Huxley, Ilja Erenburg czy Borys Pasternak. Wtedy też Gisèle Freund wykonała jedno z najbardziej znanych zdjęć André Malraux, jako romantycznego rewolucjonisty i bohatera swoich czasów.
Od 1938 roku artystka zaczyna tworzyć kolekcję portretów pisarzy, do której, oprócz wyżej wymienionych, należą m.in. James Joyce, Walter Benjamin, Louis Aragon, André Breton, Paul Eluard, Jean Cocteau, Paul Valéry, T. S. Eliot, Jean-Paul Sartre i Simone de Beauvoir, Virginia Woolf, Stefan Zweig, Colette, Bernhard Shaw, Vladimir Nabokov i wielu innych.
Wśród nich do wyjątkowych ujęć należą zdjęcia Waltera Benjamina, który był jej kolegą z frankfurckiego uniwersytetu, i którego ponownie spotkała we Francji u Adrienne Monnier.
Zdecydowaną większość portretów Gisèle Freund wykonywała „dla własnej przyjemności”, na zamówienie powstało zdjęcie Jamesa Joyce’a, wydrukowane na okładce magazynu „Time” z okazji publikacji książki Finneganów tren.
Kiedy w 1940 roku wojska niemieckie wkroczyły do Paryża, fotografka uciekła na południe Francji, a później, dzięki pomocy argentyńskiej pisarki Viktorii Ocampo, udało jej się przedostać do Ameryki Południowej. Tu poznała i sfotografowała wybitnych poetów: José Luisa Borgesa i Pabla Nerudę. Aby móc się utrzymać powraca do pracy jako fotoreporterka. Dla magazynu „Life” wykonała serię zdjęć dokumentujących luksusowy styl życia Evity Peron, prowokując międzynarodowy skandal, który zmusił ją do opuszczenia Argentyny. W Meksyku, gdzie osiadła na jakiś czas, zaprzyjaźniła się z Fridą Kahlo i Diego Riverą.
Po zakończeniu wojny wróciła do Francji kontynuując pracę portrecistki pisarzy. Wtedy powstają kolejne fotografie Beauvoir i Sartra oraz Samuela Becketta, Marguerite Duras, Eugene Ionesco. Pierwsza wielka wystawa prac Gisèle Freund miała miejsce w 1968 roku w Musée d’art moderne de la ville de Paris, w roku 1991 paryskie Centrum Pompidou zorganizowało jej retrospektywę, którą odwiedziło ponad 400 tysięcy widzów. Artystka zmarła w 2000 roku w Paryżu.
W publikacjach o fotografii Gisèle Freund pisała: „Dobry fotograf musi czytać twarz tak jak książkę, musi wyłapać wszystko to, co znajduje się miedzy wersami, musi czuć i rozumieć formę, aby oddać jej ducha poprzez światło i cień. Zbliżyć do siebie ludzi - to dla mnie najwartościowsze zadanie fotografii.”
Wystawa została przygotowana przez:
Akademie der Künste, Berlin
Hamburger Stiftung zur Förderung von Wissenschaft und Kultur
IMEC Institut Mémoires de l’edition contemporaine, Paryż
Kuratorzy wystawy:
Janos Frecot
Gabriele Kostas