Aktualności
Przyznano doroczne Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2022
Nagrodę w kategorii literatura otrzymał prof. Wojciech Kudyba, w kategorii upowszechnianie kultury dziennikarz Piotr Gociek, a jedną z nagród za całokształt twórczości – Leszek Długosz. Poza nimi wyróżnieni zostali m.in. aktorka Ewa Błaszczyk, reżyser Rafał Geremek, śpiewaczka Anna Radziejewska i architekt prof. Krzysztof Ingarden.
W poniedziałkowy wieczór w Arkadach Kubickiego wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński wręczał doroczne Nagrody Ministra Kultury. Prof. Gliński powiedział, że „znakiem charakterystycznym tej nagrody jest wielorakość twórców, ludzi kultury, którzy odbierali należne im honoru”. „To także odzwierciedlenie bogactwa polskiej kultury, na którą składa się tak wiele różnych działalności, działów, pomysłów, a także nowych nurtów w kulturze, które ze sobą współpracują i współgrają” – dodał.
Nagrody za całokształt twórczości otrzymali Leszek Długosz i prof. Krzysztof Jakowicz.
Leszek Długosz to poeta, aktor, literat, pieśniarz, kompozytor, pianista i nauczyciel. Absolwent studiów polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim i studiów na Wydziale Aktorskim PWST w Krakowie, w latach 1965-1978 współtworzył kabaret w Piwnicy Pod Baranami w Krakowie. Swój pierwszy tomik poezji zatytułowany „Lekcje rytmiki” wydał w 1973 roku. Z Piwnicą rozstał się w 1978 roku. Rok później przebywał na stypendium artystycznym we Francji, ufundowanym przez rząd francuski. Zaowocowało ono wydaniem płyty w całości w języku francuskim. Wydał kilkanaście tomików poezji. Z własnymi recitalami występował w wielu miastach Polski, a także za granicą (m.in. w Austrii, Belgii, Czechosłowacji, Francji, itd.). Oprócz działalności estradowej i literackiej publikuje również swoje felietony w „Czasie krakowskim” i „Rzeczpospolitej”. Wraz z Krzysztofem Magowskim zrealizował w TVP cykl poświęcony poezji – „Literatura według Długosza”. Wykłada w Studium Literacko-Artystycznym na UJ w Krakowie. Od 2009 członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK). Został uhonorowany m.in. Tytułem Mistrza Mowy Polskiej VOX POPULI, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości oraz Orderem Orła Białego.
Prof. Krzysztof Jakowicz to wybitny skrzypek, kameralista i pedagog, absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Jego umiejętności cenił Witold Lutosławski, który powierzył mu polskie prawykonania wszystkich swoich utworów. Artysta był wielokrotnie zapraszany do udziału w festiwalach o światowej renomie, jak np. Warszawska Jesień, Edinburgh Festival, Berliner Festspiele, London City Festival, oraz festiwale w Bregenz i Schleswig-Holstein. Był solistą na licznych tournée zagranicznych większości polskich orkiestr, współpracuje z wszystkimi wybitnymi dyrygentami polskimi, a także z artystami tej miary, co Jiři Bělohlavák, Riccardo Chailly, Leopold Hager, Chikara Imamura, Pinchas Steinberg, Michael Tabachnik czy Tajuo Yuasa. Przez dwa lata był pierwszym skrzypkiem słynnego Kwintetu Warszawskiego Władysława Szpilmana.
W kategorii literatura nagrodzono pisarza, krytyka, historyka literatury prof. Wojciecha Kudybę. Prof. nadzwyczajny w Katedrze Literatury Współczesnej UKSW jest też wykładowcą Studium Literacko-Artystycznego UJ. To zastępca redaktora naczelnego miesięcznika „Twórczość” i współpracownik „Toposu”. Jest autorem książek o poezji najnowszej. Współzałożył grupę literacką „Topoi”, uhonorowany Nagrodą Literacką imienia Marka Nowakowskiego za zbiór opowiadań „I co dalej”.
W kategorii Teatr nagrodę dostała aktorka Ewa Błaszczyk. Artystka od 1994 r. związana jest z Teatrem Studio. Występowała m.in. w filmach „Dekalog IX”, „Nic śmiesznego”, „Dotknięci”, „Kameleon” i „Mistyfikacja”. Przez wiele lat brała udział w przeglądach piosenki aktorskiej we Wrocławiu. Jest założycielką fundacji „Akogo?” oraz inicjatorką budowy Kliniki Neurorehabilitacyjnej „Budzik”.
Reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych Rafał Geremek został uhonorowany nagrodą w kategorii film. Jest laureatem Nagrody im. Janusza Kurtyki za film dokumentalny „Niepokonany. Opowieść o generale Stanisławie Maczku”, a jego dokument historyczny „Rzeź Woli” otrzymał nagrodę w kategorii Najlepszy Film Telewizyjny na międzynarodowym Festiwalu Filmów Historycznych w Rijece.
Prof. Krzysztofa Ingardena doceniono w kategorii architektura. Pracował w biurach architektonicznych w Tokio i Nowym Jorku. Dziekan na Wydziale Architektury i Sztuk Pięknych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, od 2002 r. sprawuje funkcję Generalnego Konsula Honorowego Japonii w Krakowie. Autor m.in. Centrum Kongresowego ICE w Krakowie, Małopolskiego Ogrodu Sztuki w Krakowie oraz Ambasady RP w Tokio. Współautor nagradzanego Pawilonu Polskiego na wystawie EXPO 2005 w Aichi w Japonii.
W kategorii tanecznej nagrodę dostała tancerka, nauczycielka tańca współczesnego Aleksandra Dziurosz. Doktor habilitowana sztuki w zakresie tańca, profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, choreografka spektakli tanecznych oraz twórczyni ruchu scenicznego w spektaklach teatralnych i operowych, tworzyła m.in. dla Polskiego Teatru Tańca, Warszawskiej Opery Kameralnej, Teatru Powszechnego w Warszawie, Teatru Żydowskiego w Warszawie, pomysłodawczyni i dyrektorka Warszawskiego Teatru Tańca.
Minister kultury przyznał dwie nagrody za twórczość ludową. Dostali je Zbigniew Wałach i Witold Kuczyński. Wałach to współczesny muzyk tradycyjny, instrumentalista i kompozytor, budowniczy tradycyjnych instrumentów muzycznych, założyciel Kapeli Wałasi, z którą koncertował w wielu krajach na całym świecie. Laureat prestiżowej w dziedzinie folkloru Nagrody im. Oskara Kolberga. Gawędziarz, pedagog, instruktor ds. folkloru i tańca tańczy, śpiewa, tworzy muzykę, prozę, poezję oraz dokumentuje tradycję.
Witold Kuczyński to założyciel Towarzystwa Kurpiowskiego „Strzelec” w Czarni. Jest też scenarzystą i reżyserem spektakli i widowisk obrzędowych, autorem kilkudziesięciu gawęd o zwyczajach i obyczajach życia społecznego na wsi kurpiowskiej. Popularyzuje i krzewi kulturę ludową Kurpiowskiej Puszczy Zielonej, gromadzi zbiory nagrań dokumentujących kulturę Kurpiowszczyzny. Współtworzył w Czarni Muzeum Kultury Kurpiowsko-Japońskiej im. Brata Zenona.
Pianistę profesora Pawła Zawadzkiego nagrodzono w kategorii edukacja artystyczna. Zawadzki jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Fortepianu Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Występował na estradach filharmonii na całym świecie. Jest dwukrotnym zwycięzcą Konkursu Pianistycznego im. Ferenca Liszta, zdobył IV nagrodę na VI Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Eduarda Flips'a w Rotterdamie. Jego studenci i uczniowie zdobyli kilkadziesiąt nagród na znaczących międzynarodowych i ogólnopolskich konkursach pianistycznych.
Po raz pierwszy minister kultury przyznał nagrodę za restytucję utraconych dzieł sztuki. Otrzymała ją konserwator Anna Lewandowska, prekursor metodologii badań konserwatorskich ukierunkowanych na identyfikację dzieł sztuki stanowiących obiekty utracone w wyniku II wojny światowej. Była zaangażowana w wiele działań restytucyjnych prowadzonych przez MKiDN, m.in. przy odzyskaniu obrazów Juliana Fałata, Aleksandra Gierymskiego i Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej.
Śpiewaczka operowa, mezzosopranistka Anna Radziejewska otrzymała nagrodę w kategorii muzyka. Laureatka wykłada na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina, jej uczniem jest m.in. Jakub Józef Orliński. Występowała w najbardziej prestiżowych teatrach operowych oraz salach koncertowych Europy i Japonii. Solistka Polskiej Opery Królewskiej, wspólnie z pianistą Mariuszem Rutkowskim nagrała komplet pieśni Ignacego Jana Paderewskiego, nominowanych do nagrody Fryderyk 2007, pieśni Karola Szymanowskiego, wyróżnione przez ARTE oraz pieśni i kolędy napisane przez Witolda Lutosławskiego. Jest dyrektorem programową festiwalu Dramma per Musica.
Za upowszechnianie kultury nagrody dostali pianista, solista, kameralista, improwizator, satyryk Waldemar Malicki i dziennikarz, krytyk, publicysta, pisarz, radiowiec Piotr Gociek. Malicki nagrał ponad 40 płyt z muzyką solową i kameralną. Propaguje muzykę klasyczną, okraszając ją kabaretowym komentarzem. Laureat nagród telewizyjnych – Telekamery i Wiktora, nagrody Artysta bez granic oraz nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyk. Był prezesem Towarzystwa im. Ignacego Jana Paderewskiego, od kwietnia 2008 r. Członek Rady Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. W latach 90. był prowadzącym i autorem scenariusza telewizyjny cykl dokumentalny pt. „Wszystko jest muzyką”.
Piotr Gociek w czasach PRL był działaczem Ruchu Wolność i Pokój. Jest autorem m.in. książek: „Demokrator”, „Analfabet III RP” oraz „Czarne bataliony”, za którą otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus i Nagrody im. Józefa Mackiewicza. Był korespondentem filmowym RMF FM, szefem anteny sieci Radia Plus. Kierował działem krajowym „Rzeczpospolitej”, z którą rozstał się w 2012r. Obecnie związany z tygodnikiem „Do Rzeczy” i TV Republika. Prowadzi audycje kulturalne w Polskim Radiu i TVP Kultura.
W kategorii Kultura Cyfrowa minister kultury uhonorował Fundację Game Music. Organizacja od 14 lat promuje muzykę z gier wideo, działając w Polsce i za granicą, stworzyła m.in. wytwórnię płyt winylowych, instytucję edukacyjną prowadzącą warsztaty i panele, magazyn poświęcony muzyce z gier. Ich flagowym projektem jest Game Music Festival, w którym uczestniczyli m.in. Jesper Kyda, Austin Wintory, Paul Anthony Romero.
Dwie osoby nagrodzono za ochronę dziedzictwa kulturowego: prof. Krzysztofa Pawłowskiego i Romualda Rzeszutka. Pawłowski to architekt, urbanista, nauczyciel akademicki, specjalizujący się w zagadnieniach z zakresu historii urbanistyki i rewaloryzacji miejskich zespołów zabytkowych. Jest nestorem polskiej szkoły konserwacji zabytków. Jako ekspert przeprowadził kilka misji dla UNESCO w Europie, Afryce i Azji. Był inicjatorem powołania do życia Stałej Konferencji Miast Zabytkowych Europy Środkowo-Wschodniej, ułatwiając wpis Lwowa na Listę Światową UNESCO. Za wybitne zasługi w dziedzinie ochrony dziedzictwa wielokrotnie wyróżniany, nagradzany i odznaczany. Romuald Rzeszutek to działacz społeczny, regionalista, wiceprezes Stowarzyszenia „Prawda i Pamięć”, prezes Fundacji Non Notus. Inicjator i koordynator budowy największego w Polsce pomnika Żołnierzy Wyklętych i Niezłomnych, autor licznych publikacji poświęconych historii podziemia antykomunistycznego.
Za Ochronę Dziedzictwa Kulturowego Za Granicą doceniono konserwatora Piotra Niemcewicza, profesora Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, członka Rady Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika” oraz autora szeregu opracowań konserwatorskich dotyczących polskich zabytków poza granicami kraju.
W kategorii Design nagrodę dostał projektant graficzny prof. Władysław Pluta, autor plakatów, katalogów, opracowań graficznych książek i systemów identyfikacji wizualnej. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Form Przemysłowych, gdzie obecnie wykłada, wielokrotny laureat krajowych i międzynarodowych nagród w dziedzinie projektowania plakatu i książki.
KGHM Polska Miedź S.A. została nagrodzona w kategorii Mecenas Kultury. KGHM Polska Miedź S.A. jest sponsorem instytucji oraz wydarzeń, festiwali, produkcji filmowych i teatralnych, wspiera m.in. Łazienki Królewskie, Zespół Opactwa Cystersów w Krzeszowie, Operę Wrocławską, Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym. Finansuje także mniejsze lokalne projekty, ochronę zabytków kultury sakralnej i świeckiej, renowację obrazów i rzeźb. Od 2019 roku jest Mecenasem Zamku Królewskiego w Warszawie.
W kategorii sztuki wizualne nagrodzono Jarosława Modzelewskiego, malarza, ilustratora, pedagoga. Absolwent Wydziału Malarstwa warszawskiej ASP był współzałożycielem Gruppy – jednej z najciekawszych manifestacji twórczych w sztuce polskiej lat osiemdziesiątych. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie i Poznaniu, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Muzeum Sztuki w Łodzi. Jest laureatem Nagrody im. Jana Cybisa.
Doroczna Nagroda Im. Tomasza Merty trafiła do filozofa, germanisty, poltologa prof. Marka Cichockiego. Cichocki to znawca stosunków polsko-niemieckich, współtwórca i redaktor „Teologii Politycznej”, dyrektor programowy w Centrum Europejskim w Natolinie i redaktor naczelny pisma „Nowa Europa. Przegląd Natoliński”. Profesor nadzwyczajny w Collegium Civitas (specjalizuje się w historii idei i filozofii politycznej), były doradca społeczny Prezydenta RP, współprowadzi w TVP Kultura program „Trzeci Punkt Widzenia”. Autor książek, m.in. „Północ i Południe. Teksty o polskiej polityce, historii i kulturze” uhonorowanej nagrodą im. Józefa Mackiewicza (2019).
Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest przyznawana od 1997 roku zasłużonym postaciom świata kultury w uznaniu całokształtu ich dorobku zawodowego lub za wybitne osiągnięcia w danym roku w reprezentowanej przez nich dziedzinie. To prestiżowe wyróżnienie pozwala Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego podkreślić najważniejsze nurty i zjawiska pojawiające się w polskiej kulturze poprzez uhonorowanie osób, które je tworzą i reprezentują. Na nagrodę składają się: dyplom, statuetka oraz nagroda finansowa.
Nagroda jest przyznawana w 18 kategoriach: teatr, film, literatura, sztuki wizualne, architektura, taniec, twórczość ludowa, edukacja artystyczna, kultura cyfrowa, upowszechnianie kultury, muzyka, ochrona dziedzictwa kulturowego w Polsce oraz ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą, restytucja utraconych dzieł, design, całokształt twórczości oraz mecenas kultury. Specjalna kategorię stanowi Nagroda im. Tomasza Merty „Między literaturą a historią” za książkę historyczną.
źródło: PAP, Olga Łozińska
