Aktualności
Najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla wybitnego ambasadora literatury polskiej za granicą, przyznawane przez Instytut Książki, przypadło w tym roku profesor Ewie Thompson, czołowej amerykańskiej slawistce i promotorce kultury polskiej w Stanach Zjednoczonych.
„Ta nagroda jest dla mnie sygnałem, że od pewnego czasu instytucje promujące polską kulturę nastawione są na coś bardziej trwałego niż okazjonalne przemówienia i wystawy. Śledziłam jej losy przez parę ostatnich lat i uważam, że była ona przyznawana osobom, które rzeczywiście próbują przybliżyć zagranicznym środowiskom kulturalnym szeroki wachlarz polskiego piśmiennictwa, a nie tylko najnowsze produkcje celebrytów” – powiedziała laureatka.
„Pani profesor Ewa Thompson od wielu lat propaguje kulturę polską w Stanach Zjednoczonych. Nie do przecenienia jest jej rola jako opiekuna młodych polskich naukowców przebywających w USA, w tym na jej uniwersytecie w Houston. Profesor jest przykładem, że »tłumaczyć« polską kulturę dzisiaj można w sposób dosłowny, ale też tak jak czyni to Ona od kilkudziesięciu już lat, a więc wydając pisma, pisząc książki i artykuły, pełniąc funkcję mecenasa” – oświadczył członek kapituły nagrody, prof. Maciej Urbanowski.
Ewa Thompson (ur. 23 VIII 1937) jest emerytowanym profesorem slawistyki Uniwersytetu Rice’a, na którym nie tylko wychowała kolejne pokolenia slawistów, lecz także redagowała (od 1981 do 2018 roku) periodyk Sarmatian Review, w którym tematyka słowiańska jest zasadniczym wątkiem. Na łamach Sarmatian Review publikowane są przekłady z literatury polskiej, artykuły o polskiej kulturze oraz teksty naukowe dotyczące kultury, historii i społeczeństw narodów słowiańskich.
Wśród szczególnych zasług profesor Thompson należy wymienić także monografię o Gombrowiczu w języku angielskim (Boston: Twayne 1979), liczne prace poświęcone związkom Polski i Rosji, wieloletnią działalność w Fundacji Kościuszkowskiej w ramach programu wymiany, który umożliwiał polskim humanistom wykłady i promocję polskiej kultury na prestiżowych amerykańskich uczelniach (do tego grona zaliczają się m. in obecny ambasador RP w USA prof. Piotr Wilczek; prof. Andrzej Nowak, prof. Andrzej Waśko, prof. Dariusz Skórczewski), wprowadzenie do dyskursu naukowego w Polsce tematyki postkolonialnej (jej interpretacja tego zjawiska umożliwiała nowatorskie ujmowanie historii kultury Europy Środkowej czy Rosji).
Działalność profesor Thompson docenił Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie, honorując ją w roku 2015 nagrodą za upowszechnianie kultury i literatury polskiej w świecie.
Profesor Thompson publikowała m.in. w takich polskich periodykach, jak Teksty Drugie, Arcana czy Teologia Polityczna, w Stanach Zjednoczonych jej teksty ukazywały się zaś na łamach m.in. The Washington Times, Slavic and East European Journal, Modern Age, Slavic Review i Houston Chronicle.
W swej bogatej karierze akademickiej – poza Uniwersytetem Rice’a, z którym jest związana od 1979 roku – wykładała na Uniwersytecie Wirginia, Uniwersytecie Vanderbilta (tam też obroniła doktorat z literaturoznawstwa porównawczego, Russian Formalism and Anglo-American New Criticism), w Princeton, Witwatesrandzie (RPA), Toronto i Bremie.
Okolicznościowy wywiad z profesor Ewą Thompson dostępny jest na stronie instytutksiazki.pl, a poświęcony jej tekst autorstwa prof. Andrzeja Waśki w najnowszym, wrześniowym numerze miesięcznika „Nowe Książki”.
Transatlantyk przyznano w tym roku po raz szesnasty. Z uwagi na pandemię COVID-19 i ograniczenia w lotach międzykontynentalnych, uroczyste wręczenie nagrody laureatce odbędzie się w czasie gali, którą Instytut Książki zorganizuje w 2021 roku.
***
Transatlantyk to przyznawana dorocznie nagroda Instytutu Książki dla wybitnego ambasadora literatury polskiej za granicą. Jej laureatem może zostać tłumacz, wydawca, krytyk bądź animator życia kulturalnego.
Po raz pierwszy nagrodę wręczono w 2005 roku podczas Kongresu Tłumaczy Literatury Polskiej – otrzymał ją wówczas Henryk Bereska, tłumacz takich gigantów naszej literatury jak: Jan Kochanowski, Jarosław Iwaszkiewicz, Jerzy Andrzejewski, Stanisław Wyspiański, Cyprian Kamil Norwid i Tadeusz Różewicz. Wartość nagrody wynosi 10.000 euro, laureat otrzymuje również pamiątkowy dyplom oraz statuetkę autorstwa Łukasza Kieferlinga.
Do tej pory tym prestiżowym wyróżnieniem uhonorowano tak wybitne osobistości jak Anders Bodegård, Albrecht Lempp, Ksenia Starosielska, Biserka Rajčić, Pietro Marchesani, Vlasta Dvořáčková, Yi Lijun, Karol Lesman, Bill Johnston, Laurence Dyèvre, Constantin Geambaşu, Lajos Pálfalvi, Antonia Lloyd-Jones i Hendrik Lindepuu.