Aktualności
Laureatem Literackiej Nagrody Nobla został chiński pisarz Mo Yan za "wizyjny realizm łączący opowieści ludowe, historię i współczesność". W Polsce opublikowano dotąd dwie jego powieści - "Kraina wódki" i "Obfite piersi, pełne biodra".
Peter Englund, sekretarz Szwedzkiej Akademii powiedział, że skontaktował się z tegorocznym noblistą przed ogłoszeniem werdyktu. "Mo Yan powiedział, że jest zdziwiony i poruszony" - relacjonował rozmowę z mieszkającym w Chinach pisarzem.
Mo Yan to pseudonim Guana Moye, urodzonego 17 lutego w 1955 roku w Gaomi w chińskiej prowincji Szantung (Shandong). Jego rodzice byli rolnikami. Podczas rewolucji kulturalnej Mo Yan jako 12-latek porzucił szkołę, najpierw pracował na roli, potem w fabrykach, m.in. w rafinerii oleju.
W 1976 roku wstąpił do Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, gdzie pełnił funkcje oficera ochrony, instruktora politycznego i oficera propagandy. Równolegle ze służbą w wojsku Mo Yan zaczął studiować literaturę i pisać. Jego pierwsze opowiadanie opublikowano w chińskim piśmie literackim w 1981 r. Pierwsza powieść - "Touming de hong luobo" - ukazała się w 1986 roku.
Pseudonim "Mo Yan" znaczy "nie mów". Pisarz przybrał go podczas pracy nad swoją pierwszą książką. Z natury gadatliwy Mo Yan chciał przez pseudonim przypominać sobie, aby nie mówić zbyt wiele, bo sprowadza to kłopoty, zwłaszcza gdy pisarz służy w chińskiej armii. Mo Yan wydał 11 powieści i kilkadziesiąt opowiadań.
W swoim pisarstwie Mo Yan często powraca do czasów dzieciństwa. W "Czerwonym sorgo" (1986) opisuje historię rodzinnej prowincji w XX wieku, kiedy doświadczyła klęsk głodu, wojen, japońskiej okupacji. Powieść została sfilmowana w 1987 roku przez Zhang Yimou. W 1988 roku na festiwalu w Berlinie film został nagrodzony Złotym Niedźwiedziem.
Książki "Tiantang suantai zhi ge" (wydanie w Chinach - 1988, po angielsku "The Garlic Ballads" - 1995) i "Kraina wódki" (w Chinach - 1992, po polsku W.A.B. 2007) zostały w Chinach uznane za wywrotowe ze względu na zawarte w nich elementy krytyki ustroju.
"Fengru feitun" (wydanie w Chinach - 1996; "Obfite piersi, pełne biodra" 2007 W.A.B.) to historyczna, epicka opowieść o historii Chin. W "Shengsi pilao" (wydanie w Chinach - 2006; wydanie angielskie -"Life and Death are Wearing Me Out" - 2008) Mo Yan z czarnym humorem opisuje życie codzienne w dobie transformacji ustrojowej. Najnowsza powieść Mo Yana "Wa" to historia o dramatycznych konsekwencjach obowiązującej przez lata w Chinach polityce posiadania przez rodzinę jednego dziecka.
W 1997 r. Yan wystąpił z Chińskiego Związku Pisarzy i rozpoczął pracę w gazecie jako wydawca.
"Poprzez łączenie fikcji i realizmu, historii i ludowych opowieści Mo Yan kreuje świat porównywalny w doskonałości z pisarstwem Williama Faulknera czy Gabriela Garcii Marqueza, jednocześnie nawiązując do tradycji chińskiej literatury" - napisano w uzasadnieniu decyzji Szwedzkiej Akademii.
Twórczość Mo Yana opisywana jest często jako "chiński magiczny realizm". W Polsce ukazały się dwie jego powieści. "Kraina wódki" (W.A.B. 2006) to przepełniona czarnym humorem opowieść o zagubionej chińskiej prowincji, gdzie podstawowym pokarmem mieszkańców są alkohole. Autochtoni lubią także na przykład specjalnie tuczone dzieci.
"Obfite piersi, pełne biodra" (W.A.B. 2007) rozgrywa się w XX wieku w małej chińskiej wiosce. Głównym bohaterem jest dorastający chłopiec, który jako nastolatek ciągle jest karmiony przez matkę piersią. To opowieść o sile chińskich kobiet, strażniczek tego, co w życiu najważniejsze i słabości mężczyzn zajmujących się sprawami przemijalnymi, takimi jak polityka.
Beata Stasińska z W.A.B. miała okazję poznać Mo Yana osobiście. "Jest bardzo wycofanym człowiekiem, nieskłonnym do kontaktów. Zna bardzo dobrze Chiny komunistyczne, bo w nich żyje i żył przez wiele lat. Gdy się czyta jego książki to czuje się drapieżność w opisie rzeczywistości" - powiedziała Stasińska dodając, że W.A.B. chciałoby wydać także inne powieści tegorocznego noblisty.
57-letni Mo Yan jest drugim chińskim pisarzem uhonorowanym literackim Noblem. W 2000 roku otrzymał tę nagrodę Gao Xingjian, autor powieści "Góra Dusz". Książki Gao są zakazane w Chinach, pisarz mieszka na emigracji we Francji. W 2000 roku pekińskie władze nie były zachwycone Noblem dla dysydenta. Nagroda dla Mo Yana to pierwszy Nobel dla Chińczyka mieszkającego w Chinach.
Chińskie media zareagowały radością na wieść o Noblu dla Mo Yana. Chiński wydawca Mo - Cao Yuanyong z Shanghai Literature and Publishing House - powiedział agencji AP, że to "spełnienie marzeń". Dodał, że laureat z grupą pisarzy i wydawców będzie świętował w czwartkowy wieczór w jednej z Szanghajskich restauracji.
10 grudnia w Sztokholmie Mo Yan odbierze nagrodę w wysokości 8 mln koron. (PAP)