Instytut Książki

Polska przygotowała zestaw długoterminowych środków mających na celu złagodzenie wpływu obecnego kryzysu na gospodarkę i obywateli, w tym środki skierowane do sektora kultury kreatywnego. Istnieje jednak potrzeba większego wsparcia finansowego dla licznych instytucji i organizacji pozarządowych działających w kulturze i sektorze kreatywnym, która powinna znaleźć odzwierciedlenie w rozporządzeniach dotyczących funduszy strukturalnych w przyszłej perspektywie – mówił minister kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotr Gliński, podczas nieformalnej debaty ministrów kultury państw Unii Europejskiej zorganizowanej w formie wideokonferencji.

W debacie, zorganizowanej przez prezydencję chorwacką, wzięli udział ministrowie kultury oraz odpowiedzialni za obszar kultury z 27 państw członkowskich UE.

Polski minister kultury podkreślał podczas spotkania, że dzięki COVID-19 jeszcze bardziej uświadomiliśmy sobie, jak ważna jest kultura i sektor kreatywny dla Europy i Europejczyków, ale także jak jest kruchy i jak bardzo potrzebuje stałego wsparcia. Dlatego kultura powinna być przedstawiana jako zasób Europy, a to powinno znaleźć odzwierciedlenie w rozporządzeniach dotyczących funduszy strukturalnych w przyszłej perspektywie finansowej.

Prof. Gliński przedstawił też wymiar pomocy dla sektora kultury w Polsce. Podkreślał, że Polska przygotowała zestaw długoterminowych środków mających na celu złagodzenie wpływu obecnego kryzysu na gospodarkę i obywateli. Większość rozwiązań dostępnych w ramach rządowej Tarczy Antykryzysowej, a także pomocy udzielanej przez samorządy ma zastosowanie do sektora kultury i kreatywnego, m.in. w ramach rządowych dopłat do wynagrodzeń pracowników, pomocy dla samozatrudnionych lub osób pracujących na umowach cywilnoprawnych, ulg podatkowych, zmian harmonogramów płatności rat podatkowych, pożyczek na pokrycie kosztów bieżących mikroprzedsiębiorstw oraz lokalnym obniżkom czynszów.

Polski minister kultury zaprezentował też specjalne mechanizmy poświęcone kulturze, m.in. program „Kultura w sieci”, który ma na celu upowszechnianie efektów działalności twórczej za pośrednictwem Internetu. W programie dotacyjnym prawie 1200 instytucji otrzyma dofinansowanie na kwotę ponad ok. 12 milionów euro. W programie stypendialnym wsparcie otrzyma ponad 2 000  twórców i artystów.  

Mówiąc o wnioskach płynących z obecnej sytuacji pandemii, prof. Gliński podkreślił, że konieczne jest zapewnienie środowiskom twórczym ubezpieczenia zdrowotnego oraz innych narzędzi zabezpieczenia socjalnego. W ramach wzmacniania pozycji twórców i  artystów profesjonalnych potrzebne są regulacje systemowe. Minister kultury zwrócił uwagę na fakt, że Polska zintensyfikowała prace legislacyjne nad projektem ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego, który jest odpowiedzią na oczekiwania wielu środowisk artystycznych.

Wicepremier Gliński wezwał też Komisję Europejską do poprawy koordynacji kwestii związanych z finansowaniem kultury. Brak takiej koordynacji w zakresie potrzeb sektora wpływającego na rozwój społeczny i gospodarczy Europy został poruszony w sprawozdaniu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego z 23 kwietnia 2020 r. przygotowanego po wizytacji inwestycji sektora kulturalnego w siedmiu krajach Unii Europejskiej, m.in w Polsce. ETO podkreślił, że bardzo często deklaracje dotyczące roli kultury zawarte w dokumentach UE nie odpowiadają możliwościom jej finansowania. Podejście to powinno zostać zmienione, zwłaszcza teraz, gdy trwają negocjacje nowej perspektywy finansowej.

Polski minister kultury poparł w debacie również pomysł ustanowienia specjalnego funduszu naprawczego dla kultury i sektora kreatywnego.

W kwietniu ministrowie kultury i mediów państw członkowskich Unii Europejskiej podpisali deklarację, w której - w odpowiedzi na kryzys wywołany pandemią koronawirusa - zobowiązali się do dalszych wysiłków na rzecz poprawy sytuacji sektora kultury i przemysłów kreatywnych oraz ciągłego monitorowania sytuacji, aby na bieżąco odpowiadać na aktualne skutki kryzysu. W deklaracji zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia finansowania kultury, zarówno z Programu Kreatywna Europa, jak również z funduszy strukturalnych.