Aktualności
28 sierpnia 2012 r. odbyło się posiedzenie Sądu Rejonowego w Lublinie, do którego Fundacja Nowoczesna Polska wystąpiła z wnioskiem o stwierdzenie daty zgonu Janusza Korczaka (Henryka Goldszmita) w dniu 6 sierpnia 1942 godz. 24:00 i uchylenie w całości postanowienia Sądu Powiatowego w Lublinie z dnia 30 listopada 1954, który uznał Janusza Korczaka za zmarłego z dniem 9 maja 1946 roku.
Instytut Książki jest uczestnikiem tego postępowania.
W roku 1954 sąd wydał postanowienie o uznaniu Janusza Korczaka za zmarłego kierując się swoim stanem wiedzy o tych tragicznych wydarzeniach. Wedle ówczesnych i późniejszych ustaleń badaczy Janusz Korczak wraz z dziećmi został wyprowadzony na Umschlagplatz w dniu 5 lub 6 sierpnia 1942 roku z Domu Sierot przy ul. Śliskiej a jego dalsze losy są nieznane. Datę 9 maja 1946 r. - rok od zakończenia II wojny światowej - ówczesne sądy wyznaczały jako datę uznania danej osoby za zmarłą, jeśli nie dało się ustalić dokładnej daty śmierci tej osoby podczas wojny.
Fundacja Nowoczesna Polska w swoim wniosku napisała, że: „Sąd nie przychylił się do wniosku o stwierdzenie zgonu, a jedynie uznał Henryka Goldszmita za zmarłego, zapewne z tej przyczyny, iż nie były wówczas znane dokładne okoliczności śmierci Janusza Korczaka oraz liczne świadectwa jej dotyczące”.
W związku z toczącym się postępowaniem Instytut Książki zwrócił się do wybitnych ekspertów z zapytaniem, czy są w posiadaniu jakichkolwiek informacji, które potwierdzałyby stanowisko, że Janusz Korczak został zamordowany lub zmarł w dniu 6 sierpnia 1942.
Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma, prof. Paweł Śpiewak w piśmie z dnia 13 sierpnia 2012 r. stwierdził m.in., że: „Jego [tj. Janusza Korczaka – przypis Instytutu] śmierć nie może być z wystarczającą pewnością datowana na 6 VIII 1942 r.; jest to tylko data hipotetyczna i niemożliwa do zweryfikowania. (…) Tak więc wydaje się, że ostateczne ustalenie daty 6 sierpnia 1942 roku jako daty śmierci Starego Doktora jest obecnie niemożliwe”.
Joanna Olczak Ronikier jest autorką najnowszej książki o Januszu Korczaku „Korczak. Próba biografii” opublikowanej w roku 2011. W liście z dnia 12 sierpnia 2012 r. autorka ta pisze m.in.: „w trakcie wieloletniej pracy nad książką, nie znalazłam żadnych świadectw ani dowodów wskazujących na to, by Henryk Goldszmit, piszący pod pseudonimem Janusz Korczak zmarł lub został zamordowany dnia 6 sierpnia 1942 roku. (….) Nieznana jest ani data ani okoliczności śmierci Korczaka”.
Dyrektor Instytutu Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, prof. dr hab. Barbara Engelking w liście z dnia 16 sierpnia 2012 r. stwierdza, że: „(…)na podstawie znanych mi dokumentów i relacji nie znane są nowe fakty, które pozwalają na jednoznaczne ustalenie daty śmierci Janusza Korczaka. Jedyne co można w chwili obecnej ustalić to, że dnia 5 lub 6 sierpnia 1942 r. został wraz z dziećmi wyprowadzony na Umschlagplatz z Domu Sierot a następnie deportowany do Treblinki”.
Przewodnicząca Polskiego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka prof. Barbara Janina Sochal w piśmie z dnia 16 sierpnia 2012 r. stwierdza m.in.: „Polskie Stowarzyszenie im. Janusza Korczaka nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających datę śmierci Henryka Goldszmita/Janusza Korczaka”.
Kierownik Korczakianum Oddziału Muzeum Historycznego m.st. Warszawy pani mgr Marta Ciesielska w piśmie z dnia 17 sierpnia 2012 r. stwierdza, że: „(…) według aktualnego stanu wiedzy na temat biografii Henryka Goldszmita/Janusza Korczaka nie można ustalić precyzyjnej daty dziennej ani też szczegółowych okoliczności jego śmierci(…)”
Przedstawione sądowi w Lublinie opinie dowodzą, że nie da się jednoznacznie określić daty zgonu Janusza Korczaka, a wiedza o okolicznościach jego śmierci, na której oparł swoje orzeczenie sąd w roku 1954 nie uległa zmianie do dziś. Stąd brak podstaw do kwestionowania tego orzeczenia.
Instytut Książki zarządza prawami do spuścizny twórczej po Januszu Korczaku od roku 2010. Od tego czasu Instytut Książki:
- dofinansował ze środków własnych tłumaczenia 15 wydań książek Korczaka na łączną kwotą 148 tys. PLN;
- zawarł ok. 30 umów wydawniczych w Polsce i za granicą. Instytut nie pobiera żadnych zaliczek i opłat licencyjnych z góry a jedynie coroczne opłaty licencyjne w oparciu o sprawozdania wydawców. Całość wpływów przeznaczana jest na promowanie osoby Janusza Korczaka i jego twórczości;
- udzielił 10 bezpłatnych licencji na adaptacje utworów i wykorzystanie ich fragmentów;
- rozstrzygnął konkurs i wsparł 18 polskich i zagranicznych wydarzeń/projektów poświęconych Januszowi Korczakowi ze środków przyznanych w roku 2012 przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego (800 tys. PLN);
- otrzymał w 2012 roku ok. 80 tys. PLN z tytułu opłat licencyjnych, które w całości przeznacza na dokończenie edycji dzieł Janusza Korczaka, ich ponowne opracowanie naukowe, digitalizację i nieodpłatne udostępnienie w internecie. Projekt ten realizowany będzie przez Korczakianum, Instytut Badań Literackich PAN, Bibliotekę Narodową i Instytut Książki.
Instytut podjął starania, których celem jest udostępnienie dzieł Janusza Korczaka nieodpłatnie w Internecie jeszcze w roku 2012.