Aktualności

Józef Czechowicz, ok. 1920 r. / zbiory Muzeum Józefa Czechowicza
09.09.2024

85 lat temu zginął Józef Czechowicz

Jeden z największych polskich poetów dwudziestolecia międzywojennego, Józef Czechowicz, zginął 85 lat temu w niemieckim bombardowaniu Lublina. Miał 36 lat.

Józef Czechowicz urodził się 15 marca 1903 roku, w suterenie nieistniejącej już kamienicy przy ul. Kapucyńskiej 3 w centrum Lublina. W 1913 roku rozpoczął naukę w rosyjskojęzycznej jedenastoklasowej szkole elementarnej. Kiedy dwa lata później Lublin zajęli Austriacy, przeniósł się do nowo utworzonej pierwszej powszechnej szkoły polskiej, którą ukończył z wyróżnieniem w roku 1917. Potem rozpoczął naukę w czteroletnim Seminarium Nauczycielskim.

W 1920 jako ochotnik wyruszył na wojnę polsko-bolszewicką. Po powrocie z frontu ukończył Seminarium Nauczycielskie, a wreszcie studia w Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Później pracował jako nauczyciel we wsi Słobódka na Wileńszczyźnie. W Lublinie dostał pracę w szkole specjalnej, był redaktorem, bibliofilem, twórcą lubelskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Po przeprowadzce do Warszawy pracował w redakcji Polskiego Radia.

W 1923 był współtwórcą czasopisma literackiego „Reflektor”, w którym debiutował utworem „Opowieść o papierowej koronie”. Najsłynniejsze tomiki poetyckie Czechowicza to debiutancki „Kamień” (1927), „Ballada z tamtej strony” (1932), „Nic więcej” (1936), „Nuta człowiecza” (1939). Jego „Poemat o mieście Lublinie”, który jest poetyckim zapisem nocnego spaceru po ulicach miasta, powstał w 1934 roku jako słuchowisko radiowe. W jego poezji sielankowe opisy wsi i prowincji w miarę zbliżania się wojny ustępowały elementom katastrofizmu.

W 1933 roku Czechowicz przeprowadził się do Warszawy. Tam między innymi redagował Kolumnę Literacką w dwutygodniku „Zet”, redagował czasopisma dla dzieci „Płomyk” i „Płomyczek”, współpracował z „Głosem Nauczycielskim”, „Pionem” i „Kameną”, a także pracował w dziale literackim Polskiego Radia. W latach 1938–1939 wydawał kwartalnik „Pióro”. Po wybuchu II wojny światowej powrócił do rodzinnego miasta wraz z ewakuującymi się pracownikami Polskiego Radia.

Zginął 9 września 1939 roku podczas bombardowania Lublina, gdy przebywał w zakładzie fryzjerskim w kamienicy przy Krakowskim Przedmieściu 46.