Aktualności
45 lat temu, 26 września 1978 roku, zmarł Jan Parandowski, pisarz, eseista, tłumacz literatury, wybitny znawca antyku i autor międzywojennego bestsellera „Niebo w płomieniach”.
Parandowski urodził się 11 maja 1895 roku we Lwowie. Po ukończeniu IV Gimnazjum Klasycznego im. Jana Długosza w rodzinnym mieście w 1913 roku rozpoczął studia z filologii antycznej i archeologii na Uniwersytecie Lwowskim. Przerwał naukę po wybuchu I wojny światowej. Został internowany do Rosji, gdzie był jeńcem cywilnym przez 5 lat. Osiadł w Saratowie, uczył tam w gimnazjum i wydawał gazetę „Wiadomości Saratowskie”. Był świadkiem początku przewrotu bolszewickiego, rewolucji rosyjskiej 1917 roku. W 1919 roku wrócił do Lwowa i dokończył studia. Po powrocie wygłaszał wiele referatów o tym co widział w Rosji.
Miał 23 lata gdy napisał książkę „Bolszewizm i bolszewicy w Rosji”, będącą głębokim studium Rosji. W latach 1922-1924 pracował w wydawnictwie Alfreda Altenberga, gdzie zorganizował serię przekładów z literatury klasycznej oraz serię „Wielcy pisarze”. Współpracował z wieloma czasopismami: „Gazetą Poranną”, „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Wiadomościami Literackimi” oraz „Tęczą”.
Od 1929 roku zamieszkał w Warszawie, gdzie redagował „Pamiętnik Warszawski”. Rok później został członkiem polskiego PEN Clubu, którym kierował od 1939 roku aż do śmierci.
W 1936 roku podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie otrzymał brązowy medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury za książkę „Dysk olimpijski”. W tym samym roku ukazała się jego bestsellerowa, nieco dziś zapomniana powieść „Niebo w płomieniach”. W 1937 roku Polska Akademia Literatury przyznała mu Złoty Wawrzyn za wybitną twórczość literacką. Podczas II wojny światowej brał udział w konspiracyjnym życiu kulturalnym. Podczas Powstania Warszawskiego spłonęły jego nie wydane rękopisy.
Po II wojnie światowej wykładał filologię klasyczną i literaturę porównawczą na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Od 1948 roku mieszkał znowu w Warszawie. Zorganizował Światowy Kongres Intelektualistów we Wrocławiu. Został członkiem władz Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). Był jednym ze współorganizatorów Międzynarodowego Zjazdu Tłumaczy, który odbył się w Warszawie, w 1958 r. Od 1962 pełnił funkcję wiceprezesa międzynarodowego PEN Clubu. Był sygnatariuszem „Listu 34”, protestu polskich pisarzy i naukowców przeciwko ograniczaniu w PRL wolności słowa.
Jan Parandowski był autorem relacji z podróży („Rzym czarodziejski”, „Dwie wiosny”, „Podróże literackie”) szkiców i esejów (m.in. „Alchemia słowa”, „Z antycznego świata”, „Godzina śródziemnomorska”) oraz powieści (m.in. „Niebo w płomieniach”).Tłumaczył, m.in.: „Życie Karola Wielkiego”, „Wojnę domową” Cezara, „Odyseję” Homera. Najszerzej znana jest jego praca badawcza i dydaktyczna na rzecz popularyzacji zagadnień kultury antycznej w naszym kraju, czego wielokrotnie wznawiana „Mitologia”, która wyszła spod jego pióra, jest najlepszym dowodem.
Za swoją działalność Jan Parandowski uhonorowany został w 1964 roku Nagrodą Państwową I stopnia oraz nagrodą Radia Wolna Europa (1975 r.). Otrzymał także tytuł doktora honoris causa Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL. Zmarł 26 września 1978 roku w Warszawie.
W 1988 roku, z inicjatywy żony pisarza, Ireny Parandowskiej, ustanowiono Nagrodę Literacką Polskiego PEN Clubu imienia Jana Parandowskiego.