Aktualności
Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli klasycyzmu postanisławowskiego, głośny przeciwnik romantyzmu, uznawany często przez historyków literatury za ciasnego dogmatyka – 250 lat temu w Gałęzowie urodził się Kajetan Koźmian.
Kajetan Koźmian był synem Andrzeja Alojzego Koźmiana, sędziego ziemskiego, i Anny z Kiełczewskich. Odebrał staranne wykształcenie prawnicze w Zamościu (1781–1784) i Lublinie (1780–1781 i 1784–1787), a następnie aplikował (do roku 1792) w palestrze lubelskiej, gdzie poznał Ludwika Osińskiego i Alojzego Felińskiego.
Po śmierci ojca w 1975 roku powrócił do rodzinnych Piotrowic pod Lublinem. W roku 1802 poślubił Annę Mossakowską, a po jej śmierci w 1806 roku ożenił się z jej siostrą Marianną. W okresie odwrotu armii napoleońskiej z Rosji, przybywał krótko w: Krakowie, Bejscach i Piotrowicach. W czasach Królestwa Polskiego mieszkał na stałe w Warszawie, gdzie piastował kolejno wysokie stanowiska urzędowe.
Związany był również z masońską lożą Świątynia Izis i towarzystwem Iksów (1815–1819). Przyjaźnił się z wieloma wybitnymi osobistościami, m.in. Zygmuntem Krasińskim, Cyprianem Kamilem Norwidem, Stanisławem Staszicem, Julianem Ursynem Niemcewiczem i Fryderykiem Chopinem. W środowisku literackim Warszawy był przywódcą i naczelnym ideologiem obozu pseudoklasyków. Uczestniczył w obiadach literackich Wincentego Krasińskiego. Należał do największych przeciwników romantyzmu. Był również przeciwnikiem powstania listopadowego. Jako senator podpisał 25 stycznia 1831 akt detronizacji króla Mikołaja I Romanowa. Potępiony przez sejm powstańczy, w lutym roku 1831 wyjechał do Kalisza. Kilka miesięcy później powrócił do Warszawy i tam zastała go kapitulacja powstańców. Jesienią osiadł na stałe w rodzinnych Piotrowicach, utrzymując kontakty tylko kilkoma pisarzami starszego pokolenia, m.in.: F. Morawskim i F. Wężykiem oraz jednym spośród młodszych – z Z. Krasińskim. Odznaczony Orderem Świętego Stanisława I klasy z nadania Aleksandra I Romanowa.
Był autorem wysoko cenionego cyklu klasycystycznych ód poświęconych kampaniom napoleońskim (Oda na pożar Moskwy, Oda na upadek dumnego), poematu o życiu wiejskim Ziemiaństwo polskie (1802–30, wyd. 1839), wydrwionego przez Mickiewicza w Dziadach cz. III, a także poematu historycznego Stefan Czarniecki (1858). Po raz pierwszy zbiór jego wierszy wydano w Krakowie w 1881 (Różne wiersze). Siedem lat później, również w Krakowie wydano Pisma prozą. Koźmian pracował jako tłumacz i publicysta, zajmował się także krytyką literacką. Pisał ponadto pamiętnik (wydany we Wrocławiu w 1972 roku).
Zmarł 7 marca 1856 w rodzinnych Piotrowicach, został pochowany na cmentarzu parafialnym w Bychawce.