Aktualności

Franciszek Dionizy Kniaźnin na portrecie nieznanego autora / Polona.pl
25.08.2022

215 lat temu zmarł Franciszek Dionizy Kniaźnin

Dokładnie 215 lat temu, 25 sierpnia 1807 roku w Końskowoli, zmarł Franciszek Dionizy Kniaźnin – poeta, dramatopisarz i tłumacz, będący jednym z najwybitniejszych pisarzy polskiego oświecenia.

Pisarz urodził się pomiędzy 1 a 8 października 1750 roku, w rodzinie spolszczonej szlachty białoruskiej spod Smoleńska, zaś nauki pobierał w kolegium jezuitów w Witebsku. 15 sierpnia 1764 roku sam wstąpił do zakonu jezuitów, co dało mu możliwość pogłębiania nauk: studiował w seminariach zakonnych w Połocku (nowicjat 1764/1765), Nieświeżu (nowicjat 1765/1766, studia z zakresu filozofii 1767/1768-1769/1770) oraz Słucku (studia z zakresu retoryki 1766/1767). 

Od 1770 roku Kniaźnin pracował jako nauczyciel w kolegium warszawskim. Nie złożył ostatecznych ślubów i nie otrzymał święceń kapłańskich, wskutek czego po pobraniu nauk przeszedł do stanu świeckiego. Jako osoba świecka został sekretarzem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. 

W latach 1781-1783 pracował w bibliotece Załuskich w Warszawie, zaś następnie przebywał na dworze Czartoryskich w Puławach, pełniąc tam rolę nadwornego poety. Po drugim rozbiorze Polski stan zdrowia psychicznego Kniaźnina zaczął się pogarszać, wskutek czego wycofał się on z życia towarzyskiego i osiadł w Końskowoli. Tam opiekę roztoczył nad nim ksiądz Franciszek Zabłocki. Zmarł właśnie w Końskowoli, w 1807 roku.

Jako twórca zadebiutował w 1776 roku tomem „Bajek”. Następnie, w 1779 roku, wydał dwa tomy „Erotyków”. W czasie, kiedy przebywał na dworze Czartoryskich w Puławach pisał głównie dworskie dramaty oraz ody: zarówno refleksyjne, jak i dotyczące bieżących wydarzeń publicznych. W latach 1787–1788 wydano w trzech tomach kompletny zbiór „Poezji” Kniaźnina, zaś od 1794 do 1796 roku poeta tworzył rękopis zawierający wszystkie jego utwory. Jako tłumacz przełożył m.in. pieśni Horacego oraz „Pieśni Osjana” Jamesa Macphersona.

Początkowo wiersze Kniaźnina przepełnione były rokokową estetyką dworską, jednak z biegiem czasu poeta zaczął zbliżać się do poetyki sentymentalizmu – głównie pod wpływem znajomości z Franciszkiem Karpińskim oraz fascynacji twórczością ludową. Najbardziej zapamiętany został właśnie jako poeta tworzący pomost pomiędzy tradycją pełnej konceptualizmu poezji barokowej, a wczesnym romantyzmem – zarówno jako autor erotyków, jak i wierszy patriotycznych.