Aktualności
Dokładnie 210 lat temu zmarł Stanisław Trembecki, jeden z najsłynniejszych polskich poetów okresu oświecenia, a także dramatopisarz, tłumacz, historyk i sekretarz królewski.
Urodził się prawdopodobnie 8 maja 1739 roku w dość zamożnej rodzinie szlacheckiej, która – dzięki jego babce – była spokrewniona z rodem Radziwiłłów. Studiował poetykę, retorykę, gramatykę w szkole akademickiej w Nowym Korczynie oraz w Szkołach Nowodworskich w Krakowie, ale nauki nie ukończył. Zamiast tego po powrocie ze szkół zaczął terminować w kancelarii w Nowym Korczynie i zajął się gospodarstwem. Od młodości brał czynny udział w życiu publicznym, uczestnicząc m.in. w sejmikach proszowickich.
W latach 1765-1772 dużo przebywał za granicą, m.in. w Paryżu, Wiedniu i Karlsbadzie, gdzie wiódł awanturnicze życie. W tym okresie pełnił też funkcję agenta wywiadu królewskiego. Jego pociąg do przelotnych miłostek i hazardu sprawił, że szybko stracił odziedziczony po ojcu majątek.
W 1769 roku został dworzaninem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, jego sekretarzem i szambelanem (przysługiwał mu tytuł: rzeczywisty szambelan królewski). W latach 1774-1775 pełnił funkcję członka Komisji Wojskowej Koronnej, a w 1781 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława.
Po niedługim czasie król Stanisław August powołał Trembeckiego na swojego poetę dworskiego. Zadaniem Trembeckiego było umacnianie piórem autorytetu władcy i bronienie jego polityki w odach i listach poetyckich. Właśnie w ten sposób powstało wiele utworów poety, m.in. utwory „Dnia siódmego września" (1773) czy „List do posłów powracających z Grodna” (1793), w którym poeta bronił króla przed atakami patriotów i targowiczan.
Po detronizacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego poeta towarzyszył mu w podróżach do Grodna i Petersburga, gdzie prowadził badania nad początkami słowiańszczyzny. Po śmierci Stanisława Augusta został mianowany rzeczywistym radcą stanu i nominalnie sprawował dozór nad wywiezioną Biblioteką Załuskich.
Co ciekawe, stosunek Trembeckiego do własnego pisarstwa był raczej niechętny. Poeta pisał głównie z przymusu, często posługując się pseudonimami (prawdopodobnie używał ich aż czternastu) lub publikując swoje dzieła anonimowo. Mimo to niektóre jego dzieła na stałe weszły do historii literatury polskiej. Szczególnie tyczy się to słynnej „Sofijówki” – poematu opisowego, zawierającego opis ogrodu Zofii Potockiej, który stanowił inspiracje dla Adama Mickiewicza, podczas gdy ten pisał „Pana Tadeusza”. Poza tym zapamiętane zostały niektóre wiersze polityczne i bajki pisane przez Trembeckiego.
Autor „Sofijówki” był na wskroś przesiąknięty wpływami francuskiej literatury okresu klasycyzmu, szczególnie dziełami Woltera. Jest autorem polskiego przekładu znanej komedii Woltera pt. „Syn marnotrawny”. Poza tym przekładał także m.in. Jeana-Baptiste Racine’a, Wergiliusza czy Williama Szekspira.
Ostatnie lata życia Trembecki spędził jako rezydent w Tulczynie u Stanisława Szczęsnego Potockiego. Tam też zmarł 12 grudnia 1812 roku. Poeta został pochowany i do dziś spoczywa na miejscowym cmentarzu.