Aktualności
17 października 1848 roku, a zatem dokładnie 175 lat temu, urodził się Wiktor Teofil Gomulicki – polski poeta, powieściopisarz, eseista i badacz historii Warszawy, będący zarazem jednym z najważniejszych twórców okresu polskiego pozytywizmu.
Przyszedł na świat w Ostrołęce, w rodzinie drobnoszlacheckiej. Większą część dzieciństwa spędził jednak w Pułtusku, dokąd jego rodzina przeprowadziła się w 1955 roku. Uczył się w szkole działającej przy klasztorze benedyktynów, co opisał później w jednej ze swoich najbardziej znanych książek – „Wspomnienia niebieskiego mundurka” (1906).
W 1864 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie najpierw ukończył naukę w gimnazjum, zaś później został studentem prawa w tamtejszej Szkole Głównej. Będąc studentem zadebiutował jako poeta, publikując wiersze w „Tygodniku Ilustrowanym”. Naukę porzucił ostatecznie w 1969 roku, kiedy jego uczelnia została przekształcona w uniwersytet rosyjski.
Zajął się głównie pisaniem i redagowaniem. W latach 1873-74 i 1887-89 pracował w redakcji „Kuriera Warszawskiego”, 1875-88 „Kuriera Codziennego”, w 1874 roku redagował „Muchę”, w 1881 roku „Kolce”, zaś w latach 1889-1890 „Tygodnik Powszechny”. Współpracował również z takimi pismami jak „Prawda”, „Świt” i „Kraj”.
W 1893 roku Gomulicki otrzymał od belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury medal pierwszej klasy i dyplom honorowy. Na tym zaszczyty się nie skończyły – w 1918 roku został wyróżniony nagrodą literacką im. Elizy Orzeszkowej. Zaszczyty przeplatały się jednak w jego życiu z prześladowaniami – w 1911 roku został skazany na rok więzienia za napisanie przedmowy do opowiadania Adama Mickiewicza (szczęśliwie, dzięki amnestii dla przestępców politycznych, ostatecznie nie musiał odbywać tej kary).
Kolekcjonował pamiątki związane z Warszawą. Dzięki temu, a także przede wszystkim dzięki wnikliwemu badaniu dziejów miasta – obejmującym przeczesywanie archiwów i przyglądanie się dokumentom – przez potomnych został nazwany „pierwszym varsavianistą”. Świadectwo swojej wiedzy o Warszawie dawał w wydawanych od 1900 do 1909 roku „Opowiadaniach o starej Warszawie”. Warszawę uwieczniał Gomulicki także w swoich wierszach i powieściach – akcja jego powieści „Cudna mieszczka” (1897) i „Miecz i łokieć” (1903) rozgrywa się właśnie w Warszawie okresu panowania Zygmunta III.
Przede wszystkim Gomulicki był jednak poetą, autorem takich tomów jak: „Poezje” (1882), „Nowe pieśni” (1896), „Biały sztandar” (1907), „Światła” (1919) i „Pod znakiem Syreny” (1944). Jego wiersze odznaczały się finezją formy, urozmaiconą strofiką i wyrafinowaną budową wersyfikacyjną. W swojej poezji nie stronił od opisywania Warszawy, często jednak poruszał także tematy filozoficzne, zaś ważnym motywem w jego wierszach było głoszenie pacyfizmu. Jako twórca poezji był Gomulicki odrobinę niedzisiejszy – krytyka uważała go raczej za kontynuatora tradycji romantyzmu niż nowoczesnego, pozytywistycznego czy też modernistycznego poetę.
Co istotne, Gomulicki był nie tylko aktywnym poetą, ale także doskonałym czytelnikiem poezji. Jako jeden z pierwszych w Polsce docenił Charlesa Baudelaire’a (którego „Kwiaty zła” nawet przekładał), a także – przede wszystkim – Cypriana Norwida, którego uważał za twórcę wybitnego i rażąco niedocenianego.
Wiktor Gomulicki zmarł 14 lutego 1919 roku w wieku 70 lat. Jako wybitny warszawianin, a także twórca poświęcający swoje utwory tematyce warszawskiej – pochowany został oczywiście na Starych Powązkach.
Jego spadkobiercą był syn Juliusz Wiktor Gomulicki (1909-2006) – również wybitny varsavianista, a także norwidolog i eseista. Jego wnukiem – Maurycy Gomulicki, aktywny dzisiaj artysta i fotograf.