Instytut Książki

„Liczba osób korzystających z bibliotek zwiększyła się o 18% w stosunku do stanu przed przystąpieniem do programu. Nowe, wyremontowane i dobrze wyposażone biblioteki przyciągają mieszkańców” – mówi Joanna Odolska, zajmująca się priorytetem Infrastruktura bibliotek 2016-2020 w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa.

Według raportu GUS na temat działalności bibliotek w 2017 roku sytuacja nie wygląda najlepiej: spada liczba placówek, czytelników, kurczą się księgozbiory. Priorytet Infrastruktura Bibliotek 2016-2020 pokazuje jednak, że warto inwestować, bo w dofinansowanych i odnowionych bibliotekach sytuacja wygląda zgoła inaczej…

Tak, biblioteki dofinansowane w naszym programie cieszą się bardzo dużą popularnością. Dane GUS dotyczą wszystkich bibliotek publicznych, których jest w Polsce prawie 8 tysięcy. W obecnej edycji programu powstanie około 203 obiektów, co stanowi zaledwie niecałe 3% ogółu. Wśród tych bibliotek czytelnictwo zdecydowanie rośnie. Nasze dane pokazują, że liczba osób korzystających z bibliotek zwiększyła się o 18% w stosunku do stanu przed przystąpieniem do programu. Nowe, wyremontowane i dobrze wyposażone biblioteki przyciągają mieszkańców. Program skierowany jest do bibliotek funkcjonujących w małych gminach: wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich do 50 tysięcy mieszkańców. Stają się one nie tylko miejscami, w których można wypożyczyć książki, ale centrami szeroko pojętego życia kulturalnego. Atrakcyjna przestrzeń zachęca do wizyty w bibliotece, ale nie jest to jedyna korzyść płynąca z programu dla użytkowników. Biblioteki muszą spełnić też szereg standardów, które określa Certyfikat Biblioteka+, jak na przykład: wolny dostęp do zbiorów, zapewniony dostęp dla osób niepełnosprawnych, określona minimalna powierzchnia biblioteki, stworzenie nowoczesnych stanowisk komputerowych dla czytelników, dostęp do internetu, minimalna wielkość księgozbioru czy zakup materiałów bibliotecznych w ciągu roku w przeliczeniu na liczbę mieszkańców gminy. Otrzymujemy wiele sygnałów od dyrektorów bibliotek zaskoczonych nagłym wzrostem zainteresowania bibliotekami. Często powstające obiekty mogą też pochwalić się ciekawą architekturą, jak mieszcząca się w budynku dworca kolejowego Biblioteka Miejska w Rumi, która wygrała międzynarodowy konkurs Library Interior Design Awards.

Czyli można powiedzieć, że te ośrodki, które powstają dzięki Infrastrukturze Bibliotek, to coś więcej niż tradycyjne księgozbiory dla czytelników - nierzadko są one istotnymi ośrodkami kulturalnymi.

Odpowiednio zaplanowana przestrzeń pozwala zagospodarować miejsce dla różnych grup, klubów i kół zainteresowań funkcjonujących w gminach. Dobrze wyposażone sale konferencyjne umożliwiają organizowanie spotkań autorskich czy klubów dyskusyjnych. Powstają specjalne kąciki dla najmłodszych czytelników z meblami dostosowanymi dla dzieci. Biblioteki idą z duchem czasu, udostępniają czytelnikom nowoczesne sale komputerowe, a dla dzieci organizowane są na przykład zajęcia z programowania lub robotyki. Przestrzeń biblioteki staje się miejscem inicjatyw kulturalnych. Biblioteki przejawiają bardzo dużą pomysłowość podczas planowania i tworzenia nowych obiektów. Dużą popularnością cieszą się czytelnie letnie, powstające na terenach przy budynkach bibliotek. Zdarza się, że dzięki inwestycji dotychczas użytkowany obiekt zyskuje nową atrakcyjną przestrzeń, na przykład przez zaadaptowanie na taką czytelnię nieużytkowanego tarasu. Czasami w bibliotekach tworzone są też kawiarnie, które zachęcają do spotkań ze znajomymi i spędzania wolnego czasu pośród książek.

Jakie są plany na przyszłość związane z tym programem?

Mamy nadzieję, że program będzie kontynuowany, ponieważ przynosi bardzo dobre efekty. W każdym naborze otrzymujemy około 200-250 wniosków, gdzie wnioskowane kwoty wynoszą łącznie ponad 200 mln złotych, czyli więcej niż całkowity budżet programu. Dotacje, z powodu ograniczeń budżetowych, są przyznawane tylko kilkunastu procentom złożonych wniosków. Przykładowo w ostatnim naborze wpłynęło 218 poprawnych formalnie wniosków, z czego dotację otrzymały 42 projekty. Zainteresowanie jest więc ogromne, co wskazuje na ciągle niezaspokojone potrzeby bibliotek oraz ich silną chęć rozwoju.

- rozmawiał Krzysztof Cieślik