Instytut Książki

Dzięki staraniom Instytutu Książki na łamach cenionego hiszpańskiego serwisu internetowego „Libertad Digital” ukazał się artykuł prof. Andrzeja Nowaka. Stanowi on polemiczną reakcję na tezy zawarte w głośnej w Hiszpanii książce „Imperiofobia y leyenda negra” (pol. Imperiofobia i czarna legenda) hiszpańskiej akademiczki i pisarki prof. Maríi Elviry Roca Barea.

W wydanej w 2016 roku pracy prof. Roca Barea opisuje zjawisko tytułowej „imperiofobii” – znacznie wyolbrzymionego strachu żywionego przez inne narody wobec wielokulturowych imperiów, takich jak Stany Zjednoczone, Rosja, starożytny Rzym czy kolonialne imperium hiszpańskie. Głównym poruszanym przez badaczkę wątkiem jest sprzeciw wobec tzw. czarnej legendy Hiszpanii, ukazywanej często jako kraj inkwizycji, odpowiedzialny za prześladowania Żydów i Maurów, a także wyniszczenie rdzennych ludów Ameryki Południowej. W jednym z rozdziałów, niejako przy okazji, autorka pisze jednak także o fobii wobec Rosji – według niej wykreowanej przez inne kraje i w dużej mierze bezzasadnej.

Polemika prof. Andrzeja Nowaka koncentruje się właśnie na wątku rosyjskim. Prof. Nowak zwraca uwagę na całkowicie pominięte przez hiszpańską badaczkę wątki rosyjskie w jej rodzimej literaturze – choćby na to, że przed Rosją ostrzegał już Lope de Vega, skądinąd wychwalany przez prof. Roca Barea. Polski historyk pisze wprost, że w wizji Rosji prezentowanej przez jego hiszpańską koleżankę po fachu zupełnie zabrakło perspektywy krajów najbardziej dotkniętych przez rosyjski imperializm: Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi, Ukrainy, Finlandii, Mołdawii, Gruzji, Czech, Słowacji, Węgier, Bułgarii i oczywiście Polski. Prof. Nowak twierdzi, że hiszpańska badaczka – krytykując „antyrosyjskie” narracje snute według niej przez Anglosasów, Francuzów i Niemców – zupełnie zapomina, co o samych sobie mówią sami Rosjanie. Według prof. Nowaka jest to o tyle istotne, że co najmniej od XVIII wieku najważniejszymi fundamentami myśli rosyjskiej są antyłacińskość, antykatolicyzm i antyzachodniość.

Prof. Nowak kończy swój artykuł wymownymi słowami: „Nie trzeba pytać Ukraińców, czy tym, co sprawia, że tak heroicznie się bronią jest ich »imperiofobia«, czy raczej po prostu – bolesna pamięć o nienasyconym Imperium Rosyjskim...”.

Artykuł prof. Andrzeja Nowaka na język hiszpański przetłumaczyła Małgorzata Wołczyk. Publikację na łamach Libertad Digital można znaleźć TUTAJ.