Aktualności
Telimena, Jankiel i początki „Pana Tadeusza”. Reżyser Tomasz Man opowiada o związkach wieszcza ze Śmiełowem
Już jutro na antenie Programu 3 Polskiego Radia odbędzie się premiera pierwszej części słuchowiska „Adam Mickiewicz w pałacu w Śmiełowie”. Z tej okazji o pracy nad nim opowiada reżyser Tomasz Man.
Skąd wziął się pomysł na słuchowisko poświęcone Adamowi Mickiewiczowi?
Pomysł na słuchowisko wypłynął od dyrektorów Instytutu Książki, Darka Jaworskiego i Krzysztofa Koehlera. Wysłałem tekst do Baszki Marcinik z Polskiego Radia. Spodobała jej się idea zrobienia słuchowiska o Mickiewiczu. Tekst jest za długi na emisję w jednym „odcinku”, stąd Baszka Marcinik wpadła na pomysł, żeby podzielić go na dwie części. Pierwsza została zrealizowana w studiu Teatru Polskiego Radia – ta cześć opowiada o Adamie Mickiewiczu w 1831 roku. Natomiast druga cześć poświęcona jest Marii Chełkowskiej, ostatniej właścicielce pałacu w Śmiełowie.
Dlaczego Śmiełów właśnie?
W przepięknym pałacu w Śmiełowie w roku 1831 roku przebywał Adam Mickiewicz. I chyba warto tu dodać, że nigdzie w granicach dzisiejszej Rzeczpospolitej tak długo nie był. Chciał dołączyć do Powstania Listopadowego. Śmiełów leżał w zaborze pruskim, a parę kilometrów od niego znajdowała się granica na rzece Prosna.
Ostatnia właścicielka pałacu, Maria Chełkowska, kultywowała pamięć o pobycie Mickiewicza w Śmiełowie. Zapraszała wielu znakomitych artystów mi.in. Henryka Sienkiewicza czy Ignacego Paderewskiego. Natomiast romans Mickiewicza z mężatką i matką pięciorga dzieci Konstancją Łubieńską właśnie w Pałacu w Śmiełowie być może był inspiracją dla wieszcza do stworzenia postaci Telimeny.
Dlaczego ten pobyt w Śmiełowie okazał się – z perspektywy czasu – tak istotny dla Adama Mickiewicza i dla naszej o nim pamięci? Wspomniał pan już o Łubieńskiej-Telimenie…
W pałacu w Śmiełowie najprawdopodobniej Mickiewicz „wpadł” na pomysł napisania „Pana Tadeusza. Z pokoju, gdzie przebywał Mickiewicz, roztacza się widok, który przypomina ten zapisany w „Panu Tadeuszu”. Ponadto jest wiele innych tropów, jak np. karczma Jankiela.
Warto by w paru słowach przybliżyć postać Marii Chełkowskiej. Kim była i jaką rolę odegrała w pielęgnacji pamięci o tym epizodzie w życiu Mickiewicza?
Maria Chełkowska była wielką patriotką. Kobietą o niebywałym temperamencie. Walczyła z Prusakami o utrzymanie „polskości”. Uczyła swoich poddanych historii i literatury polskiej. Po II wojnie światowej, kiedy Niemcy i Rosjanie rozkradli jej majątek, a komunistyczna władza wprowadziła zakaz zbliżania się byłym ziemianom do swoich posiadłości, Maria Chełkowska nie bała się przyjechać do Śmiełowa. Mało tego, jeszcze zasiała „ziarnko”, z którego wyrosło Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie.
Na koniec warto by przybliżyć obsadę słuchowiska.
Adama Mickiewicza zagrał młody, świetny aktor Jędrzej Hycnar, a w jego kochankę brawurowo wcieliła się Karolina Gorczyca. To są główne postaci z I części z 1831 roku. Natomiast Marię Chełkowska kreuje znakomita aktorka Maria Pakulnis.
W pozostałych rolach grają: Katarzyna Strączek, Małgorzata Rożniatowska, Adam Cywka, Mateusz Kmiecik, Andrzej Mastalerz, Marcin Przybylski i Krzysztof Stelmaszyk. Muzykę skomponował do I części Łukasz Pawlik a, do II Marek Otwinowski. Słuchowisko będzie nadane już w niedzielę w Trójce. Drugiej części będzie można posłuchać tydzień później.
– rozmawiał Krzysztof Cieślik