urodził się w 1964 w Gdyni. Poeta, eseista, autor zapisków dziennikowych, redaktor pisma literackiego „Topos”.

Od początku swojej twórczej drogi Wojciech Kass wybierał dla swych wierszy miejsce ustronne i osobne – z dala od zgiełku, jakby szukał dla swoich słów ciszy, jakby szukał skupienia i zgody na to, co jest. Literackie korzenie jego wczesnej liryki czerpały swe soki z twórczości Czesława Miłosza, ale też wzbogacały je o tony własne, niepowtarzalne, narastające z tomu na tom. Dostrzeżono je wcześnie. Kass został laureatem nagrody poetyckiej „Nike Warszawska” w 1985, następnie – nagrody specjalnej V Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Ryszarda Milczewskiego-Bruna (1987). Jego dwa pierwsze zbiory poetyckie – Do światła (1999) i Jeleń Thorwaldsena (2000) – otrzymały nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny i nagrodę Stowarzyszenia Literackiego w Suwałkach. W 1997 poeta przeniósł się z Sopotu na Mazury, obejmując funkcję dyrektora Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu i Muzeum Michała Kajki w Ogródku (od 2000). Jego wiersze stopniowo zakorzeniały się w kulturowy krajobraz Mazur, a pejzaż krainy tysiąca jezior wrastał w głębokie warstwy słów poety. Bardzo dobrze było to widoczne w dwujęzycznym, polsko-niemieckim wyborze 10 Gedichte aus Masurenland (2004).

W tomach Przypływ cieni (2004), Gwiazda Głóg (2005), Pieśń miłości, pieśń doświadczenia (z Krzysztofem Kuczkowskim, 2006), rozpoznawczym znakiem liryka staje się czułość, kolejne utwory odsłaniają rozmaite odcienie wspomnianego pojęcia: przekonanie o ulotności bytu, kruchości świata, doświadczenie śmiertelności kultur, pragnienie ocalenia choćby drobnych fragmentów rzeczywistości, próby przekroczenia ograniczeń i murów, jakie stawia czas. Próby zatrzymania w czasie chwil ważnych i znaczących w szczególny sposób cechują eseistyką oraz intymistykę Kassa. Książkę Aj, moi dawno umarli (1996) wypełniają próby tropienia śladów Czesława Miłosza i jego rodziny w Sopocie i na Suwalszczyźnie, inne publikacje – rozmaite wędrówki przez mazurskie ścieżki Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i innych pisarzy związanych z Mazurami. Należą do nich: zbiór szkiców Pęknięte struny pełni. Wokół Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (2004, nominowany w 2005 do „Wawrzynu” Nagrody Literackiej Warmii i Mazur), przewodniki i informatory muzealne – Leśniczówka i poeta (2000), Tu, gdzie się gwiazdy zbiegły (2004), Pranie, leśniczówka Zielonego Konstantego (2008), Pranie i poeta (opracowanym wspólnie z żoną, Jagienką Kass, 2010, wydanie uzupełnione 2016) oraz trzydzieści pięć historycznoliterackich haseł, które zamieścił w opracowaniu pt. Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany (2008). Dokumentem współczesnych Mazur – tego jak przeglądają się w nich problemy współczesnej cywilizacji Zachodu i jak przełamują się w indywidualnych losach ludzi – dokumentem szczególnym, bo pisanym z perspektywy łączącej spojrzenie autochtona i przybysza, jest dziennik poety pt. Notes, który ukazuje się od kilku lat na łamach „Toposu”.

Miejsce zdecydowanie dominujące w twórczości Kassa zajmuje jednak liryka. Od tomu Wiry i sny (2008) poeta coraz wyraźniej posługuje się nową, samodzielnie wypracowaną dykcją poetycką. Jej potwierdzeniem są kolejne zbiory wierszy: 41 (2010), Ba! i dwadzieścia jeden wierszy (2014) oraz Przestwór. Godziny (2015). Poezja staje się w nich sposobem lirycznego docierania do wnętrza – siebie i świata. Do jasnych i mrocznych zakamarków kosmosu i własnej duszy. W niektórych tekstach bywa rozpoznawaniem własnych fobii i lęków, dotykaniem ciemnych źródeł szaleństwa, w przeważającej grupie utworów jest jednak czymś innym – dążeniem do jasności bycia. Bohater Kassa opowiada się po stronie światła. Wie, że tylko zachwyt, tylko olśnienie wyrywa nas z ramion nicości i przywraca światu. Pamięta, że warunkiem epifanii jest czystość. Sztuka liryczna staje się dla niego nieustannym „stopniowaniem świtu”. W przejmujących tekstach, jakie poeta poświęcił własnym dzieciom, napisał o imperatywie radości serca i wytrwałości na drodze ku szczodrości świata. Bohaterem wierszy Kassa jest obecnie ktoś, kto chciałby stać się przystanią bytu – jego gniazdem i ogrodem.

W 2012 ukazała się publikacja Czterdzieści jeden. Wiersze i glosy, zawierająca pieśni z 41, dziennik poety z okresu ich pisania, komentarze krytyków i historyków literatury o tym tomie oraz pieśni nowe. Zwieńczeniem dotychczasowej drogi poety jest tom Pocałuj Światło. 89 wierszy (2016) zawierający wybór wierszy z lat 1997-2015 i wiersze nowe, przygotowany i opatrzony posłowiem przez Adriana Glenia.

Za dorobek poetycki Wojciech Kass otrzymał w 2004 roku nagrodę „Nowej Okolicy Poetów”. Jego książki nominowane były parokrotnie do „Wawrzynu” – Literackiej Nagrody Warmii i Mazur, zaś w 2016 roku tom Przestwór. Godziny – do Nagrody Literackiej m. st. Warszawy w kategorii poezja. Wiersze Kassa mają dziś w swoim repertuarze pieśniarze, m.in.: Hanna Banaszak, Jarosław Chojnacki, Mirosław Czyżykiewicz, Joanna Kondrat, Krzysztof Napiórkowski, Grzegorz Turnau.

– Wojciech Kudyba

BIBLIOGRAFIA

poezja:

• Do światła, Agencja Fotograficzno-Wydawnicza WIT, Olsztyn - Pranie 1999.
• Jeleń Thorwaldsena, Wydawnictwo „Twój Styl”, Warszawa 2000.
• Prószenie i pranie, Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2002.
• Przepływ cieni, Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2003.
• Gwiazda Głóg, Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2005.
• Pieśni miłości, pieśni doświadczenia, z Krzysztofem Kuczkowskim, Galeria Autorska, Bydgoszcz 2006.
• Wiry i sny, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2008, 2010.
• 41, Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2003.
• Czterdzieści jeden. Wiersze. Glosy, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2012.
• Ba!, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2014.
• Przestwór. Godziny, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2015.
• Pocałuj światło. 89 wierszy, Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2016.

eseje:

• Aj, moi dawno umarli, Fundacja Pogranicze, Sejny 1996.
• Pęknięte struny pełni. Wokół Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Agencja Fotograficzno-Wydawnicza WIT, Olsztyn - Pranie 2004.

ważniejsze antologie:

• Między słowem a światłem. Poezja i malarstwo współczesnych artystów z Wybrzeża, wstęp i wybór Kazimierz Nowosielski, Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk 2006.
• Poza słowa. Antologia wierszy 1976–2006, wstęp, wybór i redakcja Tadeusz Dąbrowski, słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2006.
• Do przyjaciela wroga. Niemcy w poezji polskiej. Antologia, zredagował Piotr Roguski, Katowice 2010.
• Konstelacja Toposu, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Sopot 2015.
• Klęcznik ze słów. Modlitewnik poetycki, Wydawnictwo Fronda, Warszawa 2017.

wybrane przekłady na języki obce:

niemiecki:

• W. Kass, 10 Gedichte aus Masurenland, Berlin 2004

angielski:

• w atologii Six Poets: Twenty-eight Poems, Sopot 2011.

hiszpański:

• w antologii Poesía a contragolpe. Antología de poesía polaca contemporánea (autores nacidos entre 1960 y 1980), Zaragoza 2012.

ponadto wiersze po włosku, rosyjsku, czesku, słoweńsku, chorwacku, litewsku, serbsku i bułgarsku