Instytut Książki

Za obecnością polskich pisarzy w świecie stoją przede wszystkim promotorzy naszej literatury w poszczególnych krajach. Bez ich pasji i pracowitości obecność i sukces polskich książek poza granicami kraju po prostu nie byłyby możliwe. By uhonorować tych wielkich ambasadorów naszej literatury, utworzyliśmy w 2005 roku wyjątkową nagrodę za całokształt dorobku – Transatlantyk.

Transatlantyk jest przyznawaną dorocznie nagrodą Instytutu Książki dla wybitnego ambasadora literatury polskiej za granicą. Jej laureatem może zostać na przykład tłumacz, wydawca, krytyk, animator życia kulturalnego.

Po raz pierwszy Nagroda została wręczona podczas Kongresu Tłumaczy Literatury Polskiej 13 maja 2005 roku w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Obecnie nagroda wręczana jest na przełomie maja i czerwca w Krakowie. Jej wartość wynosi 10.000 euro, towarzyszy jej pamiątkowy dyplom oraz statuetka autorstwa Łukasza Kieferlinga.

Dotychczasowi laureaci:

• 2005 - Henryk Bereska (Niemcy) – pochodzący ze Śląska wybitny tłumacz literatury polskiej na niemiecki;
• 2006 - Anders Bodegård (Szwecja) – dobrze znany w Polsce tłumacz i popularyzator naszej literatury w Szwecji;
• 2007 - Albrecht Lempp (Niemcy) – współtwórca sukcesu Polski jako gościa Honorowego na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie, tłumacz m. in. Głowackiego i Pilcha;
• 2008 - Ksenia Starosielska (Rosja) – przekładająca od lat 60-tych dzieła polskich prozaików na rosyjski;
• 2009 - Biserka Rajčić (Serbia) – tłumaczka polskich poetów, filozofów, literaturoznawców, znawczyni polskiej awangardy;
• 2010 - Pietro Marchesani (Włochy) – wielki promotor twórczości Wisławy Szymborskiej we Włoszech;
• 2011 - Vlasta Dvořáčková (Czechy) – zasłużona popularyzatorka poezji polskiej w Czechach;
• 2012 - Yi Lijun (Chiny) – literaturoznawczyni, tłumaczka m. in. „Dziadów”, „Trylogii” i „Zniewolonego umysłu”;
• 2013 - Karol Lesman (Holandia) – znawca Witkacego, przełożył kanon prozy polskiej na niderlandzki;
• 2014 - Bill Johnston (USA) – wybitny znawca i propagator polskiej literatury współczesnej, ale także klasyki poetyckiej XIX wieku; współautor amerykańskiego sukcesu powieści Myśliwskiego;
• 2015 - Laurence Dyèvre (Francja) - tłumaczka mająca na swoim koncie około sześćdziesięciu przekładów, głównie polskiej prozy współczesnej, obejmującej swym przekrojem całość XX wieku.
• 2016 - Constantin Geambaşu (Rumunia) - tłumacz i polonista, ma na swoim koncie około pięćdziesięciu polskich książek, które ukazały się w najbardziej prestiżowych rumuńskich wydawnictwach.
• 2017 - Lajos Pálfalvi (Węgry) - historyk literatury, krytyk, jeden z najwybitniejszych tłumaczy literatury polskiej, ma na swoim koncie blisko sześćdziesiąt wydań książkowych przekładów polskiej beletrystyki, eseju i reportażu, wielki propagator twórczości Józefa Mackiewicza.
• 2018 - Antonia Lloyd-Jones (Wielka Brytania) - jedna z najwybitniejszych tłumaczek literatury polskiej na język angielski, wielka promotorka polskiej kultury; jej dorobek obejmuje ponad sto tłumaczeń.
• 2019 - Hendrik Lindepuu (Estonia) - należy do najwybitniejszych tłumaczy przybliżających literaturę polską czytelnikom z zagranicy, w jego przekładach ukazało się w Estonii ponad 50 książek, przełożył także 70 sztuk teatralnych; w dużej mierze to dzięki niemu współczesna literatura polska jest obecna w Estonii, nie tylko bowiem ją tłumaczy, lecz także od 2003 roku wydaje w oficynie Hendrik Lindepuu Kirjastus
• 2020 - Ewa Thompson (Polska) – wybitna promotorka kultury polskiej w USA, emerytowana profesor slawistyki Uniwersytetu Rice’a, na którym nie tylko wychowała kolejne pokolenia slawistów, lecz także redagowała periodyk „Sarmatian Review”.
• 2021 - Tokimasa Sekiguchi (Japonia) - niestrudzony propagator kultury polskiej w Japonii, przyznano mu m.in. Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP (2020), Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RP (2009), Srebrny Medal Gloria Artis (2015), wśród dzieł literatury polskiej przełożonych na język japoński przez profesora są m.in. takie arcydzieła jak: Treny Jana Kochanowskiego, Ballady i romanse oraz Dziady wileńskie Adama Mickiewicza czy Lalka Bolesława Prusa, za przekład której w 2017 roku przyznano autorowi najważniejszą w Japonii Nagrodę Literacką Yomiuri.
• 2022 - Silvano De Fanti (Włochy) - obecnie najwybitniejszy tłumacz literatury polskiej na język włoski i jeden z niestrudzonych promotorów języka i kultury polskiej we Włoszech. Na swoim koncie ma imponującą liczbę przekładów dzieł zaliczanych do klasyki literatury polskiej – zarówno tej współczesnej, jak i XIX-wiecznej. Jego praca od lat pozostaje punktem odniesienia dla licznego i znakomitego grona włoskich polonistów.
• 2023 - Hatif Janabi (Irak) - najwybitniejszy tłumacz literatury polskiej na język arabski, na swoim koncie ma imponującą liczbę przekładów dzieł zaliczanych do klasyki literatury polskiej; jego przekłady, a także opracowania krytycznoliterackie cieszą się ogromną popularnością w krajach arabskich, dziesiątki jego tłumaczeń, artykułów, wywiadów, utworów poetyckich ukazało się w licznych i znaczących arabskojęzycznych periodykach kulturalnych i literackich. 

Wyboru laureata dokonuje Kapituła Nagrody, złożona z wybitnych badaczy literatury, animatorów życia kulturalnego, tłumaczy oraz dyrektora Instytutu Książki. Do prac Kapituły zaprasza dyrektor Instytutu Książki.

Do Nagrody mogą kandydować obywatele innych państw (także Polacy z obcym paszportem). Zgłoszeń kandydatów mogą dokonywać polskie i zagraniczne instytucje zajmujące się upowszechnianiem kultury, ośrodki naukowe, wydawnictwa, stowarzyszenia twórcze, osoby prywatne.

Kandydatury należy nadsyłać do Instytutu Książki (ul. Zygmunta Wróblewskiego 6, PL 31-148 Kraków, fax: +48 12 62 37 682) pocztą, faksem lub e-mailem (b.gorska@instytutksiazki.pl) do 31 marca.

Poza opisem zasług kandydata, wniosek powinien zawierać jego dane adresowe, a także dane zgłaszającego. W przypadku osób proponowanych do Nagrody po raz kolejny, wystarczy ponowić zgłoszenie mailem lub przesłać uzupełnienie.

Informacji na temat nagrody udziela Beata Górska (b.gorska@instytutksiazki.pl, tel. +48 12 61 71 912).

Regulamin nagrody dostępny jest tutaj.