Literatura

2022
Philip Roth

Amerykańska sielanka

Ameryka - słowo będące u nas synonimem bogactwa, dostatku, wielkich możliwości. Przez lata nasi przodkowie emigrowali tam w pogoni za lepszym życiem. Od tego zaczęliśmy naszą rozmowę o powieści Philipa Rotha “Amerykańska sielanka”. Książka nam się spodobała, chociaż z jej czytaniem było trochę ciężko. Może przytłaczać natłok szczegółów, drobiazgowych opisów, licznych dygresji i wspomnień, bez żadnego porządku i chronologii. Niekiedy wkrada się tu nawet pewien chaos. Trzeba zatem bardzo uważnie śledzić tok narracji i podążać za narratorem pierwszoosobowym, w części pierwszej “Raj zapamiętany”, a potem trzecioosobowym w rozdziałach “Upadek” i “Raj utracony”.

Na ponad 600 stronach poznajemy historię amerykańskiego Żyda Seymura Irvinga Levova o wyglądzie Szweda, stąd jego przydomek. Realizuje on american dream, wszystko mu się udaje, jest świetnym sportowcem, obejmuje rodzinną fabrykę rękawiczek, żeni się z miss New Jersey, zamieszkuje w pięknym domu, rodzi się wymarzona córeczka Merry. Jego życie może budzić zazdrość. Nagle “amerykańska sielanka” kończy się i rodzina Szweda wpada w “amerykański obłęd” za sprawą córki.

Seymur Levov analizuje przyczyny, które doprowadziły jego ukochaną Merry do aktów terrorystycznych. Obwinia się nieustannie, sięga w przeszłość, wspomina, drąży, dlaczego prysł jego amerykański sen. Te dywagacje Szweda odsłaniają nam początki rodzinnego interesu produkcji rękawiczek, pokazują Amerykę z czasów II wojny światowej, wojny w Wietnamie i kolejnych lat. Zgodnie przyznaliśmy, że te niewątpliwie bardzo interesujące zagadnienia mogą nieco nużyć, gdy autor np. drobiazgowo zapoznaje nas z cyklem produkcyjnym rękawiczek czy hodowlą bydła, którą zajęła się żona Szweda, by odejść od postrzegania jej wyłącznie w kategoriach pięknej kobiety, byłej miss.

Czasem ma się wrażenie po prostu natłoku słów i rodzi się pytanie, dlaczego autor raczy nas tyloma szczegółami. Zastanawialiśmy się, czy to może chęć pokazania dokładnie drogi Levovów do sukcesu, ich wielkiej pracowitości, upartego dążenia do celu, woli włączenia się w amerykańską społeczność. Szwed bardzo podkreśla swą miłość do Ameryki, odchodzi od wiary przodków. Ożeniony z irlandzką katoliczką wychowuje córkę bezwyznaniowo.

Stara się wyzwolić z obyczajów żydowskich, z tradycji judaizmu. Żyjąc w bardzo zróżnicowanym amerykańskim społeczeństwie, dąży do tego, “by każde następne pokolenie miało mieć więcej od poprzedniego”. Rozterki ojca Merry, analizowanie przyczyn porażki wychowawczej nie dają odpowiedzi, co właściwie poszło nie tak. O nieporozumieniu pokoleniowym, walce między rodzicami i dziećmi pada tu wiele słów, a przecież wciąż nie dajemy rady rozwiązać tego odwiecznego dylematu.

Podkreślając wartość “Amerykańskiej sielanki” w poznawaniu tamtejszego społeczeństwa, zwróciliśmy też uwagę na ironię i humor niektórych fragmentów. Rozbawiły nas perypetie związane z produkcją futra z chomików, które małoletni brat Szweda Jerry podarował swej wybrance czy ucieczka byka Hrabiego z obejścia i sprowadzenie go po kilku dniach przez żonę i córkę Levova z powrotem do obory. Świetna jest rozmowa ojca Szweda z przyszłą synową na tematy związane z wiarą.

Przyznaliśmy, że trudno jest nam uchwycić w pełni niektóre nawiązania obyczajowe, religijne i kulturowe. Amerykańskie Święto Dziękczynienia z obowiązkowym indykiem określone przez Rotha jako “moratorium na wzajemne żale i pretensje” przypomina chyba trochę naszą Wigilię. Z pewnością powieść jest bardzo amerykańska, uhonorowana Nagrodą Pulitzera należy do klasyki literatury amerykańskiej. Warto ją przeczytać, a potem może sięgnąć do kolejnych części trylogii Philipa Rotha.

Recenzja sierpień 2022 - dorośli

Wiesława Kruszek

DKK przy Powiatowej Bibliotece Publicznej w Sieradzu, woj. łódzkie