Literatura
Krystyna Miłobędzka
(1932-2025) – poetka, dramatopisarka.
Debiutowała cyklem lirycznym Anaglify opublikowanym w 1960 roku w „Twórczości”. Jej debiutem książkowym był tom Pokrewne, który ukazał się w roku 1970.
Była autorką sztuk teatralnych dla dzieci i teoretykiem dziecięcego teatru. Na podstawie rozprawy Teatr Jana Dormana (1990) w 1983 roku obroniła doktorat na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracowała między innymi w Instytucie Technologii Drewna w Poznaniu, w Teatrze Lalek „Tęcza” w Słupsku oraz w teatrach lalkowych we Wrocławiu i Wałbrzychu. Prowadziła też zajęcia z teatru i dramatu na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Jej twórczość w polskiej literaturze miejsce osobne i wybitne. Jej wiersze to krótkie, niezwykle intensywne utwory, dotyczące podstawowych kwestii życiowych. Ich podmiot reprezentuje punkt widzenia matki, córki, kobiety uwikłanej w relacje z życiem, otaczającą przyrodą, najbliższymi ludźmi, własnym ciałem („moje naraz wszystko żywe”). Życie zaś i wszelkie jego przejawy to żywioł – byt wciąż zmienny i przeobrażający się w coraz to nowe formy. W tych próbach wyrażenia własnego życia (a zarazem uniwersalnej ludzkiej kondycji) sprawą najwyższej wagi jest znalezienie takiego sposobu wysłowienia i zapisu, który byłby wolny od językowej sztampy. Dlatego każdy niemal z wierszy Miłobędzkiej jest w pewnym sensie kompromisem między milczeniem a kłamstwem, między poszukiwaniem formy rodzącym się z zawierzenia a językiem zmumifikowanym przez powszechne użycie.
Pisarka była laureatką wielu nagród literackich, między innymi: Nagrody im. Barbary Sadowskiej (1992), Fundacji Kultury (1993), Ministra Kultury (2001), Nagrody Literackiej Czterech Kolumn za całokształt twórczości (2003), nagrody Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych (2004) oraz Prezydenta Wrocławia (2004). Tom Po krzyku uznany został przez „Przekrój” za książkę roku (2004) i nominowany do Nagrody Literackiej Nike (2005). Z kolei tom Gubione (2008) ogłoszono książką roku Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” (2009). W 2009 roku Miłobędzka otrzymała Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania za całokształt twórczości poetyckiej i dramaturgicznej, w 2013 roku także za całokształt twórczości Wrocławską Nagrodę Poetycką „Silesius”, natomiast w 2020 roku Poznańską Nagrodę Literacką im. Adama Mickiewicza. Tom ciebie ode mnie (napisany wraz z Hanią Rani) w roku 2022 otrzymał nominację w konkursie PTWK Najpiękniejsze Polskie Książki. Jej wiersze w przekładach na wiele języków zamieszczono w różnych antologiach zagranicznych.
BIBLIOGRAFIA
poezja:
- Pokrewne, Warszawa: Czytelnik, 1970.
- Dom, pokarmy, Wrocław: Ossolineum, 1975.
- Wykaz treści, Warszawa: Czytelnik, 1984.
- Pamiętam (zapisy stanu wojennego), Wrocław: Wydawnictwo A, 1992.
- Przed wierszem. Zapisy dawne i nowe, Kraków–Warszawa: Fundacja „Brulionu”, 1994.
- Imiesłowy, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000.
- wszystkowiersze, Legnica: Biuro Literackie, 2000.
- Przesuwanka, Legnica: Biuro Literackie, 2003.
- Po krzyku, Wrocław: Biuro Literackie, 2004.
- Zbierane (1960–2005), Wrocław: Biuro Literackie, 2006.
- gubione, Wrocław: Biuro Literackie, 2008.
- zbierane, gubione (1960–2010), Wrocław: Biuro Literackie, 2010.
- dwanaście wierszy w kolorze, Wrocław: Biuro Literackie, 2012.
- Na wysokiej górze, il. Iwona Chmielewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2014.
- Spis z natury, Lusowo: Wydawnictwo Wolno, 2019.
- jest / jestem (wiersze wybrane 1960 / 2020), Lusowo: Wydawnictwo Wolno, 2020.
- ciebie ode mnie (wraz z Hanią Rani), Lusowo: Wydawnictwo Wolno, 2022.
dramaty:
- Siała baba mak. Gry słowne dla teatru, Wrocław: Wydawnictwo A, 1995.
- Gdzie baba siała mak. Gry słowne dla teatru, Wrocław: Biuro Literackie, 2012.
prace teoretyczne:
- „Teatr Jana Dormana”: kto jest kim w sztuce dla dziecka, Poznań: Ogólnopolski Ośrodek Sztuki dla Dzieci i Młodzieży, 1990.
- W widnokręgu Odmieńca, Wrocław: Biuro Literackie, 2008.
TŁUMACZENIA
angielski:
- Nothing More, tłum. Elżbieta Wójcik-Leese, Todmorden: Arc Publications, 2013.
duński:
- Afvigerens synsvinkel: teater, børn, verdens oprindelse [W widnokręgu Odmieńca], tłum. Michael Hardenfelt, Warszawa: Towarzystwo Teatralne im. Jędrzeja Cierniaka, 2015.
francuski:
- Le regard de l'Autre: theatre, enfant, cosmogonie [W widnokręgu Odmieńca], tłum. Robert Dąbrowski, Warszawa: Towarzystwo Teatralne im. Jędrzeja Cierniaka, 2015.
niemiecki:
- Im Blickfeld des Sonderlings: Theater, Kind, Kosmogonie [W widnokręgu Odmieńca], tłum. Philipp Kempa, Warszawa: Towarzystwo Teatralne im. Jędrzeja Cierniaka, 2015.
OR