Literatura

Justyna Bargielska
(ur. 1977) – poetka, prozaiczka, tłumaczka.
Podejmowała się różnych zajęć, pracowała między innymi jako felietonistka „Znaku” i „Ruchu Muzycznego”, prowadziła zajęcia z pisania, zajmowała się też pet-sittingiem.
Debiutowała w 2003 roku tomikiem Dating Sessions, ale już wcześniej publikowała w prasie, zaś jeszcze przed debiutem książkowym, w 2001 roku została laureatką III edycji konkursu poetyckiego im. Rainera Marii Rilkego, a w 2002 roku – nagrody specjalnej VIII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Jacka Bierezina. Debiutem prozatorskim autorki był natomiast wydany w 2010 roku tom Obsoletki, który przyniósł jej liczne nagrody.
Książki Justyny Bargielskiej charakteryzują się dosadnym, zmysłowym językiem oraz czarnym humorem, na granicy makabry i absurdu. Zanurzone są w surrealnych, nieco baśniowo-dziecięcych przestrzeniach. Zmysłowość, baśniowość, absurd i humor to najbardziej charakterystyczne cechy jej wierszy. Bargielska w swojej twórczości czerpie z własnych doświadczeń. Interesują ją różne aspekty cielesności człowieka, głównie kwestie macierzyństwa, seksualności, śmierci.
Najczęściej powracającym w jej twórczości tematem jest doświadczenie macierzyństwa. W tomie China Shipping doświadczenie to zaowocowało intensywną grą z językiem, który ukazuje tu swoją kreacyjną moc. Widoczna jest radość podmiotu piszącego, który powołuje do istnienia świat imion własnych, mocnych, energetycznych. Wiersze te z jednej strony osadzone są w realiach, z drugiej – w dziwacznych, halucynacyjnych krajobrazach. Z kolei w Obsoletkach, opowiadając o ciążach i poronieniach, Bargielska mierzyła się z traumą i odsłaniała żałobny wymiar macierzyństwa. Również Dwa fiaty określone były melancholijną perspektywą utraty i pustki. Śmierć i miłość, zamknięte w granicach zmysłowego pożądania, poetka często w zbiorze przywoływała za pomocą słowa „dotyk”. W siódmym tomie poetyckim Dziecko z darów, intymnym i szczerym, powraca do tematów utraty miłości, macierzyństwa i straty dziecka. Te doświadczenia postrzega jako sens i treść spełnionego istnienia, a w codzienności dostrzega jej duchowy wymiar.
Bargielska pokazuje podmiot swoich wierszy przede wszystkim przez pryzmat seksualności. Jej bohaterka prezentuje się nam w rolach matki, żony, kochanki. Zwłaszcza Małe lisy splatają ze sobą fantazje o kobiecości pożądającej poza normatywnie skonstruowanym społeczeństwem, szukającej dla siebie – dosłownie – mordercy z lasu, oraz kobiecości potwierdzającej reguły patriarchatu. Bach for my baby to poetycka wersja tej samej historii, w której wydarzenia rozgrywają się w erotycznym trójkącie: mąż, żona i ten trzeci. Miłosna retoryka w wierszach Bargielskiej często wprowadza porządek tego, co niewidzialne. Dlatego można w przypadku tej poezji mówić także o pewnego rodzaju religijności, mniej lub bardziej mistycznej.
Bargielska splata ze sobą figury i wartości kultury mieszczańskiej, patriarchalnej i chrześcijańskiej. W tak zakreślonych ramach prezentuje związki kobiecego podmiotu ze społeczno-religijnymi porządkami. Kobieta w tych wierszach jest odzwierciedleniem męskich fantazji i wyrazem pragnienia niepochwytności.
Bargielska jest też współautorką picturebooka Obie, z rysunkami Iwony Chmielewskiej, w którym w słowno-obrazowej opowieści powracają tematy różnych stron macierzyństwa, towarzyszących mu emocji – radości, lęku, poczucia pustki.
Autorka jest dwukrotną laureatką Nagrody Literackiej Gdynia: w roku 2010 za tom wierszy Dwa fiaty oraz w 2011 za tom prozy Obsoletki. Za ten ostatni nominowana także do Paszportów Polityki i do Narody Literackiej „Nike” (2011; książka znalazła się w finale nagrody). Za tom wierszy Bach for my baby została nominowana w 2013 roku do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” oraz do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. Kolejny rok przyniósł jej nominację do Nagrody Literackiej „Nike” za Małe lisy. Za Dziecko z darów w 2020 roku nominowana do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius”, a w 2021 roku do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej. W 2024 roku nominowana do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” za Wybór stand-upów . Tłumaczenia jej wierszy ukazały się także w antologiach w językach serbskim, węgierskim czy hiszpańskim.
BIBLIOGRAFIA
poezja:
- Dating Sessions, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.
- China Shipping, Kielce: kserokopia.art.pl, 2005.
- Dwa fiaty, Wrocław: Biuro Literackie, 2009.
- Bach for my baby, Wrocław: Biuro Literackie, 2012.
- Szybko przez wszystko (wybór wierszy), Wrocław: Biuro Literackie, 2013.
- Nudelman, Wrocław: Biuro Literackie, 2014.
- Selfie na tle rzepaku, Wrocław, Biuro Literackie, 2016.
- Dziecko z darów, Lusowo: Wydawnictwo Wolno, 2019.
- Wybór stand-upów, Kołobrzeg: Biuro Literackie, 2023.
proza:
- Obsoletki, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2010.
- Małe lisy, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2013.
- Obie (wraz z Iwoną Chmielewską), Lusowo: Wydawnictwo Wolno, 2016.
- Siedem przygód Rozalii Grozy, Stronie Śląskie: Biuro Literackie, 2017.
- Pij ze mną kompot, Lusowo: Wydawnictwo Wolno, 2021.
DZIAŁALNOŚĆ TRANSLATORSKA
- Ursula K. Le Guin, Dotąd dobrze, (2. tłum. Jerzy Jarniewicz), Warszawa: Prószyński i S-ka, 2019.
- Ursula K. Le Guin, Księga Drogi i Dobra, (2. tłum. Jerzy Jarniewicz), Warszawa: Prószyński i S-ka, 2020.
TŁUMACZENIA
angielski:
- Wiersze w: Free over Blood. Contemporary Polish Poetry in Translation, tłum. Marek Kaźmierski, London: OFF_Press, 2011.
- Passenger ultrasound [poezje], b.m.: Toad Press, 2014.
- Wiersze w: Scattering the Dark: an Anthology of Polish Women Poets, Buffalo: White Pine Press, 2015.
- Born Sleeping [Obsoletki – fragment] w: Best European Fiction 2016, Victoria, TX : Dalkey Archive Press, 2015.
- The Great Plan B [wybór wierszy], tłum. Maria Jastrzębska, Ripon: Smokestack Books, 2017.
białoruski:
- Wiersze w: Čatyry = Cztery = Čtyri = Štyri = Négy, tłum. Maryâ Puškìna, Vìlno: Logvìnaŭ, 2016.
chorwacki:
- Druga ruža [wybór wierszy, wydanie w trzech językach], tłum. na chorw. Đurđica Čilić Škeljo, Maria Jastrzębska, na ang. Katarzyna Szuster, Zagreb: Studentsko kulturno-umjetničko društvo Ivan Goran Kovačić, 2016.
czeski:
- Wiersze w: Antologie současné polské poezie, tłum. Lucie Zakopalová, Praha: Fra, 2011.
- Píšeš báseň [wybór wierszy], tłum. Lucie Zakopalová, Ostrava: Protimluv, 2013.
duński:
- Alles van: Justyna Bargielska [wybór wierszy, wydanie w trzech językach], tłum. na duń. Karol Lesman, na ang. Katarzyna Szuster, Versopolis, Gent, [Ljubljana]: PoëzieCentrum, 2015.
francuski:
- Petit renards [Małe lisy], tłum. Agnieszka Żuk, Montreal: Les Allusifs, 2016.
- Nudelman, tłum. Isabelle Macor, Corcoué-sur-Logne: Éditions Lanskine, 2019.
- L'enfant des dons [Dziecko z darów], tłum. Isabelle Macor-Filarska, [Corcoué-sur-Logne]: Éditions Lanskine, 2022.
hiszpański:
- Pequeños zorros [Małe lisy], tłum. Katarzyna Olszewska Sonnenberg, Madrid: Báltica Editorial, 2019.
koreański:
- 두 여자 [Obie], (picturebook) rys. Iwona Chmielewska, tłum. Un Go, [Seoul]: Ohu ui Somyo, 2021.
niemiecki:
- Kleine Füchse [Małe lisy], tłum. Lisa Palmes, Berlin: Klak Verlag, 2014.
- Wiersze w: Stillleben mit Crash: Gedichte aus Polen, Heidelberg: Verlag Das Wunderhorn, 2014.
słoweński:
- Serija manjših ran [wybór wierszy], tłum. Staša Pavlović, Ljubljana: Beletrina, 2015.
EZ