ur. 1924 we Lwowie, zm. 1998 w Warszawie. Poeta i eseista, autor utworów dramatycznych i słuchowisk, pisarz o wielkim dorobku, wyjątkowym autorytecie artystycznym i moralnym, o biografii tragicznie uwikłanej w historię XX w. Jest laureatem wielu polskich i zagranicznych nagród literackich. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy. Jako poeta debiutował w 1950, jednak pierwszą książkę poetycką (Struna światła) wydał dopiero w 1956 roku.

Kluczami do zrozumienia poezji Herberta są kategorie wydziedziczenia, ironii i wierności. Wiersze poety stanowią próbę odnowienia tradycji jako aksjologicznego fundamentu życia jednostki. W lirycznych przypowieściach dokonuje się przeciwstawienie obrazu moralnej jałowości i zagubienia współczesnego człowieka etycznemu kodeksowi bohaterów kultury śródziemnomorskiej, "obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów". Pan Cogito, bohater słynnego cyklu z 1974 i wielu wierszy późniejszych, uosabia rozdarcie pomiędzy poczuciem rzeczywistości a pragnieniem chwały. Ironia komplikuje pozorną prostotę i jednoznaczność Herbertowych wierszy, będąc jednocześnie figurą artystyczną i postawą wobec bytu. Przedmiotem ironicznych demaskacji bywa pozór udający istotę rzeczy, pozór prawdy chcący uchodzić za prawdę samą, zadufanie w przebiegłość i siłę czy przywiązanie do pojęć fałszywych, słowem - pogląd o bezalternatywności tego, co zwykliśmy uważać za rzeczywiste. Ironia okazuje się formą solidarności, gdyż ofiarowuje człowiekowi wyzwolenie spod władzy komunału, pomaga mu zrozumieć świat i godnie żyć. Eseistyka Herberta zrazu wydaje się jedynie "sprawozdaniem z podróży" do miejsc, w których rodziła się lub rozkwitała europejska kultura. Barbarzyńca w ogrodzie przynosi "relacje" z wyprawy do Francji i Włoch, a Martwa natura z wędzidłem do XVII-wiecznej Holandii, ogarniętej pasją kolekcjonowania obrazów. Jeden ze swoich szkiców zakończył Herbert tak: "To my jesteśmy ubodzy, bardzo ubodzy. Znakomita część sztuki współczesnej opowiada się po stronie chaosu, gestykuluje w pustce albo mówi o historii własnej jałowej duszy. Dawni mistrzowie, wszyscy bez wyjątku, mogli powtórzyć za Racinem 'pracujemy po to, aby podobać się publiczności', to znaczy wierzyli w sens swojej pracy, możliwość międzyludzkiego porozumienia. (...) Niech pochwalona będzie ta naiwność".

BIBLIOGRAFIA

poezja:

• Struna światła, Warszawa: Czytelnik, 1956.
• Hermes, pies i gwiazda, Warszawa: Czytelnik, 1957.
• Studium przedmiotu, Warszawa: Czytelnik, 1961.
• Napis, Warszawa: Czytelnik, 1969.
• Pan Cogito, Warszawa: Czytelnik, 1974.
• 18 wierszy, 1983.
• Raport z oblężonego miasta i inne wiersze, Paryż: Instytut Literacki, 1983.
• Elegia na odejście, Paryż: Instytut Literacki, 1990.
• Rovigo, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1992.
• Epilog burzy, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998.
• 89 wierszy, Kraków: a5, 1998
• Wiersze wybrane, Kraków: a5, 2004
• Wiersze zebrane, Kraków: a5, 2008
• Utwory rozproszone (Rekonesans), Kraków: a5, 2011

eseje/opowiadania:

• Barbarzyńca w ogrodzie, Warszawa: Czytelnik 1962.
• Martwa natura z wędzidłem, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1993.
• Labirynt nad morzem, Warszawa: Zeszyty Literackie, 2000.
• Król mrówek, Kraków: a5, 2001.
• Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone, Warszawa: Biblioteka Więzi, 2001.
• Mistrz z Delft, Warszawa: Zeszyty Literackie, 2008.

korespondencja:

• Kochane Zwierzątka... - Listy Zbigniewa Herberta do przyjaciół – Magdaleny i Zbigniewa Czajkowskich, red. i komentarze: Magdalena Czajkowska, Warszawa: PIW, 2000; wznow.: wyd. poprawione i uzupełnione: Warszawa: Rosner & Wspólnicy, 2006
• Zbigniew Herbert. Jerzy Zawieyski. Korespondencja 1949-1967, wstęp: Jacek Łukasiewicz, wybór i przypisy: Paweł Kądziela, Warszawa: Biblioteka Więzi 2002
• Zbigniew Herbert. Henryk Elzenberg. Korespondencja, red. i posłowie: Barbara Toruńczyk, przypisy: Barbara Toruńczyk, Paweł Kądziela, Warszawa: Zeszyty Literackie, 2002.
• Zbigniew Herbert, Jerzy Turowicz. Korespondencja, Kraków: a5, 2005
• Zbigniew Herbert, Stanisław Barańczak. Korespondencja, Warszawa: Zeszyty Literackie, 2005
• Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz. Korespondencja, Warszawa: Zeszyty Literackie, 2006

dramaty:

• Jaskinia filozofów, Twórczość 1956, nr 9.
• Drugi pokój, Dialog 1958, nr 4.
• Rekonstrukcja poety, Więź 1960, nr 11/12.
• Lalek. Sztuka na głosy, Dialog 1961, nr 12.
• Listy naszych czytelników, Dialog 1972, nr 11.
• Wszystkie pośmiertnie: Dramaty, Wrocław 1997.

WYBRANE TŁUMACZENIA:

albański:

• Zoti Cogito [Pan Cogito], tłum. Mazllum Saneja, Pejë: Dukagjini, 2000.
• Raport prej qytetit të rrethuar [Raport z oblężonego miasta], tł. Romeo Çollaku, Tirana:   Aleph, 2015.

angielski:

• Barbarian in the garden [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Michael March, Jarosław Anders, Manchester: Carcanet, 1985; New York: Harcourt Brace Jovanovich, 1986
• Report from the besieged city and other poems [Raport z oblężonego Miasta], tłum. John and Bogdana Carpenter, New York: Ecco Press, 1985.
• Still life with a bridle: essays and apocryphas [Martwa natura z wędzidłem], tłum. John and Bogdana Carpenter, London: Cape, 1993; Hopewell, NY: Ecco Press, 1993
• Mr Cogito [Pan Cogito], tłum. John and Bogdana Carpenter, Oxford: Oxford University Press, 1993
• Reconstruction of a Poet, tłum. Adam Czerniawski, Frontiers, Leopard III, Londyn 1994
• Elegy for the departure and other poems [Elegia na odejście], tłum. John and Bogdana Carpenter, Hopewell, NY: Ecco Press, 1999.
• King of the Ants: mytholoical essays [Król mrówek : prywatna mitologia], tłum. John and Bogdana Carpenter, Hopewell, Ny: Ecco Press, 1999.
• The labyrinth on the sea: essays [Labirynt nad morzem], tłum. John and Bogdana Carpenter, New York: Ecco, 2005.
• The Collected Poems 1956-1998, tłum. Alissa Valles, New York: Ecco, 2007.

białoruski:

• Rapart z goradu ŭ abloze. Vybrannyâ tvory [Raport z oblężonego miasta. Utwory wybrane], Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, 2006; wydanie dwujęzyczne.
• Rèkanstrukcyâ paèta [Rekonstrukcja poety], Mińsk: Logvìnaŭ, 2009.
• Sproba apìsan'nâ: vybranaâ èsèìstyka, Mińsk: Logvìnaŭ, 2009.

bułgarski:

• Pan Kogito [Pan Cogito], tłum. Dimitrina Lau-Bukowska, Sofia: Atelie, 1998
• Silata na vkusa: 100 stichotvorenija [wybór ze zbioru: 89 wierszy, Epilog burzy, Elegia na odejście, Raport z oblężonego Miasta], tłum. Vera Dejanova; Sofia: Stigmati, 2000.
• Varvarin v gradinata [Barbarzynca w ogrodzie], tłum. Vera Dejanova, Sofia: Stigmati, 2000.
• Natjurmort z juzda [Martwa natura z wędzidłem], tłum. Vera Dejanova, Sofia: Stigmati, 2008.
• wybór wierszy i esejów: Zbignev Herbert: 1924-1998, Sofiâ: Instytut Polski w Sofii, 2008.

chiński:

• Barbarzyńca w ogrodzie, tłum. Zhenhui Zhang, Guangdong: Flower City Publishing House, 2014
• Martwa natura z wędzidłem, tłum. Yi Lijun, Guangdong: Flower City Publishing House, 2014
• Labirynt nad morzem, tłum. Zhao Gang, Guangdong: Flower City Publishing House, 2014

czeski:

• Poslání pana Cogito [Pan Cogito; Raport z oblężonego Miasta], tłum. Vlasta Dvořáčková i Miroslav Červenka, Praha: Československý Spisovatel: Lidové Noviny, 1991.
• Jeskyne filozofu [Jaskinia filozofów], tłum. Vlasta Dvořáčková i Irena Lexová, Praha: Dilia, 1994.
• Epilog bouře [wybór z: Struna światła, Hermes, pies i gwiazda; Studium przedmiotu; Napis; Pan Cogito; Epilog burzy], tłum. Miroslav Červenka, Vlasta Dvořáčková. Praha: Mladá Fronta, 2000.
• Ze země pana Nikoho: dva středoevropští básníci tváří v Tvář totalitě, Praga: Dokořán, 2008.
• Barbar v zahrade [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Josef Mlejnek, Praga: Opus 2010.
• Zátiší s udidlem [Martwa natura z wędzidłem], tłum. Jan Linka, Praga: Opus, 2012.

chorwacki:

• Svjedok Zlovremena [Wybór wierszy], tłum. Pero Mioč, Rijeka: DHK, 2003.
• Moc ukusa: izbor iz djela, Zagreb: Hrvatsko Filološko Društvo: Disput, 2009.

duński:

• Hr. Cogitos hjemkomst: digte [Pan Cogito], tłum. Janina Katz, Willy Dähnhardt, Kopenhaga: Brundum, 1980.
• Rapport fra den belejrede by [Raport z oblężonego Miasta], tłum. Janina Katz, Uffe Harder, Kopenhaga: Brundum, 1986.
• Stilleben med bidsel [Martwa natura z wędzidłem], tłum. Janina Katz, Willy Dähnhardt, Uffe Harder, Kopenhaga: Brundum/Aschehoug, 1995.
• Stormens epilog [Epilog burzy], tłum. Janina Katz, Hans Hartmann; Århus: Husets Forl./S.O.L., 2002.

estoński

• Valitud luuletused [Wiersze wybrane], tłum. Hendrik Lindepuu, Laiuse: Hendrik Lindepuu Kirjastus, 2008

fiński:

• Kyynelten Teknologiasta [Wybór wierszy], tłum. Jussi Rosti. Helsinki: WSOY 2005.

francuski:

• Monsieur Cogito et autres poemes [Pan Cogito], tłum. Alfred Sproede, Paris: Éditions Fayard, 1990.
• Anthologie Redresse-toi et va, tłum. Jacques Burko, Paris: Editions de la Différence, 1995.
• Elégie pour le départ et Rovigo, tłum. Jacques Burko, Nantes: le Passeur-Cecofop, 2000.
• Un barbare dans le jardin [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Jean Lajarrige, Paris: Éd. du Rocher, 2000.
• Nature morte avec bride et mors [Martwa natura z wędzidłem], tłum. Thérèse Douchy, Paris: Calman-Lévy, 2003.
• Le Labyrinthe au bord de la mer [Labirynt nad morzem], tłum.Brigitte Gautier, Paris: Le Bruit du Temps, 2011
• Corde de lumière [I tom dzieł zebranych: Corde de lumière; Hermès, le chien et l'étoile; Étude de l'objet], tłum.Brigitte Gautier, Paris: Le Bruit du Temps, 2011
• Nature morte avec bride et mors [Martwa natura z wędzidłem], tłum. Thérèse Douchy, Paryż: Le Bruit du Temps, 2012

grecki:

• Epilogī' apo to érgo tou, tlum. Spýros Tsakniás, Thessaloníkī: M. Egnatía, 1979.
• Ī psychī' tou k. Cogito kai álla poiī'mata [Dusza Pana Cogito i inne wiersze], tłum. Chárīs Vlavianós, Athī'na: Gavriīlídīs, 2001.
• Dyo Eurōpaíoi poiītés, tłum. Giō'rgos Z. Christodoulídīs, Athī'na: Paraskī'nio, 2001.
• Poiīmata: eklogī apó to érgo tou, tłum. Giōrgos Z. Christodoulídīs, Athīna: Paraskīnio, 2001.

hebrajski:

• [Raport z oblężonego miasta], tłum. David Weinfeld, wyd. Sifriat Poalim, 1990
• Hā-'Apôqrîpîm ha-hôlendrîîm [Apokryfy Holenderskie], tłum. David Weinfeld, Tel Aviv: Am Oved, 1997
• 'Elegyā(h) le-'ēt perêdā(h) [Elegia na odejście], tłum. David Weinfeld, Tel Aviv: Hakibbutz Hameuchad, 1998
• [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Marta i Jurek Stankiewicz, Jerozolima: Carmel, 2004
• Poems [Poezje], tłum. David Weinfeld, Jerozolima: Carmel, 2012

hindi:

• Antahkaraò kâ âytan [Obszar pamięci, dwujęzyczny, polsko-hindi wybór wierszy], red. Aśok Wadźpeji, Renata Czekalska, New Delhi 2002.

hiszpański:

• Informe desde la ciudad sitiada [Raport z oblężonego miasta], tłum. Xaverio Ballester, Madrid: Hiperión, 1993.
• Naturaleza muerta con brida: ensayos y apócrifos, tłum. Xavier Farré, Barcelona: Acantilado, 2008.
• Un bárbar al jardí, tłum. Manel Bellmunt, Barcelona: Labreu, 2009.
• El laberinto junto al mar [Labirynt nad morzem], tłum. Anna Rubió, Jerzy Sławomirski, Barcelona: Acantilado, 2013

kataloński:

• Informe des de la ciutat assetjada [Raport z oblężonego Miasta], tłum. Grzegorz Gryc, València: Ed. de la Guerra, [1993].
• Un Bàrbar al Jardí [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Manel Bellmunt, Labreu Edicions, 2009

litewski:

• Dvejojanti Nikė: poezija [Nike, która się waha: poezje], tłum. Eugenijus Ališanka, Vilnius: Lietuvos Rašytojų Sajungos Leidykla, 2001

macedoński:

• Patot do voobrazbata [Wybór wierszy], tłum. Petre Nakovski, Skopje: Makavej, 2005.

niderlandzki:

• Meneer Cogito [Pan Cogito], tłum. Gerard Rasch; Amsterdam: De Bezige Bij, 1990
• Rapport uit een belegerde stad en andere gedichten [Raport z oblężonego Miasta], tłum. Gerard Rasch; Amsterdam: De Bezige Bij, 1994.
• Barbaar in de tuin: literaire schetsen [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Karol Lesman; Amsterdam: De Bezige Bij, 1995.
• Verzamelde Gedichten [wybór z: Struna światła, Hermes, pies i gwiazda; Studium przedmiotu; Napis; Pan Cogito; Epilog burzy], tłum. Gerard Rasch. Amsterdam: De Bezige Bij, 1999
• De koning van de mieren [Król mrówek: prywatna mitologia], tłum. Gerard Rasch; Amsterdam: De Bezige Bij, 2004

niemiecki:

• Die Höhle der Philosophen [Jaskinia filozofów], Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1966.
• Herr Cogito [Pan Cogito], tłum. Karl Dedecius, Frankfurt a.M: Suhrkamp, 1974, 1995.
• Das Land, nach dem ich mich sehne: Lyrik und Prosa [wybór wierszy], tłum. Guido von Birkenfeld, Karl Dedecius, Klaus Staemmler, Oskar Jan Tauschinski, Walter Tiel, Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1987.
• Bericht aus einer belagerten Stadt [Raport z oblężonego Miasta], tłum. Oskar Jan Tauschinski, Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1985.
• Stilleben mit Kandare [Martwa natura z wędzidłem], tłum. Klaus Staemmler, Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1994.
• Ein Barbar in einem Garten [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Walter Tiel, Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1995.
• Rovigo [Rovigo], tłum. Klaus Staemmler, Frankfurt a.M.: Suhrkamp1995.
• Opfer der Könige: zwei Essays [Obrona Templariuszy; O Albigensach, inkwizytorach i trubadurach], tłum. Klaus Staemmler, Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 1999
• Gedichte [Poezje], tłum. Karl Dedecius, Kraków: WL, 2000
• Gewitter-Epilog: Gedichte [Epilog burzy], tłum. Henryk Bereska, Frankfurt a.M.: Suhrkamp, 2000
• Herrn Cogitos Vermächtnis: 89 Gedichte [89 wierszy], tłum. Karl Dedecius [et al.], Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2000
• Der Tulpen bitterer Duft [Tulipanów gorzki zapach], tłum. Klaus Staemmler. Frankfurt am Main; Leipzig: Insel-Verl., 2001.

norweski:

• Hola til filosofane, tłum. Ragnvald Skrede, Oslo, 1972.
• Leserne skriver, tłum. Rigmor Ottho, Norway, 1975.
• Herr Cogito. Utvalgte dikt [Wybrane wiersze], tłum. Ole Michael Selberg, Oslo: Solum 1977.
• Rapport fra en beleiret by og andre dikt [Raport z oblężonego miasta], tłum. Ole Michael Selberg, Oslo: Solum, 1987.

portugalski:

• Escolhido pelas estrelas. Antologia poética [Wybrany przez gwiazdy], Lizbona: Assírio & Alvim 2009

rosyjski:

• Varvar v sadu [Barbarzynca w ogrodzie], tłum. L. Cyv’jan, Sankt-Peterburg: Izd-vo Ivana Limbacha, 2004.
• Stichotvorenija [Wiersze], tłum. Wladimir Britaniszski, Sankt-Peterburg: Aletejja, 2004
• Izbrannoje [Wiersze wybrane], tłum. Anatol Rojtman, Moskwa: Tekst 2010.
• Natjurmort s udiłami [Martwa natura z wędzidłem], tłum. Analol Niechaj, Sankt Petersburg: Izdatielstwo Iwana Limbacha, 2013
• Labirint u morja [Labirynt nad morzem], tłum. Anatol Niechaj, Sankt-Petersburg: Iwan Limbach, 2015    

rumuński:

• Versuri, tłum. Marcel Mihlas, Bucuresti: Univers, 1976.
• 89 de poezii [89 wierszy], tłum. Radosława Janowska-Lascar, Iaşi: Editura Timpul, 2001.
• Pan Cogito. tłum. Constantin Geambaşu, Bukareszt: Paideia, 2008.

serbski:

• Kralj mrava [Król mrówek], tłum. Biserka Rajcic, Belgrad: Arhipelag, 2013.

słowacki:

• Čierna ruža [Wybór wierszy], tłum. Vlastimil Kovalčík, Bratislava: Hojnica, 1999.
• Barbar v záhrade [Barbarzyńca w ogrodzie], tłum. Karol Chmel, Bratislava: Kalligram, 2005.
• Fortinbrasov žalospev: vybrané básne, tłum. Peter Milčák, Marián Milčák, Bratislava: Kalligram, 2009.

słoweński:

• Barbar v vrtu, [Barbarzyńca w ogrodzie, Wybór esejów], Knjižna zbirka Beletrina, Študentska založba, 2003.
• Rovigo Epilog Viharja [Epilog burzy], tłum. Jana Unuk, Ljubljana: Poetikonove Lire, 2013.

szwedzki:

• Herr Cogito [Pan Cogito], tłum. Per-Arne Bodin, Halmstad: Fripress, 1983.
• Rapport från en belägrad stad och andra dikter [Raport z oblężonego Miasta], tłum. Agneta Pleijel, Daniel Bronski, współpraca: Erik Mesterton, Stockholm: A. Bonnier, 1985.
• Inskrifter [Wiersze zebrane], tłum. Irena Grönberg, Halmstad: Tryck Bulls Graphics, 2013.

ukraiński:

• Vibranì poezìï, tłum. Vìktora Dmitruka, Lwów: Kamenjar, 2001.
• Poezje, tłum. Vìktor Dmitruka, Lwów: Kamenâr, 2007.  
• Labìrint bìlâ morâ, tłum. Andrij Pavlišin, Kiïv: Duh ì Lìtera, 2008.
• Varvar u sadu, tłum. Andrij Pavlišin, Kiïv: Duh ì Lìtera, 2008.
• Natûrmort ìz vudilom, tłum. Andrìj Pavlišin, Kiïv: Duh ì Lìtera, 2008.

walijski:

• Zbigniew Herbert: detholiad o'i gerdii [Wybór poezji], Cardiff: Gwasg Prifysgol Cymru ar ran yr Academi Gymreig, 1985.

węgierski:

• Barbár a kertben [Barbarzyńca w ogrodzie], Budapest: Európa 1977.
• Az angyal kihallgatása [Przesłuchanie anioła], Budapest: Európa 1979.
• Csendélet zablával [Martwa natura z wędzidłem], Budapest: Orpheusz 1998.
• Az Ízlés hatalma [Potęga smaku], Budapest: Orpheusz 1998.
• Labirintus a tengerparton [Labirintus a tengerparton], tłum. Zsuzsa Mihályi, Budapest: Európa 2003.
• Fortinbras Gyaszeneke [Wiersze zebrane], tłum. Csordás Gábor, Gimes Romána, Körner Gábor, Nagy László, Tozser Árpád, Pozsony: Kalligram, 2009.

włoski:

• Rapporto dalla cittá assediata: 24 poesie [Raport z oblężonego Miasta], tłum. Pietro Marchesani, Milano: All’insegna del Pesce d’Oro, 1985; Milano: Adelphi 1993.
• Elegia per l’addio della penna dell’inchiostro della lampada [Elegia na odejście pióra, atramentu, lampy], tłum. Pietro Marchesani, Milano: Ed. di V. Scheiwiller, 1989.
• Rovigo [Rovigo], tłum. Andrea Ceccherelli, Alessandro Niero, Rovigo: Il Ponte del Sale, 2008.
• Siena, tłum. Francesca Fornari, Siena: Comune di Siena, 2008.