Literatura

Sylwia Chutnik
(ur. 1979) prozaiczka i przewodniczka miejska. Ukończyła kulturoznawstwo oraz Gender Studies na Uniwersytecie Warszawskim. Jest także działaczką społeczną, prezeską Fundacji MaMa, pracującej na rzecz poprawy sytuacji matek w Polsce. Laureatka „Paszportu Polityki” za rok 2008.
Zadebiutowała w roku 2008 powieścią Kieszonkowy atlas kobiet. Historie czterech osób, mieszkańców warszawskiej kamienicy: młodej kobiety z marginesu społecznego, mężczyzny o nieokreślonej tożsamości seksualnej, sędziwej uczestniczki powstania warszawskiego oraz zbuntowanej nastolatki przeplatają się w tej książce z socjologizującymi opisami grup kobiecych w ich naturalnych środowiskach (bazar, przychodnia lekarska, osiedle itp.). Całość tworzy oryginalny przewodnik po takiej Warszawie, jakiej próżno szukać w turystycznych przewodnikach; jest bezkompromisowym, mocno feminizującym studium kondycji najuboższych i odsuniętych poza społeczny nawias współczesnych mieszkańców stolicy.
W kolejnej powieści, zatytułowanej Dzidzia (2010) realizm ustępuje miejsca surrealizmowi i grotesce. Inna poetyka nie osłabia jednak krytycznych intencji autorki. Akcję swojej książki autorka umieszcza tym razem w podwarszawskich Gołąbkach, gdzie wraz z matką mieszka 16-letnia, kaleka od urodzenia dziewczynka, niezdolna do samodzielnego życia. Upośledzenie Dzidzi (bohaterka nie ma kończyn, cierpi na wodogłowie i nie może mówić) sprawia, że nijak nie może ona zaprotestować przeciwko przydzielanym jej, symbolicznym „funkcjom” lub rolom: kary za wojenne grzechy przodków, świętej czy trupa-kozła ofiarnego. Kalekie dziecko działa jak katalizator przemocy, a w jej „kalejdoskopowych” oczach odbijają się wszelkie polskie przywary. Drastyczne obrazy wykreowane przez pisarkę mogą budzić odruch sprzeciwu, ale trzeba je wziąć w ironiczny cudzysłów. Sugeruje to zwłaszcza język powieści: mocno kolokwialny i pozornie nieprzystający do ciężkiego tematu.
Pisarka, która zawodowo jest przewodniczką miejską, opublikwała też niekonwencjonalny przewodnik po Warszawie, zatytułowany Warszawa kobiet. Autorka proponuje w nim trasy po wybranych, najciekawszych dzielnicach Warszawy, ale przede wszystkim spacer po mieście kryjącym historie zamieszkujących je niegdyś kobiet: rzeźbiarek, nauczycielek czy pisarek.
BIBLIOGRAFIA
- Kieszonkowy atlas kobiet, Kraków: Korporacja Ha!art, 2008.
- Dzidzia, Warszawa: Świat książki, 2009.
- Warszawa kobiet, Warszawa: Spółdzielnia Pracy Polityka, 2011.
- Mama ma zawsze rację, Warszawa: Mamania, 2012.
- Cwaniary, Warszawa: Świat Książki, 2012.
- W krainie czarów, Kraków: Znak, 2014.
- Jolanta, Kraków: Znak, 2015.
- Smutek cinkciarza, Warszawa: Od deski do deski, 2016
TŁUMACZENIA:
chorwacki:
- Džepni atlas žena [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Emilio Nuić, Zagreb: Hena com, 2017.
czeski:
- Potvory [Cwaniary], tłum. Michala Benešová, Praga: Argo, 2014.
- Kapesní atlas žen [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Martina Bořilová, Barbora Gregorová, Jan Jeništa, Lucie Zakopalová, Praha: Fra, 2014.
duński:
- Slagssøstre [Cwaniary], tłum. Christian K. Vinther, Bøvlingbjerg: Vinther, 2019.
litewski:
- Kišeninis moterų atlasas [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Vytas Dekšnys, Kaunas: Kitos, 2011.
niemiecki:
- Weibskram [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Antje Ritter-Jasińska, Berlin: Vliegen Verlag, 2012.
rosyjski:
- Karmannyj atlas ženŝin [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Jurij Czajnikov, Moskva: Novoe Lit. Obozrenie, 2011.
serbski:
- Džepni atlas žena [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Snežana Ðukanović, Beograd: B&S, 2013.
słowacki:
- Vreckový atlas zien [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Katarina Laucikova, Bratislava: Ladon, 2011.
węgierski:
- Női zsebatlasz [Kieszonkowy atlas kobiet], tłum. Zsuzsa Mihályi, Budapest: Typotex, 2015.