Literatura

Marek Krajewski
(ur. 1966) – autor kryminałów, były wykładowca akademicki (filologia klasyczna). Jeden z najchętniej tłumaczonych polskich pisarzy współczesnych.
Krajewski w dużym stopniu przyczynił się do odrodzenia na początku XXI wieku polskiej prozy kryminalnej i sprawił, że niemal przez dekadę kryminał retro był podgatunkiem dominującym. Wszystko to za sprawą cyklu powieści, którego protagonistą jest niemiecki policjant Eberhard Mock, zapoczątkowanego Śmiercią w Breslau (1999). Cykl bardzo szybko zyskał miano bestsellerowego. Krajewski w udany sposób połączył w swoich powieściach elementy kryminału noir, przede wszystkim z ducha Raymonda Chandlera, oraz tak zwanej prozy małych ojczyzn. Chandlerowski jest główny bohater serii. Mock to człowiek niejednoznaczny, rozdarty między dobrem a złem, skażony licznymi nałogami, ale jednak budzący sympatię, głównie dlatego, że jest wierny kanonowi swoich wartości. Z czarnym kryminałem powieści autora Końca świata w Breslau (2003) łączy też atmosfera – mroczna i duszna. Zaś z inspiracji prozą małych ojczyzn pochodzi obraz przedwojennego i wojennego (w Festung Breslau, 2006) Breslau, miasta bezpowrotnie zniszczonego przez „historię spuszczoną z łańcucha”.
Krajewski bardzo szybko wypracował własną formułę powieści kryminalnej retro, którą konsekwentnie posługiwał się w kolejnych książkach. Swoistym znakiem firmowym autora Widm w mieście Breslau (2005) stały się specyficzne intrygi budowane wokół motywów zbrodni na tle seksualnym albo zbrodniczych działań mniej lub bardziej tajnych stowarzyszeń.
Po serii z Mockiem Krajewski poświęcił się pisaniu drugiego cyklu kryminalnego, którego głównym bohaterem jest komisarz Edward Popielski. Jego akcja rozgrywa się w przedwojennym Lwowie, a w późniejszych częściach serii także w powojennym Wrocławiu (obaj bohaterowie Krajewskiego prowadzili wspólne śledztwo w powieści Głowa Minotaura, 2009). Popielski jest bohaterem podobnym do Mocka. Tak samo jak policjant z Breslau uwielbia łacinę, szachy, mocne trunki i dobre jedzenie, spędza czas w towarzystwie prostytutek, a w trakcie śledztwa niezbyt przejmuje się procedurami policyjnymi, grając według własnych zasad.
Krajewski jest także współautorem książek. Razem z Mariuszem Czubajem napisał dwa kryminały współczesne: Aleja samobójców (2008) i Róże cmentarne (2009). Należą one do serii powieściowej, w której głównym bohaterem jest policjant z Gdańska, nadkomisarz Jarosław Pater, niepokorny typ, miłośnik jazzu i piłki nożnej, purysta językowy. Kryminały te to udane połączenie elementów typowych dla pisarstwa obu autorów, takich jak wielopoziomowe intrygi kryminalne, serie mrocznych zbrodni, dbałość o precyzyjny i zajmujący opis przestrzeni miejskiej, humor i ironia. Książka Umarli mają głos. Prawdziwe historie (2015) jest wspólnym dziełem Krajewskiego oraz słynnego patologa i biegłego sądowego Jerzego Kaweckiego. Składa się z dwunastu – wedle określenia autora – opowiadań reportażowych, fabularyzowanych relacji ze skomplikowanych, trudnych śledztw, w których w swojej kilkudziesięcioletniej praktyce zawodowej brał udział patolog.
Krajewski zdobył między innymi Nagrodę Wielkiego Kalibru (2003) oraz Paszport „Polityki” (2005).
BIBLIOGRAFIA
- Śmierć w Breslau, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1999.
- Koniec świata w Breslau, Warszawa: W.A.B., 2003.
- Widma w mieście Breslau, Warszawa: W.A.B., 2005.
- Festung Breslau, Warszawa: W.A.B., 2006.
- Dżuma w Breslau, Warszawa: W.A.B., 2007.
- Aleja samobójców (wspólnie z Mariuszem Czubajem), Warszawa: W.A.B., 2008.
- Róże cmentarne (wspólnie z Mariuszem Czubajem), Warszawa: W.A.B., 2009.
- Głowa Minotaura, Warszawa: W.A.B., 2009.
- Erynie, Kraków: Znak, 2010.
- Liczby Charona, Kraków: Znak, 2011.
- Rzeki Hadesu, Kraków: Znak, 2012.
- W otchłani mroku, Kraków: Znak, 2013.
- Władca liczb, Kraków: Znak, 2014.
- Arena szczurów, Kraków: Znak, 2015.
- Mock, Kraków: Znak, 2016.
- Mock: Ludzkie zoo, Kraków: Znak, 2017.
- Mock: pojedynek, Kraków: Znak, 2018.
- Mock: Golem, Kraków: Znak, 2019.
- Mock. Moloch, Kraków: Znak, 2020.
- Diabeł stróż, Kraków: Znak, 2021.
- Błaganie o śmierć, Kraków: Znak, 2022.
- Dziewczyna o czterech palcach, Kraków: Znak, 2019.
- Pomocnik kata, Kraków: Znak, 2020.
- Miasto szpiegów, Kraków: Znak, 2021.
- Czas zdrajców, Kraków: Znak, 2022.
- Demonomachia, Kraków: Znak, 2022.
- Pasożyt, Kraków: Znak, 2023.
- Ostra, Kraków: Znak, 2023.
- Słowo honoru, Kraków: Znak, 2024.
- Ostatni pisarz, Kraków: Znak, 2024.
TŁUMACZENIA
angielski:
- Death in Breslau [Śmierć w Breslau], tłum. Danusia Stok, London: MacLehose Press / Quercus Books, 2008.
- Phantoms of Breslau [Widma w mieście Breslau], tłum. Danusia Stok, London: MacLehose Press, 2010.
- The End of the World in Breslau [Koniec świata w Breslau], tłum. Danusia Stok, London: Quercus Books, 2013.
- The Minotaur’s Head [Głowa Minotaura], tłum. Danusia Stok, London: MacLehose Press, 2012.
bułgarski:
- Смърт в Бреслау [Śmierć w Breslau], tłum. Plamiena Baženowa, Sofija: Bgkniga, 2013.
chorwacki:
- Smrt u Breslauu [Śmierć w Breslau], tłum. Mladen Martić, Zaprešic: Fraktura 2009.
- Kraj svijeta u Breslauu [Koniec świata w Breslau], tłum. Mladen Martić, Zaprešic: Fraktura 2010.
- Sablasti u Breslauu [Widma w mieście Breslau], tłum. Mladen Martić, Zaprešic: Fraktura, 2010.
czeski:
- Smrt v Breslau [Śmierć w Breslau], tłum. Michał Przybylski, Brno: MOBA, 2008.
- Konec světa v Breslau [Koniec świata w Breslau], tłum. Michał Przybylski, Brno: MOBA, 2009.
- Přizraky Breslau [Widma w mieście Breslau] tłum. Michał Przybylski, Brno: MOBA, 2010.
- Erínye, tłum. Stanislav Komárek, Praha: Argo, 2019.
- Charónova čísla [Liczby Charona], tłum. Stanislav Komárek, Praha: Argo, 2020.
duński:
- Døden i Breslau [Śmierć w Breslau], tłum. Hanne Lone Tønnesen, København: Tiderne Skifter, 2009.
- Kalendermordene [Koniec świata w Breslau], tłum. Hanne Lone Tønnesen, København: Tiderne Skifter, 2009.
- Fæstning Breslau [Festung Breslau], tłum. Hanne Lone Tønnesen, København: Tiderne Skifter, 2012.
- Spøgelser i Breslau [Widma w mieście Breslau], tłum. Hanne Lone Tønnesen, København: Tiderne Skifter 2014.
francuski:
- Fin du monde à Breslau [Koniec świata w Breslau], tłum. Charles Zaremba, Paris: Éditions Gallimard, 2011.
- La mort à Breslau [Śmierć w Breslau], tłum. Charles Zaremba, Paris: Éditions Gallimard, 2012.
- Les fantômes de Breslau [Widma w mieście Breslau], tłum. Margot Carlier, Paris: Éditions Gallimard, 2008.
- La peste à Breslau [Dżuma w mieście Breslau], tłum. Margot Carlier, Maryla Laurent, Paris: Éditions Gallimard, 2009.
- La forteresse de Breslau [Festung Breslau], tłum. Laurence Dyèvre, Paris: Éditions Gallimard, 2012.
grecki:
- To σηmaδi toy Σkopπioy [Śmierć w Breslau], tłum. Irena Szelągiweicz-Ellenikos, Athīna: Metaixmio, 2009.
- Το κεφάλι του Μινώταυρου [Głowa Minotaura], tłum. Anastazja Chatzigiannidis, Athīna: Metaixmio, 2010.
hebrajski:
- שעת העקרבים [Śmierć w Breslau], tłum. Borys Gerus, Jeruszalajm: Keter, 2010.
hiszpański:
- Muerte en Breslau [Śmierć w Breslau], tłum. Fernando Otero Macías, Madrid: Alamut, 2008.
- Fin del mundo en Breslau [Koniec świata w mieście Breslau], tłum. Fernando Otero Macías, Madrid: Alamut, 2008.
- Espectros en Breslau [Widma w mieście Breslau] tłum. Anna Rubió Rodón, Jerzy Sławomirski, Barcelona: RBA Libros, 2011.
- Peste en Breslau [Dżuma w Breslau], tłum. Ana Rubió Rodón, Jerzy Sławomirski, Barcelona: RBA Libros, 2011.
litewski:
- Pasaulio pabaigo Breslau [Koniec świata w Breslau], tłum. Vidas Morkunas, Vilnius: Alma Litera, 2006.
macedoński:
- Смрт во Бреслау [Śmierć w Breslau], tłum. Filip Dymiewski, Skopje: Begemot, 2013.
- Крај на светот во Бреслау [Koniec świata w Breslau], tłum. Filip Dymiewski, Skopje: Begemot, 2014.
niderlandzki:
- Spoken in Breslau [Widma w mieście Breslau], tłum. Karol Lesman, Amsterdam: Van Gennep 2007.
- Kalendermoorden in Breslau [Koniec świata w Breslau], tłum. Rita Depestel, Greet Pauwelijn, Amsterdam: Van Gennep, 2008.
- De kalender-moordenaar [Koniec świata w Breslau], tłum. Rita Depestel, Greet Pauwelijn, Amsterdam: Van Gennep, 2009.
niemiecki:
- Tod in Breslau [Śmierć w Breslau], tłum. Doreen Daume, München: btb Verlag, 2002.
- Der Kalenderblattmörder [Koniec świata w Breslau], tłum. Paulina Schulz, München: DTV, 2006.
- Gespenster in Breslau [Widma w mieście Breslau], tłum. Paulina Schulz, München: DTV, 2007.
- Festung Breslau, tłum. Paulina Schulz, München: DTV, 2008.
- Pest in Breslau [Dżuma w Breslau], tłum. Paulina Schulz, München: DTV, 2009.
- Finsternis in Breslau: Kriminalroman [Głowa Minotaura], tłum. Paulina Schulz, München: DTV, 2012.
norweski:
- Gjenferdene i Breslau [Widma w mieście Breslau], tłum. Anne Walseng, Bergen: Vigmonstad & Bjørke, 2009.
- Pesten i Breslau [Dżuma w Breslau], tłum. Anne Walseng, Bergen: Vigmostad Bjørke, 2010.
- Verdens ende i Breslau [Koniec świata w Breslau] tłum. Anne Walseng, Bergen: Vigmostad & Bjørke, 2011.
rosyjski:
- Пригоршня скорпионов [Śmierć w Breslau], tłum. Leonid Michajłowicz Cywian, Sankt-Petersburg: Azbuka-klassika, 2005.
- Рризраки Бреслау [Widma w mieście Breslau], tłum. Sergiej Sokołow, Moskwa: Phantom Press 2007.
- Голова Минотавра [Głowa Minotaura], tłum. Sergiej Podrażanskij, Moskwa: Mosty Kultury / Geszarim, 2012.
rumuński:
- Sfȃrşitul lumii la Breslau [Koniec świata w Breslau], tłum. Cristina Godun, Bucureşti: Crime Scene Press, 2018.
słowacki:
- Smrť v Breslau [Śmierć w Breslau], tłum. Tomáš Horváth, Bratislava: SLOVART, 2007.
- Koniec sweta v Breslau [Koniec świata w Breslau], tłum. Tomáš Horváth, Bratislava: SLOVART, 2008.
- Pevnosť Breslau [Festung Breslau], tłum. Tomáš Horváth, Bratislava: SLOVART, 2010.
szwedzki:
- Vålnader i Breslau [Widma w mieście Breslau], tłum. Lisa Mendoza Åsberg, Stockholm: Weyler, 2009.
turecki:
- Akrabin laneti [Śmierć w Breslau], tłum. N.I. Ateş, Istambul 2011.
ukraiński:
- Кінець світу в Бреслау [Koniec świata w Breslau], tłum. Bożena Antoniak, Kyjiw: Fakt, 2007.
- Смерть у Бреслау [Śmierć w Breslau], tłum. Bożena Antoniak, Kyjiw: Nora-Druk, 2009.
- Голова Мінотавра [Głowa Minotaura], tłum. Bożena Antoniak, Lwiw: Piramida, 2009.
- Привиди в місті Бреслау [Widma w mieście Breslau], tłum. Bożena Antoniak, Lwiw: Urbino 2010.
- Еринії [Erynie], tłum. Bożena Antoniak, Lwiw: Urbino 2010.
- Числа Харона [Liczby Charona], tłum. Bożena Antoniak, Lwiw: Urbino, 2011.
węgierski:
- Halál Breslauban [Śmierć w Breslau], tłum. Péter Hermann, Budapest: Magvetö 2010.
włoski:
- Morte a Breslavia [Śmierć w Breslau], tłum. Valentina Parisi, Torino: Einaudi, 2007.
- La fine del mondo a Breslavia [Koniec świata w Breslau], tłum. Valentina Parisi, Torino: Einaudi, 2008.
- Fortezza Breslavia [Festung Breslau], tłum. Valentina Parisi, Torino: Einaudi, 2014.
NC