ur. w 1968 r. – pisarz i publicysta, dziennikarz od połowy lat 90. nieprzerwanie związany z „Gazetą Wyborczą”.

Debiutował zbiorem opowiadań Pijany anioł na skrzyżowaniu ulic (1993), ale w autoryzowanych bibliografiach nieodmiennie podaje, że wszedł do literatury trzy lata później jako autor powieści Chłopaki nie płaczą. Nagłówek książki jest spolszczoną wersją tytułu przeboju brytyjskiej grupy The Cure Boys don’t cry. I nie jest to przypadek – Varga chętnie odwołuje się do szeroko rozumianej kultury pop. Chłopaki… traktują o grupie przyjaciół, sympatycznych warszawskich yuppies. Ich dni – poza pracą – wypełnione są piciem alkoholu, zażywaniem lekkich narkotyków i podrywaniem atrakcyjnych dziewcząt. Bohaterowie ci – jakkolwiek dobiegają raptem trzydziestki – rozmyślają wiele o przemijaniu, spadku formy fizycznej i nieuchronnej śmierci. I tutaj również nie może być mowy o przypadku, albowiem Varga to bez wątpienia największy hipochondryk współczesnej literatury polskiej. Wątki „psucia się ciała”, starzenia się i znikomości istnienia pojawiają się we wszystkich jego książkach – a zatem także w dwu kolejnych, w powieści Śmiertelność oraz tomie prozy 45 pomysłów na powieść. Strony B singli – 1992–1996 (obydwa z r. 1998). Drugą powieścią Vargi jest Bildungsroman (1997), utwór, w którym autor zwraca się ku swoim węgierskim korzeniom (pisarz jest z pochodzenia pół-Węgrem). Akcja tej powieści rozgrywa się w Budapeszcie i Warszawie, a bodaj najważniejszą postacią tej narracji jest ojciec Kristófa (węgierska wersja imienia Krzysztof), który usiłuje refleksyjnie podsumować swoją biografię. Rozgłos zyskała niewielka objętościowo książeczka pt. Tequila (2001). Wypełnia ją tragikomiczny monolog narratora-bohatera, który niosąc trumnę przyjaciela i zarazem perkusisty zespołu, którego jest liderem, rozmyśla o przyjaźni, muzyce, współczesnym świecie i – jak zwykle u Vargi – przemijaniu i śmierci. Kolejne przedsięwzięcia powieściowe jawią się jako coraz bardziej okazałe. Intryguje i niepokoi powieść Karolina (2002), której narrator szuka w pamięci, w wyobraźni, wszędzie wokół siebie, pewnej kobiety o tytułowym imieniu. Czasem śmieszny i sentymentalny, niekiedy autoironiczny, poszukuje jednak samego siebie, medytując nad własnym życiem, analizując własne doznania. Jeszcze ciekawiej został pomyślany Nagrobek z lastryko (2007), którego akcja zawiązuje się około roku 2070. Bohater przemawiający w tej powieści – wypowiada swój monolog na chwilę przed popełnieniem samobójstwa – próbuje podsumować doświadczenia trzech nieszczęśliwych pokoleń (dziadkowi, matka, on sam). Tak w tej powieści, jak i w dwu kolejnych (Aleja Niepodległości, 2010; Trociny, 2012) pisarz dopuszcza do głosu życiowych bankrutów, stawia ich w momentach granicznych, niemal dosłownie na krawędzi. W Alei… jest to Krystian Apostata, niespełniony awangardowy malarz, który opłakuje swój nędzny los i jednocześnie konfrontuje własne dzieje z życiorysem szkolnego kolegi – tancerza i celebryty, człowieka sukcesu; rzecz jasna, na miarę dzisiejszych wyobrażeń o medialnej sławie. Z kolei w Trocinach mamy do czynienia z porażającym monologiem pięćdziesięcioletniego Piotra Augustyna, przedstawiciela handlowego pracującego dla jednej z warszawskich korporacji. Bohater ten nie lubi nikogo, nawet samego siebie; jego biografia naznaczona jest porażkami, rozczarowaniami i upokorzeniami. Ów monolog mizantropa i socjopaty zawiązuje się – jak to u Vargi – w szczególnych okolicznościach: Augustyn zamordował kolegę z pracy, kierując się wyłącznie aberracyjną antypatią. Galerię odrażających typów zamyka – jak na razie – Stefan Kołtun, dręczony nałogiem alkoholowym „niszowy piosenkarz bez przeboju w radiu” (Masakra, 2015). Oczywiście życiowi bankruci spowiadający się ze swoich klęsk i łajdactw nie pojawią się na kartach tej prozy dlatego, że są postaciami malowniczymi. Za każdym razem pisarz zwraca się ku bardziej uniwersalnej problematyce – tropi przemiany obyczajów, próbuje uchwycić zmieniające się mody i maski, a nade wszystko chce mówić o współczesnej Polsce i samopoczuciu Polaków. Bardzo dobrze zostały przyjęte dwa tomy esejów o Węgrzech – historii i kulturze tego kraju, węgierskiej mentalności zespolonej z tamtejszą kuchnią (stąd zaskakujące tytuły), a zwłaszcza o poczuciu odrębności i wyjątkowości Madziarów. Z uwagi na pochodzenie i koneksje rodzinne Varga oprowadza po węgierskiej rzeczywistości z ogromnym znawstwem i wyczuciem, ale też nie wyrzeka się tego, co – w najbardziej ogólnym ujęciu – określa jego pisarstwo: skłonność do ujęć tragikomicznych, myślenia w kategoriach melancholii, kokietowanie pesymizmem, a nawet czarnowidztwem.

BIBLIOGRAFIA

• Pijany anioł na skrzyżowaniu ulic (zbiór opowiadań), Warszawa: Staromiejski Dom Kultury, 1993.
• Chłopaki nie płaczą (powieść), Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 1996.
• Bildungsroman (powieść), Kraków: Zebra, 1997.
• 45 pomysłów na powieść. Strony B singli – 1992-1996 (tom prozy), Czarne: Wyd. Czarne, 1998.
• Śmiertelność (powieść), Czarne: Wyd. Czarne, 1998.
• Tequila (mikropowieść), Warszawa-Wołowiec: Czarna Lampa, 2001.
• Karolina (powieść), Wołowiec: Czarne, 2002.
• Nagrobek z lastryko (powieść), Wołowiec: Czarne, 2007.
• Gulasz z turula (zbiór esejów), Wołowiec: Czarne, 2008.
• Aleja Niepodległości, Wołowiec: Czarne, 2010.
• Trociny, Wołowiec: Czarne, 2012.
• Polska mistrzem Polski (felietony), Warszawa, Agora SA, 2013. 
• Czardasz z mangalicą, Wołowiec: Czarne, 2014.
• Masakra, Warszawa: Wielka Litera, 2015.
• Setka (felietony), Warszawa: Wielka Litera, 2016.
• Langosz w jurcie, Wołowiec: Czarne, 2016.

TŁUMACZENIA

bułgarski:

• Nadgrobna mozaika [Nagrobek z lastryko], tłum. Dilaina Denczewa, Sofia: Paradoks, 2011.
• Gulaš s turul [Gulasz z Turula], tłum. Milena Milewa, Sofia: Paradox, 2013.
• Talaš [Trociny], tłum. Milena Milewa, Sofia: Paradox, 2017.

chorwacki:

• Neželjeno putovanje [Niechciana podróż], tłum. J. Bošnjak w: Orkestru iza leđa: antologija poljske kratke priče, Zagreb: Naklada MD, 2001.
• Tequila, tłum. Ivana Puškarić, Zagrzeb: Meandar Media, 2008.

czeski:

• Guláš z Turula [Gulasz z Turula], tłum. Pavel Peč, Praga: Dokořán, 2010.
• Piliny [Trociny], tłum. Jan Faber, Ostrava: Protimluv, 2015.

francuski:

• Allée de l'Indépendance [Aleja Niepodległości], tłum. Agnieszka Żuk, Lausanne: Les Éditions Noir sur Blanc, 2015.

hiszpański:

• El Rey Verde [Gulaszu z turula] w: El árbol detrás de la ventana: panorama del reportaje literario polaco, red. Tomasz Pindel, tłum. Mercedes Escamilla, Iwona Kasperska, Hanna Stochnialek, Xalapa, Veracruz: Universidad Veracruzana, 2015.

macedoński:

• Byliewarot na niezawisnosta [Aleja Niepodległości], tłum. Milica Mirkulowska, Skopje: Antolog, 2013.

niemiecki:

• w antologii: Neue Geschichten aus der Pollakey : Anthologie zeitgenössischer polnischer Prosa. Bd. 1, tłum. Tamara von Bernstorff et al., Jestetten: "b1", 2000.
• w antologii: Sarmatische Landschaften: Nachrichten aus Litauen, Belarus, der Ukraine, Polen und Deutschland, Frankfurt am Main: S. Fischer, 2005.

rosyjski:

• Gulâš iz turula [Gulasz z turula], tłum. Anna Mirkes-Radziwon, Moskva: Novoe Literaturnoe Obozrenie, 2012.

serbski:

• Tekila [Tequila], tłum. Zoran Derić, Vega Media, 2005.
• Tequila [Tequila], tłum. Ivana Puškarić, Zagreb: Meandar, 2008.
• Gulaš od turul ptice [Gulasz z Turula], tłum. Milica Markić, Belgrad: Kornet, 2012.
• Trunje [Trociny], tłum. Milica Markić, Belgrad: Plato books, 2013.
• Aleja nezavisnosti [Aleja Niepodległości], tłum. Milica Markić, Belgrad: Kornet, 2015.

słowacki:

• Guláš z Turula [Gulasz z Turula], tłum. Jozef Marušiak, Bratysława: Kalligram, 2010.

szwedzki:

• Ett retrospektiv med gamla filmer i en gammal biograf som jag brukade gå till förr [Przegląd starych filmów w nie istniejącym kinie do którego często chadzałem] w: Polen berättar: Navelsträngen i jorden, Stockholm: Bokförlaget Tranan, 2005.

turecki:

• Kádár Gulaşı [Paprykarz z Kadara], tłum. Saadet Büyük w: Kehribar ülkesinden yeni öyküler. Çağdaş Polonya edebiyatı antolojisi, red. N. Yüce, İstanbul: Kalem Kulture Association Publications, 2014.

ukraiński:

• Tekila [Tequila], tłum. Aleksandr Daškevič, Harkìv: Folio, 2004.
• Gulâš ìz turula [Gulasz z turula], tłum. Oles Belej, Kiïv: Tempora, 2010.

węgierski:

• w antologii: Varsó fölött az ég, tłum. Lajos Pálfalvi, Budapest: Új Világ Kiadó, 2007.
• Tequila [Tequila], tłum. Gáspár Keresztes, Poligraf, 2008.
• Fejlődésregény [Bildungsroman, Tequila], tłum. Lajos Pálfalvi, Gáspár Keresztes, Dunakeszi: Poligráf, 2008.
• Turulpörkölt [Gulasz z turula], tłum. Péter Hermann, Budapest: Európa, 2009.
• Műmárvány síremlék [Nagrobek z lastryko], tłum. Lajos Pálfalvi, Budapest: Európa, 2011.
• Függetlenség sugárút [Aleja Niepodległości], tłum. Lajos Pálfalvi, Budapest: Európa, 2012.
• Mangalica-csárdás [Czardasz z mangalicą], tłum. Lajos Pálfalvi, Budapest: Európa, 2014.
• Lángos a jurtában [Langosz w jurcie], tłum. Lajos Pálfalvi, Budapest: Európa, 2017.

włoski:

• Viali dell’Indipendenza [Aleja Niepodległości], tłum. Leonardo Masi, Florencja: Barbès Editore, 2012.